Зурвас бичих
Messenger
Залгах
- Batsuh
Бохир ус цэвэршүүлэх материал гарган авах хамтарсан судалгааг амжилттай эхлүүллээ
Монгол орон өргөн уудам нутагтай боловч 2019 оны 6 дугаар сарын байдлаар нийслэл Улаанбаатар хотод нийт хүн амын 46 хувь нь оршин сууж байна. Энэ нь хүн амын хэт төвлөрөл, агаар болон ус, хөрсний бохирдол зэрэг олон асуудлыг дагуулж байна. Иймээс ШУТИС-ийн Материал судлалын төвийн эрдэмтэн, судлаачид эх орныхоо түүхий эдийг ашиглан бохир ус цэвэршүүлэх материал гарган авах судалгааг БНСУ-ын Материал судлалын хүрээлэнтэй хамтран гүйцэтгэж байна. БНСУ-ын Материал судлалын хүрээлэн нь 1976 онд байгуулагдсан бөгөөд металл, керамик материалыг боловсруулах технологи, шинэ материал гарган авч хөгжүүлэх, аж үйлдвэрлэлд технологи дамжуулалт хийх, материалын шинж чанарын судалгааг гүйцэтгэн сертификат олгох, инновацийн бүтээгдэхүүнийг аж үйлдвэрт нийлүүлэх чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг улсын эрдэм шинжилгээний байгууллага юм.
Тус хүрээлэнгийн эрдэмтэн судлаачдын эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын үр дүнд салхин цахилгаан станц, гар утасны уян дэлгэц, нарны зай, автомашины эд анги, галд тэсвэртэй материал, цөмийн технологид ашиглах материал зэргийг гарган авч Samsung, LG, Hyundai зэрэг томоохон компаниудад нийлүүлдэг байна. Тус хүрээлэн нь дэлхийн олон орны тухайлбал ХБНГУ-ын Фрауэнхофын институт, Японы Үндэсний материал судлалын хүрээлэн, БНХАУ-ын Металл судлалын хүрээлэн, АНУ-ын General Motors Holdings LLC болон Тайланд, Индонези, Украйн, Словени, Шри-Ланка, Вьетнам, Филиппин, Малайз зэрэг улсын материал судлалын хүрээлэнгүүдтэй хамтран ажилладаг. Эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажил гүйцэтгэхээс гадна мэргэжил дээшлүүлэх сургалт явуулах, олон улсын төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлэх зэрэг үйл ажиллагааг явуулдаг байна. Мөн олон улсын төсөл, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхдээ дэвшилтэт технологийн дамжуулалт хийх, шинэ материал гарган авах, хамтын ажиллагаатай орны эрдэмтэдтэй харилцан туршлага солилцох, судлаачдыг чадавхижуулах зорилгыг тавьж ажилладаг байна.
“КИМС-АЗИА” төслийг тус хүрээлэн 2 дахь удаагаа хэрэгