Зурвас бичих
Messenger
Залгах
- Batsuh
Б.Төгөлдөр: Хэрэглэгчид яг юу хүсч байна, тэр бүтээгдэхүүнийг нь өгч чаддаг байх ёстой
Монгол Улсад анхны барилгын хайпермаркетийг байгуулж, тэр хэрээрээ барилгын худалдааны салбарыг өнгөлж, шинэ жишиг нэвтрүүлж чадсан “Номин Мишээл” ХХК-ийг энэ дугаартаа онцолж, гүйцэтгэх захирал Б.Төгөлдөртэй ярилцлаа. Хэдийгээр өнгөрсөн онд нээлтээ хийж байсан ч нэгхэн жилийн хугацаанд салбартаа цаашилбал хэрэглэгчдэд хэдийнэ өөрийн өнгө аяс, байр сууриараа тодорхойлогдож, үнэлэгдэж чадсан энэ хамт олны ажлын арга барил, туршлагаас нь уншигч Та бүхэнтэй хуваалцахыг зорилоо.
-“НОМИН МИШЭЭЛ” компанийн үндэс, суурь анх хэрхэн тавигдсан талаар ярилцлагаа эхлэх үү.
-Дэлхий нийтийн даяарчлалын үр дүнд манай улсын худалдаа, үйлчилгээний салбар чамлахааргүй өндөр төвшинд хөгжиж чадсан. Үүний нотолгоо нь өнөөдрийн бидний амьдралын хэв маяг, хэрэглээ дэлхийн бусад орны ард түмний нэг адил байж тэдэнтэй хөл нийлүүлэн алхаж чадаж байгаа явдал. Ялангуяа хүнс, гоо сайхан, хувцас загвар, электрон барааны салбарт мөр зэрэгцэн алхаж чадаж байна. Олон улсын жишигт нийцсэн хүнсий сүлжээ дэлгүүрээр үйлчлүүлж, “Марс Фүүдс”, “Кока кола” “Проктер анд Гэмбл”, гэх мэт үндэстэн дамнасан корпорациудын бараа бүтээгдэхүүнүүдийг хэрэглэж, олон улсын сүлжээ кофе шоп, түргэн хоолын ресторануудаар үйлчлүүлж дадаад чамгүй олон жилийн хугацаа өнгөрчээ. Харин барилгын худалдааны салбарын хөгжлийг эдгээртэй харьцуулахад бараа бүтээгдэхүүний чанар, барилгын худалдаа үйлчилгээний төвүүдийн орчин, үйчилгээний хөгжил, хэрэглэгчийн боловсрол гэх мэт олон талаараа хоцорч яваа. Ялангуяа барилгын материалын импортын бараа бүтээгдэхүүний чанар, стандартыг нь нарийвчлан зааж, тогтоож өгсөн хууль, дүрэм журам байдаггүйгээс чанар муутай бараа ихээр худалдаалагдах болсон. Иймээс бид энэ байдлыг өөрчилж, Монголын барилгын худалдааны салбарыг дэлхийн жишигт хүргэх зорилгоор нэг талаас Монголдоо хамгийн том худалдааны компаниудын нэг болох “Номин Холдинг” групп нөгөө талаас Монголын хамгийн том худалдааны талбай түрээслэгч байгууллагуудын нэг, хөрөнгө оруулалтын групп “Чоно холдинг”-той хамтран хүчээ нэгтгээд барилгын худалдааны салбарын хөгжил дэвшилд томоохон хувь нэмэр оруулах чин зорилго өвөртлөн ажиллаж байна.
- “DIY” үйлчилгээ, соёлыг нэвтрүүлэх нь танай компанийн гол зорилго гэж байсан. Энэ үйлчилгээ, соёлын талаар уншигчдад танилцуулахгүй юу?
-Монголын барилгын худалдааны салбарт анх удаа нэвтрүүлж буй “DIY” концепц нь “Do It Yourself” буюу “Та өөрийн гараар бүтээ, хий” гэсэн үгний товчлол бөгөөд аливаа зүйлсийг өөрийн гараар, мэргэжлийн хүний тусламжгүйгээр хийж сурах гэсэн утгыг илэрхийлдэг. 1960-аад оны үед Америкийн нийгэмд түгэн дэлгэрсэн энэ ойлголт нь бусдын гарыг харалгүйгээр өөрийн амьдрал, гэр ахуйд хэрэгцээтэй зүйлсийг бүтээх, засварлахыг тухайн хүн өөрийн гараараа хийж бүтээн, түүнээсээ эрч хүч, кайф авдаг нэг төрлийн соёл болтлоо өргөжсөн.
Хойд Америк, Европт энэ ойлголт түгэн дэлгэрснээр хүмүүсийн хандлага өөрчлөгдөж, жижиг, сажиг зүйлсийг өөрийн гараар хийх нь нэмэгдэж, түүнийг дагаад энэ төрлийн худалдаа, үйлчилгээ, сургалт зэрэг бизнесүүд хурдац өргөжин тэлсэн байдаг. Үүний хамгийн том жишээ нь барилгын материал худалдаалах дэлгүүрүүд DIY санаачлагыг түлхүү дэмжиж, багаж хэрэгсэл, барилгын материал зардаг “Home Depot”, “Lowe’s” “Leroy merrlin” “B&Q” зэрэг дэлхий даяар салбартай сүлжээ дэлгүүрүүд төрөн гарсан байдаг. Хөгжингүй орнуудад энэ төрлийн сүлжээ дэлгүүр нийт барилгын худалдааны зах зээлийн 70 гаруй хувийг эзэлдэг буюу маш түгээмэл байдаг. Нөгөө талаар “DIY” төрлийн дэлгүүр бусад төрөлжсөн барилгын материалын дэлгүүрүүдээс ялгарах гол онцлог нь барилгын мэргэжлийн хүмүүсээс гадна энгийн иргэд буюу эцсийн хэрэглэгчид үйлчлүүлэхэд энгийн ойлгомжтой байхаас гадна олон хаалга таталгүй барилгын материал, дагалдах сэлбэг хэрэгсэл, гэр ахуйн тавилга, чимэглэл гээд бүгдийг нэг дээвэр дороос сонгож бусад дагалдах интерьерийн зураг гаргуулах, тасдаж тайрч бэлтгүүлэх, хүргэлт зэрэг үйлчилгээтэй нь цогцоор авах боломжтой юм. Иймээс энэ төрлийн дэлгүүрийн концепцийг түгээхээр зорьж 4500м2 талбай бүхий, 20,000 гаруй нэр төрлийн барааг багтаасан монголын хамгийн анхны DIY барилгын хайпермаркетийг Мишээл барилгын их дэлгүүр дээр нээгээд байна.
-Шоурүүмийн талаар дэлгэрэнгүй танилцуулж болох уу?
-Барилгын дотор заслын материал тэр дундаа обой, плита, шал, хаалга, хөшиг зэрэг нь интерьерийн иж бүрдэлд голлох хольц нь болдог учир эдгээрийн өнгө, загвар, материал ямар байхаас гэрийн ерөнхий интерьерийн өнгө төрх өндөр хамаардаг. Хоёрдугаарт, хэрэглэгч нэг хийсэн сонголтоо хувцас шиг таалагдахгүй бол сольчихно гэсэн ойлголт байхгүй буюу айлын дундаж бүтэн засвар хийх хугацааг 10 жил гэж үзвэл хэрэглэгчид барилгын материалын дэлгүүрт орж ирээд ирэх 10 жилдээ ямар орчинд амьдрах сонголтоо хийдэг. Тиймээс барилгын дотор заслын материалын худалдаа нь бусад төрлийн бараа бүтээгдэхүүний худалдаатай харьцуулбал маш эмзэг, шийдвэр гаргахад төвөгтэй байдаг. Ялангуяа хуйлаастай обойг эсвэл нэг ширхэг плитаг хараад бүтэн хананд наахад ямархуу харагдах, сонгосон хаалга нь шалтайгаа өнгөний хувьд хэрхэн нийцэх зэргийг толгойдоо зураглах нь маш хүндрэлтэй. Иймээс бид хэрэглэгчдээ хялбар сонголт хийх боломжоор хангах үүднээс Монголын хамгийн том буюу нийт 1000 ам.метр талбайд бүх материалыг угсарч суурилуулан бодит угаалгын өрөө, унтлагын өрөө мэт тохижуулсан дотор заслын шоурүүмыг Мишээл барилгын их дэлгүүр дээр ашиглалтанд оруулж. 100 айлд байрших шүр худалдааны төв дээр мөн үүнтэй ижил 750м2 шоурүүмийг тус тус ашиглалтанд оруулаад байна.
-Барилгын худалдааны захуудтай харьцуулахад үйчилгээний стандартыг шинэ түвшинд хүргэсэн харагдсан. Гэхдээ үнийн хувьд барилгын захуудтай харьцуулахад ямар байгаа вэ?
-Анх удаа үйлчлүүлж байгаа иргэдийн дунд ийм гоё тохижилттой дэлгүүр юм чинь тансаг зэрэглэлийн бүтээгдэхүүн л зардаг байх, эсвэл захуудаас үнэтэй л байж таараа гэсэн ойлголт их байдаг. Харин бидний зорилго бол манай дэлгүүрээр бүх түвшний хүмүүс өөрийн хүсэл сонирхол болон төсөвтөө нийцсэн бүтээгдэхүүн үйлчилгээгээ нэг дээвэр дороос аваад сэтгэл ханамжтай гарах явдал юм.Тиймээс бид бүх бараа, бүтээгдэхүүнээ үнэтэй, дунд, хямд гэсэн 3 хувилбараас сонголт хийхийг санал болгодог. Жишээлбэл, обойны хамгийн үнэтэй буюу тансаг зэрэглэлд Герман, Италийн брэндийг, дунд зэрэглэлд БНСУ, Украйны обойг санал болгодог. Харин хямд үнийн сонголттойд ОХУ-ынх гэх мэтчилэн байна. Хамгийн гол нь бүгд чанар, стандартын шаардлагад нийцсэн байгаа.
Мөн үүнээс гадна “Номин”-гийн бусад дэлгүүрийн нэг адил сэтгэл ханамжийн, хямд үнийн, мөнгө буцаах, бонус картын, үнэгүй хүргэлтийн гэсэн 5 баталгааг хангаж ажиллаж байгаа. Хямд үнийн баталгаа гэдэг нь таны авсан эсвэл авах бараа тань өөр ижил төстэй дэлгүүрт хямд байгааг анхдагч болон мэдээлснээр үнийн зөрүүг 2 нугалж өгнө гэсэн амлалт юм.
-Та сая хямд үнэтэй хэрнээ чанар стандартын шаардлага хангасан гэж хэллээ. Хямд бараа гэхээр л иргэд чанаргүй гэж боддог ойлголт дийлэнх талдаа шүү дээ.
-Бидний хувьд хямд мөртлөө чанарын шаардлага хангасан бараа сонгоход маш их судалгаа, шинжилгээ цаг хугацаа, хөрөнгө зарцуулдаг. Жишээлбэл, бид жил бүр 5-6 олон улсын барилгын үзэсгэлэн худалдаанд тогтмол оролцож, тасралтгүй эрэл хайгуул хийхээс гадна тухайн бүтээгдэхүүний техникийн үзүүлэлт бүрийг нэг бүрчлэн судалж, тохирох шалгуур стандартад тэнцэх эсэх дээр хяналт тавьсаны үндсэн дээр зах зээлд нэвтрүүлдэг.
-Танай дэлгүүрээр худалдаалагдаж байгаа бүх барааг өөрсдөө сонгож импортолдог гэсэн үг үү?
-Бид зөвхөн өөрсдийн импортын бараа бүтээгдэхүүнээс гадна барилга, гэр ахуй, цэцэрлэгжүүлэлт зэрэг худалдаа эрхэлдэг бүхий л төрлийн дотоодын компаниудтай гэрээ байгуулан хамтарч ажилладаг. Өөрөр хэлбэл барилгын худалдаа эрхэлдэг хэн ч бидэнтэй хамтарч ажиллан борлуулалтаа өсгөх боломжтой.
-Барилга, орон сууцны зах зээлийн талаарх өөрийн тань бодлыг сонсъё. Энэ зах зээлийн онцлог, бас бэрхшээлтэй тал нь юу байна?
-Барилгын салбарын хурдацтэй өсөлтийн үеийг 2009 оноос эхэлсэн буюу сүүлийн 10 орчим жил гэж үздэг. 2009 оноос өмнө улс даяар жилдээ 3000 хүрэхгүй айлын орон сууц барьж ашиглалтад оруулж байсан бол 2010-2012 онд жилд дунджаар 10,000 айл, 2013-2016 онд жилд 20,000 гаруй орон сууц ашиглалтад оруулсан байдаг. Барилгын салбарын өндөр өсөлтийн үед эрэлт нь нийлүүлэлтээсээ хэд дахин давсан байсан тул барилгын компаниуд барилгын зураг харуулаад борлуулалт хийдэг үе ч байсан. Гэхдээ эдгээр өндөр өсөлтийн жилүүд нь барилгын материалын чанар, хөгжлийн хувьд тийм ч дорвитой өөрчлөлтийг авчирч чадаагүй гэж боддог. Учир нь барилгын компаниуд тухайн үед барилгын нас болон материалын чанарт анхаараас илүүтэйгээр хурд, гүйцэтгэлд ач холбогдол өгөх нь элбэг байсан. Худалдан авагчдийн зүгээс ч ялгаагүй анх удаа шинэ байр захиалж авч байгаа тул материалын чанарыг тэр бүр харьцуулж мэддэггүй, шаардлага тавьдаггүй байсантай холбоотой. Гэхдээ үүнд барилгын бүх компанийг хамруулах нь учир дутагдалтай бөгөөд байгуулагдсан цагаасаа хэрэглэгчдэдээ чанар, загвараараа танигдаж ирсэн олон компани бий.
Харин 2015-2017 онд зах зээлийн эдийн засагт шилжсэнээс хойш анх удаа барилгын нийлүүлэлт нь эрэлтээсээ давсан буюу барилгын борлуулалт удааширч, зах зээл дээр шинэ орон сууцны илүүдэл үүссэнээр өрсөлдөөн ширүүссэн. Ингэснээр барилгын компанийн хамгийн сайн маркетинг бол өмнө ашиглалтад оруулсан төслүүдийн талаарх иргэдийн ам дамжсан яриа юм гэдгийг төсөл хэргэжүүлэгч компаниуд сайн ойлгож эхэлсэн буюу материалын чанар, дизайн, гадна тохижилт гүйцэтгэл зэрэгтээ маш ихээр анхаарал хандуулах болсон. Хэрэглэгчдийн хувьд ч өөрсдөө шаардлага тавьдаг хариуцлагатай зах зээл болон төлөвшиж эхэлж байна. Энэ бол зах зээл хөгжих үндсэн шаардлага. Мэдээж өрсөлдөөн байгаа газарт ямар нэгэн ялгарал бий болж, сайн хийж чаддаг чиглэл тус бүрээрээ дагнаад хөгжих боломж нь бүрдэнэ. Шударга өрсөлдөөн салбарын зах зээлийг маань эрүүлжүүлж, хөгжүүлж, чанаржуулна.
Барилга өөрөө их ирээдүйтэй салбар. Улаанбаатар хотын нийт хүн амын 40 хувь нь орон сууцанд амьдарч байгаа гэхээр үлдсэн 60 хувийг байр, орон сууцаар хангах их ажил биднийг хүлээж байна гэсэн үг. Нөгөө талаар гэр хорооллыг орон сууцжуулах нь утаанаас салах хамгийн оновчтой арга болохоос биш шахмал түлш, яндан шүүгчээр бид утаанаас салахгүй. Иймээс орон сууцжуулахад хаа хаанаа анхаарах хэрэгтэй юм.
-Танай компанийн хувьд барилгын жижиглэн худалдаанаас гадна орон сууцны зах зээл дээр хэрхэн ажиллаж байгаа вэ?
-Бид дэлхийн 10 гаруй улсаас обой, плита, сангийн тоноглол, шал, хаалга, гэрэл гэрэлтүүлэг, цахилгаан, лифт гэх мэт 10 орчим категорийн 50 гаруй брэндийг албан ёсны эрхтэйгээр импортлон оруулж ирж барилгын төсөл хэрэгжүүлэгч компаниуддаа санал болгон хамтарч ажиллаж байна. Үнэ, зэрэглэлийн хувьд өмнө хэлж байсантай адил категори бүр дотроо үнэтэй, дунд, хямд гэсэн 3 хувилбараар санал болгож байгаа. Тиймээс энгийн стандарт ангиллын барилгын төслөөс тансаг ангиллын төсөл нийцэх бүх төрлийн сонголтыг бид бүрдүүлээд байна. Мөн барилгын материал худалдан авалт нь өөрөө өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний худалдан авалттай харьцуулахад хэрэглэгчээс загвар дизайны чиг хандлага, өнгөний зохилдлого, брэндийн нэр хүнд, эдэлгээ, насжилтыг тодорхойлох техникийн үзүүлэлтүүд, угсралт суурилуулалт, хадгалалт хамгаалалт, үнийн харьцуулалт гэх мэт цогц мэдлэг, мэдээллийг шаарддаг онцлогтой бараа. Мөн нэг барилгын төсөлд нийтдээ 15 ялгаатай категорийн 5000 гаруй нэр төрлийн бүтээгдэхүүн ашиглагддаг.
Тиймээс бид харилцагч,үйлчлүүлэгчдэдээ ямар брэнд нь таны төслийн үнэ цэнэд нийцэх вэ. Интерьерийн чиг хандлага хаашаа явж байна, чанарын ямар үзүүлэлт нь таны төслийн онцлогт чухал шаардлагатай ямар үзүүлэлт нь шаардлагагүй тул хэмнэлт хийж болох, манай компаниас гадна өөр ямар сонголтууд байна гэх мэтчилэн мэргэжлийн зөвлөх, хөтөч нь болж ажиллахыг зорьдог.
-Одоо цагт байгальд ээлтэй, нөөц эх үүсвэрийн хэмнэлттэй, ногоон барилгын технологийн талаар их яригдах болсон. Энэ талд танай байгууллага хэрхэн анхаарч ажиллаж байна вэ?
-Барилгын салбарт ажиллаж буй байгууллага, аж ахуйн нэгж бүхний ирээдүйн эрхэм зорилгын нэг нь энэ болов уу. Бид ч энэ зорилгын төлөө буюу байгаль орчинд ээлтэй, чанар стандартын шаардлага хангасан бараа бүтээгдэхүүн нийлүүлэхийг зорьж ажилладаг. Тухайлбал, гэрэлтүүлэг байна. Манай дэлгүүрийн худалдан борлуулж буй OPPLE, PHILLIPS-ийн стандартын лед гэрэл нь энгийн гэрлээс 5 дахин бага цахилгаан зарцуулж эрчим хүч хэмнэснээр байгаль экологид ээлтэй. Насжилтын хувьд ч 3-5 жил ажилладаг. Барилга өөрөө байгаль орчинд хор хөнөөлгүй, эрчим хүч, дулааны алдагдалгүй байх ёстой. Иймээс хэрэглэгч, харилцагчдадаа гэрэлтүүлгээ лед гэрлээр хийхийг санал болгодог. Үүний зэрэгцээ орцны гэрэл гэхэд оройдоо хүн дарж асаадаг байх уу, эсвэл мэдрэгчтэй байх ёстой юу. Усны цорго нь зүгээр энгийн байх уу, эсвэл бага хэмжээгээр гоожуулдаг шинэ технологи ашиглавал үр дүнтэй юу гэх мэтчилэн олон янзын сонголтыг санал болгож зөвлөгөө мэдээлэл өгдөг. Ингэснээр хамгийн бага хэрэглээ, зарцуулалттайг нь сонгуулж, эрчим хүч, дулааны алдагдалгүй технологи ашиглуулахыг хичээдэг. Үүгээрээ агаарын бохирдлын тухай нухацтай яригдаж байгаа энэ үед хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулахад манай хамт олон гар бие оролцож байна гэсэн үг.
-Барилгын хайпермаркетийг амжилттай эхлүүлсэн компанийн дараагийн том төслийн тухайд сонирхож болох уу?
- Ирээдүйд хийх ажил дээр бидний хувьд асар их үүрэг даалгавар байгаа гэж хардаг. Эхний ээлжинд орон нутгийн хэрэглэгчдэдээ хүрч ажиллана. Үүний тулд орон нутагт байгаа хүнсний сүлжээ дэлгүүрүүдээ түшиглэж барилгын төрөлжсөн дэлгүүрийг энэ онд нээх зорилготой байна. Учир нь, орон нутагт барилгын материалын худалдаа харьцангуй бага. Их засвар үйлчилгээ хийх тохиолдолд бараа материалаа заавал хотоос авах болдог. Тухайн орон нутагт нь яаралтай хэрэгцээний бараа материал байхаас дотор засал цааш нэр төрөл сонголт багатай. Мэдээж хоттой ойрхон аймаг, сумын иргэдэд энэ бол асуудал биш байж болно. Харин 700-1000 км-ийн алсад суугаа орон нутгийнханд хүндрэлтэй. Иймээс жижиг хэмжээтэй гэхдээ бүх нэр төрлийг байлгасан дэлгүүрийг бүх сүлжээ дэлгүүртээ нээнэ. Орон нутгийн үйлчлүүлэгч, хэрэглэгчид мөн адил олон улсын жишигт нийцсэн орчингоор үйлчлүүлэх эрхтэй. Мөн онлайн худалдааг орон нутагт хөгжүүлнэ. Өөрөөр хэлбэл, дэлгүүрт байгаа бараа бүтээгдэхүүнээс өөр сонголт хайж буй хэрэглэгчдэдээ онлайнаар захиалга хийгээд хол ойрын зайнаас хамаарч 1-2 хоногт нь барааг нь хүргэж өгдөг болно. Барилгын онлайн худалдаа хөгжсөнөөр гэртээ засвар хийж байгаа иргэдийн хувьд эхний үндсэн худалдан авалтаа дэлгүүр дээр биеэр ирж бараа бүтээгдэхүүнээ бодитоор харж, тэмтэрч үзсэний үндсэн дээр худалдан авалт хийж таарна. Харин засварын ажлын ид дундуур маш олон удаа бараа дутах асуудал үүсдэгтэй холбоотойгоор “100 айл руу 100 явна” гэдэг хошин хэлц үг гарсан байдгийг арилгах боломжтой гэж хардаг.
-Өөрийн тань хувьд барилгын салбартай анх хэрхэн, яаж холбогдох болов?
-Миний үндсэн мэргэжил бол банкны менежмент, санхүүч мэргэжилтэй. Анх 2013 онд “Номин холдинг” группийн Стратеги төлөвлөлтийн газар төслийн менежерээр ажилд ороод группийн хэмжээнд судалж, хэрэгжүүлсэн хүнсний сүлжээ дэлгүүр, фэйшн брэндүүд, барилгын худалдаа, электрон барааны салбар гэх мэт олон шинэ төсөл, бизнесүүд дээр ажиллаж, худалдааны бизнесийн онцлог, олон улсын чиг хандлага, практик туршлагын талаар чамлахааргүй туршлага хуримтлуулсан гэж боддог. Ингээд 2017 оноос эхэлж “Номин стандарт” ХХК-ны гүйцэтгэх захирлаар томилогдон ажиллаж байгаад 2018 оноос “Номин холдинг групп” болон “Чоно” группын хамтарсан “Номин мишээл” ХХК-ын гүйцэтгэх захирлаар ажиллах болсон.
-Энэ их ажлыг хэрхэн төлөвлөж, зохицуулж ажилладаг талаараа болон өөрийн тань ажлын арга барил, онцлогоос сонирхуулбал...
-Миний ажлын үндсэн арга барил бол аливаа асуудлын өнгөн шинж чанарт анхаарал хандуулах бус мөн чанарыг нь ухаж ойлгох, асуудлын голыг оношилж тогтоогоод нарийн судалгаа тооцоонд үндэслэж шийдвэр гаргах юм. Энэ ч утгаараа барилгын бараа бүтээгдэхүүнийхээ татан авалт, сонголт, техникийн үзүүлэлт, чанар дээр сайтар судалгаа хийсний үндсэн дээр зах зээлд нэвтрүүлж, хэрэглэгч, харилцагч нартаа санал болгодог.
Аливаа ажлыг ултай суурьтай судалж, хэрэглэгчийнхээ бэрхшээлийг өөрийн бэрхшээл гэж үзэж, түүнийг даван туулах гарц, шийдлийг хайхад зорьж ажилладаг билээ.
-“НОМИН МИШЭЭЛ” компанийн үндэс, суурь анх хэрхэн тавигдсан талаар ярилцлагаа эхлэх үү.
-Дэлхий нийтийн даяарчлалын үр дүнд манай улсын худалдаа, үйлчилгээний салбар чамлахааргүй өндөр төвшинд хөгжиж чадсан. Үүний нотолгоо нь өнөөдрийн бидний амьдралын хэв маяг, хэрэглээ дэлхийн бусад орны ард түмний нэг адил байж тэдэнтэй хөл нийлүүлэн алхаж чадаж байгаа явдал. Ялангуяа хүнс, гоо сайхан, хувцас загвар, электрон барааны салбарт мөр зэрэгцэн алхаж чадаж байна. Олон улсын жишигт нийцсэн хүнсий сүлжээ дэлгүүрээр үйлчлүүлж, “Марс Фүүдс”, “Кока кола” “Проктер анд Гэмбл”, гэх мэт үндэстэн дамнасан корпорациудын бараа бүтээгдэхүүнүүдийг хэрэглэж, олон улсын сүлжээ кофе шоп, түргэн хоолын ресторануудаар үйлчлүүлж дадаад чамгүй олон жилийн хугацаа өнгөрчээ. Харин барилгын худалдааны салбарын хөгжлийг эдгээртэй харьцуулахад бараа бүтээгдэхүүний чанар, барилгын худалдаа үйлчилгээний төвүүдийн орчин, үйчилгээний хөгжил, хэрэглэгчийн боловсрол гэх мэт олон талаараа хоцорч яваа. Ялангуяа барилгын материалын импортын бараа бүтээгдэхүүний чанар, стандартыг нь нарийвчлан зааж, тогтоож өгсөн хууль, дүрэм журам байдаггүйгээс чанар муутай бараа ихээр худалдаалагдах болсон. Иймээс бид энэ байдлыг өөрчилж, Монголын барилгын худалдааны салбарыг дэлхийн жишигт хүргэх зорилгоор нэг талаас Монголдоо хамгийн том худалдааны компаниудын нэг болох “Номин Холдинг” групп нөгөө талаас Монголын хамгийн том худалдааны талбай түрээслэгч байгууллагуудын нэг, хөрөнгө оруулалтын групп “Чоно холдинг”-той хамтран хүчээ нэгтгээд барилгын худалдааны салбарын хөгжил дэвшилд томоохон хувь нэмэр оруулах чин зорилго өвөртлөн ажиллаж байна.
- “DIY” үйлчилгээ, соёлыг нэвтрүүлэх нь танай компанийн гол зорилго гэж байсан. Энэ үйлчилгээ, соёлын талаар уншигчдад танилцуулахгүй юу?
-Монголын барилгын худалдааны салбарт анх удаа нэвтрүүлж буй “DIY” концепц нь “Do It Yourself” буюу “Та өөрийн гараар бүтээ, хий” гэсэн үгний товчлол бөгөөд аливаа зүйлсийг өөрийн гараар, мэргэжлийн хүний тусламжгүйгээр хийж сурах гэсэн утгыг илэрхийлдэг. 1960-аад оны үед Америкийн нийгэмд түгэн дэлгэрсэн энэ ойлголт нь бусдын гарыг харалгүйгээр өөрийн амьдрал, гэр ахуйд хэрэгцээтэй зүйлсийг бүтээх, засварлахыг тухайн хүн өөрийн гараараа хийж бүтээн, түүнээсээ эрч хүч, кайф авдаг нэг төрлийн соёл болтлоо өргөжсөн.
Хойд Америк, Европт энэ ойлголт түгэн дэлгэрснээр хүмүүсийн хандлага өөрчлөгдөж, жижиг, сажиг зүйлсийг өөрийн гараар хийх нь нэмэгдэж, түүнийг дагаад энэ төрлийн худалдаа, үйлчилгээ, сургалт зэрэг бизнесүүд хурдац өргөжин тэлсэн байдаг. Үүний хамгийн том жишээ нь барилгын материал худалдаалах дэлгүүрүүд DIY санаачлагыг түлхүү дэмжиж, багаж хэрэгсэл, барилгын материал зардаг “Home Depot”, “Lowe’s” “Leroy merrlin” “B&Q” зэрэг дэлхий даяар салбартай сүлжээ дэлгүүрүүд төрөн гарсан байдаг. Хөгжингүй орнуудад энэ төрлийн сүлжээ дэлгүүр нийт барилгын худалдааны зах зээлийн 70 гаруй хувийг эзэлдэг буюу маш түгээмэл байдаг. Нөгөө талаар “DIY” төрлийн дэлгүүр бусад төрөлжсөн барилгын материалын дэлгүүрүүдээс ялгарах гол онцлог нь барилгын мэргэжлийн хүмүүсээс гадна энгийн иргэд буюу эцсийн хэрэглэгчид үйлчлүүлэхэд энгийн ойлгомжтой байхаас гадна олон хаалга таталгүй барилгын материал, дагалдах сэлбэг хэрэгсэл, гэр ахуйн тавилга, чимэглэл гээд бүгдийг нэг дээвэр дороос сонгож бусад дагалдах интерьерийн зураг гаргуулах, тасдаж тайрч бэлтгүүлэх, хүргэлт зэрэг үйлчилгээтэй нь цогцоор авах боломжтой юм. Иймээс энэ төрлийн дэлгүүрийн концепцийг түгээхээр зорьж 4500м2 талбай бүхий, 20,000 гаруй нэр төрлийн барааг багтаасан монголын хамгийн анхны DIY барилгын хайпермаркетийг Мишээл барилгын их дэлгүүр дээр нээгээд байна.
-Шоурүүмийн талаар дэлгэрэнгүй танилцуулж болох уу?
-Барилгын дотор заслын материал тэр дундаа обой, плита, шал, хаалга, хөшиг зэрэг нь интерьерийн иж бүрдэлд голлох хольц нь болдог учир эдгээрийн өнгө, загвар, материал ямар байхаас гэрийн ерөнхий интерьерийн өнгө төрх өндөр хамаардаг. Хоёрдугаарт, хэрэглэгч нэг хийсэн сонголтоо хувцас шиг таалагдахгүй бол сольчихно гэсэн ойлголт байхгүй буюу айлын дундаж бүтэн засвар хийх хугацааг 10 жил гэж үзвэл хэрэглэгчид барилгын материалын дэлгүүрт орж ирээд ирэх 10 жилдээ ямар орчинд амьдрах сонголтоо хийдэг. Тиймээс барилгын дотор заслын материалын худалдаа нь бусад төрлийн бараа бүтээгдэхүүний худалдаатай харьцуулбал маш эмзэг, шийдвэр гаргахад төвөгтэй байдаг. Ялангуяа хуйлаастай обойг эсвэл нэг ширхэг плитаг хараад бүтэн хананд наахад ямархуу харагдах, сонгосон хаалга нь шалтайгаа өнгөний хувьд хэрхэн нийцэх зэргийг толгойдоо зураглах нь маш хүндрэлтэй. Иймээс бид хэрэглэгчдээ хялбар сонголт хийх боломжоор хангах үүднээс Монголын хамгийн том буюу нийт 1000 ам.метр талбайд бүх материалыг угсарч суурилуулан бодит угаалгын өрөө, унтлагын өрөө мэт тохижуулсан дотор заслын шоурүүмыг Мишээл барилгын их дэлгүүр дээр ашиглалтанд оруулж. 100 айлд байрших шүр худалдааны төв дээр мөн үүнтэй ижил 750м2 шоурүүмийг тус тус ашиглалтанд оруулаад байна.
-Барилгын худалдааны захуудтай харьцуулахад үйчилгээний стандартыг шинэ түвшинд хүргэсэн харагдсан. Гэхдээ үнийн хувьд барилгын захуудтай харьцуулахад ямар байгаа вэ?
-Анх удаа үйлчлүүлж байгаа иргэдийн дунд ийм гоё тохижилттой дэлгүүр юм чинь тансаг зэрэглэлийн бүтээгдэхүүн л зардаг байх, эсвэл захуудаас үнэтэй л байж таараа гэсэн ойлголт их байдаг. Харин бидний зорилго бол манай дэлгүүрээр бүх түвшний хүмүүс өөрийн хүсэл сонирхол болон төсөвтөө нийцсэн бүтээгдэхүүн үйлчилгээгээ нэг дээвэр дороос аваад сэтгэл ханамжтай гарах явдал юм.Тиймээс бид бүх бараа, бүтээгдэхүүнээ үнэтэй, дунд, хямд гэсэн 3 хувилбараас сонголт хийхийг санал болгодог. Жишээлбэл, обойны хамгийн үнэтэй буюу тансаг зэрэглэлд Герман, Италийн брэндийг, дунд зэрэглэлд БНСУ, Украйны обойг санал болгодог. Харин хямд үнийн сонголттойд ОХУ-ынх гэх мэтчилэн байна. Хамгийн гол нь бүгд чанар, стандартын шаардлагад нийцсэн байгаа.
Мөн үүнээс гадна “Номин”-гийн бусад дэлгүүрийн нэг адил сэтгэл ханамжийн, хямд үнийн, мөнгө буцаах, бонус картын, үнэгүй хүргэлтийн гэсэн 5 баталгааг хангаж ажиллаж байгаа. Хямд үнийн баталгаа гэдэг нь таны авсан эсвэл авах бараа тань өөр ижил төстэй дэлгүүрт хямд байгааг анхдагч болон мэдээлснээр үнийн зөрүүг 2 нугалж өгнө гэсэн амлалт юм.
-Та сая хямд үнэтэй хэрнээ чанар стандартын шаардлага хангасан гэж хэллээ. Хямд бараа гэхээр л иргэд чанаргүй гэж боддог ойлголт дийлэнх талдаа шүү дээ.
-Бидний хувьд хямд мөртлөө чанарын шаардлага хангасан бараа сонгоход маш их судалгаа, шинжилгээ цаг хугацаа, хөрөнгө зарцуулдаг. Жишээлбэл, бид жил бүр 5-6 олон улсын барилгын үзэсгэлэн худалдаанд тогтмол оролцож, тасралтгүй эрэл хайгуул хийхээс гадна тухайн бүтээгдэхүүний техникийн үзүүлэлт бүрийг нэг бүрчлэн судалж, тохирох шалгуур стандартад тэнцэх эсэх дээр хяналт тавьсаны үндсэн дээр зах зээлд нэвтрүүлдэг.
-Танай дэлгүүрээр худалдаалагдаж байгаа бүх барааг өөрсдөө сонгож импортолдог гэсэн үг үү?
-Бид зөвхөн өөрсдийн импортын бараа бүтээгдэхүүнээс гадна барилга, гэр ахуй, цэцэрлэгжүүлэлт зэрэг худалдаа эрхэлдэг бүхий л төрлийн дотоодын компаниудтай гэрээ байгуулан хамтарч ажилладаг. Өөрөр хэлбэл барилгын худалдаа эрхэлдэг хэн ч бидэнтэй хамтарч ажиллан борлуулалтаа өсгөх боломжтой.
-Барилга, орон сууцны зах зээлийн талаарх өөрийн тань бодлыг сонсъё. Энэ зах зээлийн онцлог, бас бэрхшээлтэй тал нь юу байна?
-Барилгын салбарын хурдацтэй өсөлтийн үеийг 2009 оноос эхэлсэн буюу сүүлийн 10 орчим жил гэж үздэг. 2009 оноос өмнө улс даяар жилдээ 3000 хүрэхгүй айлын орон сууц барьж ашиглалтад оруулж байсан бол 2010-2012 онд жилд дунджаар 10,000 айл, 2013-2016 онд жилд 20,000 гаруй орон сууц ашиглалтад оруулсан байдаг. Барилгын салбарын өндөр өсөлтийн үед эрэлт нь нийлүүлэлтээсээ хэд дахин давсан байсан тул барилгын компаниуд барилгын зураг харуулаад борлуулалт хийдэг үе ч байсан. Гэхдээ эдгээр өндөр өсөлтийн жилүүд нь барилгын материалын чанар, хөгжлийн хувьд тийм ч дорвитой өөрчлөлтийг авчирч чадаагүй гэж боддог. Учир нь барилгын компаниуд тухайн үед барилгын нас болон материалын чанарт анхаараас илүүтэйгээр хурд, гүйцэтгэлд ач холбогдол өгөх нь элбэг байсан. Худалдан авагчдийн зүгээс ч ялгаагүй анх удаа шинэ байр захиалж авч байгаа тул материалын чанарыг тэр бүр харьцуулж мэддэггүй, шаардлага тавьдаггүй байсантай холбоотой. Гэхдээ үүнд барилгын бүх компанийг хамруулах нь учир дутагдалтай бөгөөд байгуулагдсан цагаасаа хэрэглэгчдэдээ чанар, загвараараа танигдаж ирсэн олон компани бий.
Харин 2015-2017 онд зах зээлийн эдийн засагт шилжсэнээс хойш анх удаа барилгын нийлүүлэлт нь эрэлтээсээ давсан буюу барилгын борлуулалт удааширч, зах зээл дээр шинэ орон сууцны илүүдэл үүссэнээр өрсөлдөөн ширүүссэн. Ингэснээр барилгын компанийн хамгийн сайн маркетинг бол өмнө ашиглалтад оруулсан төслүүдийн талаарх иргэдийн ам дамжсан яриа юм гэдгийг төсөл хэргэжүүлэгч компаниуд сайн ойлгож эхэлсэн буюу материалын чанар, дизайн, гадна тохижилт гүйцэтгэл зэрэгтээ маш ихээр анхаарал хандуулах болсон. Хэрэглэгчдийн хувьд ч өөрсдөө шаардлага тавьдаг хариуцлагатай зах зээл болон төлөвшиж эхэлж байна. Энэ бол зах зээл хөгжих үндсэн шаардлага. Мэдээж өрсөлдөөн байгаа газарт ямар нэгэн ялгарал бий болж, сайн хийж чаддаг чиглэл тус бүрээрээ дагнаад хөгжих боломж нь бүрдэнэ. Шударга өрсөлдөөн салбарын зах зээлийг маань эрүүлжүүлж, хөгжүүлж, чанаржуулна.
Барилга өөрөө их ирээдүйтэй салбар. Улаанбаатар хотын нийт хүн амын 40 хувь нь орон сууцанд амьдарч байгаа гэхээр үлдсэн 60 хувийг байр, орон сууцаар хангах их ажил биднийг хүлээж байна гэсэн үг. Нөгөө талаар гэр хорооллыг орон сууцжуулах нь утаанаас салах хамгийн оновчтой арга болохоос биш шахмал түлш, яндан шүүгчээр бид утаанаас салахгүй. Иймээс орон сууцжуулахад хаа хаанаа анхаарах хэрэгтэй юм.
-Танай компанийн хувьд барилгын жижиглэн худалдаанаас гадна орон сууцны зах зээл дээр хэрхэн ажиллаж байгаа вэ?
-Бид дэлхийн 10 гаруй улсаас обой, плита, сангийн тоноглол, шал, хаалга, гэрэл гэрэлтүүлэг, цахилгаан, лифт гэх мэт 10 орчим категорийн 50 гаруй брэндийг албан ёсны эрхтэйгээр импортлон оруулж ирж барилгын төсөл хэрэгжүүлэгч компаниуддаа санал болгон хамтарч ажиллаж байна. Үнэ, зэрэглэлийн хувьд өмнө хэлж байсантай адил категори бүр дотроо үнэтэй, дунд, хямд гэсэн 3 хувилбараар санал болгож байгаа. Тиймээс энгийн стандарт ангиллын барилгын төслөөс тансаг ангиллын төсөл нийцэх бүх төрлийн сонголтыг бид бүрдүүлээд байна. Мөн барилгын материал худалдан авалт нь өөрөө өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний худалдан авалттай харьцуулахад хэрэглэгчээс загвар дизайны чиг хандлага, өнгөний зохилдлого, брэндийн нэр хүнд, эдэлгээ, насжилтыг тодорхойлох техникийн үзүүлэлтүүд, угсралт суурилуулалт, хадгалалт хамгаалалт, үнийн харьцуулалт гэх мэт цогц мэдлэг, мэдээллийг шаарддаг онцлогтой бараа. Мөн нэг барилгын төсөлд нийтдээ 15 ялгаатай категорийн 5000 гаруй нэр төрлийн бүтээгдэхүүн ашиглагддаг.
Тиймээс бид харилцагч,үйлчлүүлэгчдэдээ ямар брэнд нь таны төслийн үнэ цэнэд нийцэх вэ. Интерьерийн чиг хандлага хаашаа явж байна, чанарын ямар үзүүлэлт нь таны төслийн онцлогт чухал шаардлагатай ямар үзүүлэлт нь шаардлагагүй тул хэмнэлт хийж болох, манай компаниас гадна өөр ямар сонголтууд байна гэх мэтчилэн мэргэжлийн зөвлөх, хөтөч нь болж ажиллахыг зорьдог.
-Одоо цагт байгальд ээлтэй, нөөц эх үүсвэрийн хэмнэлттэй, ногоон барилгын технологийн талаар их яригдах болсон. Энэ талд танай байгууллага хэрхэн анхаарч ажиллаж байна вэ?
-Барилгын салбарт ажиллаж буй байгууллага, аж ахуйн нэгж бүхний ирээдүйн эрхэм зорилгын нэг нь энэ болов уу. Бид ч энэ зорилгын төлөө буюу байгаль орчинд ээлтэй, чанар стандартын шаардлага хангасан бараа бүтээгдэхүүн нийлүүлэхийг зорьж ажилладаг. Тухайлбал, гэрэлтүүлэг байна. Манай дэлгүүрийн худалдан борлуулж буй OPPLE, PHILLIPS-ийн стандартын лед гэрэл нь энгийн гэрлээс 5 дахин бага цахилгаан зарцуулж эрчим хүч хэмнэснээр байгаль экологид ээлтэй. Насжилтын хувьд ч 3-5 жил ажилладаг. Барилга өөрөө байгаль орчинд хор хөнөөлгүй, эрчим хүч, дулааны алдагдалгүй байх ёстой. Иймээс хэрэглэгч, харилцагчдадаа гэрэлтүүлгээ лед гэрлээр хийхийг санал болгодог. Үүний зэрэгцээ орцны гэрэл гэхэд оройдоо хүн дарж асаадаг байх уу, эсвэл мэдрэгчтэй байх ёстой юу. Усны цорго нь зүгээр энгийн байх уу, эсвэл бага хэмжээгээр гоожуулдаг шинэ технологи ашиглавал үр дүнтэй юу гэх мэтчилэн олон янзын сонголтыг санал болгож зөвлөгөө мэдээлэл өгдөг. Ингэснээр хамгийн бага хэрэглээ, зарцуулалттайг нь сонгуулж, эрчим хүч, дулааны алдагдалгүй технологи ашиглуулахыг хичээдэг. Үүгээрээ агаарын бохирдлын тухай нухацтай яригдаж байгаа энэ үед хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулахад манай хамт олон гар бие оролцож байна гэсэн үг.
-Барилгын хайпермаркетийг амжилттай эхлүүлсэн компанийн дараагийн том төслийн тухайд сонирхож болох уу?
- Ирээдүйд хийх ажил дээр бидний хувьд асар их үүрэг даалгавар байгаа гэж хардаг. Эхний ээлжинд орон нутгийн хэрэглэгчдэдээ хүрч ажиллана. Үүний тулд орон нутагт байгаа хүнсний сүлжээ дэлгүүрүүдээ түшиглэж барилгын төрөлжсөн дэлгүүрийг энэ онд нээх зорилготой байна. Учир нь, орон нутагт барилгын материалын худалдаа харьцангуй бага. Их засвар үйлчилгээ хийх тохиолдолд бараа материалаа заавал хотоос авах болдог. Тухайн орон нутагт нь яаралтай хэрэгцээний бараа материал байхаас дотор засал цааш нэр төрөл сонголт багатай. Мэдээж хоттой ойрхон аймаг, сумын иргэдэд энэ бол асуудал биш байж болно. Харин 700-1000 км-ийн алсад суугаа орон нутгийнханд хүндрэлтэй. Иймээс жижиг хэмжээтэй гэхдээ бүх нэр төрлийг байлгасан дэлгүүрийг бүх сүлжээ дэлгүүртээ нээнэ. Орон нутгийн үйлчлүүлэгч, хэрэглэгчид мөн адил олон улсын жишигт нийцсэн орчингоор үйлчлүүлэх эрхтэй. Мөн онлайн худалдааг орон нутагт хөгжүүлнэ. Өөрөөр хэлбэл, дэлгүүрт байгаа бараа бүтээгдэхүүнээс өөр сонголт хайж буй хэрэглэгчдэдээ онлайнаар захиалга хийгээд хол ойрын зайнаас хамаарч 1-2 хоногт нь барааг нь хүргэж өгдөг болно. Барилгын онлайн худалдаа хөгжсөнөөр гэртээ засвар хийж байгаа иргэдийн хувьд эхний үндсэн худалдан авалтаа дэлгүүр дээр биеэр ирж бараа бүтээгдэхүүнээ бодитоор харж, тэмтэрч үзсэний үндсэн дээр худалдан авалт хийж таарна. Харин засварын ажлын ид дундуур маш олон удаа бараа дутах асуудал үүсдэгтэй холбоотойгоор “100 айл руу 100 явна” гэдэг хошин хэлц үг гарсан байдгийг арилгах боломжтой гэж хардаг.
-Өөрийн тань хувьд барилгын салбартай анх хэрхэн, яаж холбогдох болов?
-Миний үндсэн мэргэжил бол банкны менежмент, санхүүч мэргэжилтэй. Анх 2013 онд “Номин холдинг” группийн Стратеги төлөвлөлтийн газар төслийн менежерээр ажилд ороод группийн хэмжээнд судалж, хэрэгжүүлсэн хүнсний сүлжээ дэлгүүр, фэйшн брэндүүд, барилгын худалдаа, электрон барааны салбар гэх мэт олон шинэ төсөл, бизнесүүд дээр ажиллаж, худалдааны бизнесийн онцлог, олон улсын чиг хандлага, практик туршлагын талаар чамлахааргүй туршлага хуримтлуулсан гэж боддог. Ингээд 2017 оноос эхэлж “Номин стандарт” ХХК-ны гүйцэтгэх захирлаар томилогдон ажиллаж байгаад 2018 оноос “Номин холдинг групп” болон “Чоно” группын хамтарсан “Номин мишээл” ХХК-ын гүйцэтгэх захирлаар ажиллах болсон.
-Энэ их ажлыг хэрхэн төлөвлөж, зохицуулж ажилладаг талаараа болон өөрийн тань ажлын арга барил, онцлогоос сонирхуулбал...
-Миний ажлын үндсэн арга барил бол аливаа асуудлын өнгөн шинж чанарт анхаарал хандуулах бус мөн чанарыг нь ухаж ойлгох, асуудлын голыг оношилж тогтоогоод нарийн судалгаа тооцоонд үндэслэж шийдвэр гаргах юм. Энэ ч утгаараа барилгын бараа бүтээгдэхүүнийхээ татан авалт, сонголт, техникийн үзүүлэлт, чанар дээр сайтар судалгаа хийсний үндсэн дээр зах зээлд нэвтрүүлж, хэрэглэгч, харилцагч нартаа санал болгодог.
Аливаа ажлыг ултай суурьтай судалж, хэрэглэгчийнхээ бэрхшээлийг өөрийн бэрхшээл гэж үзэж, түүнийг даван туулах гарц, шийдлийг хайхад зорьж ажилладаг билээ.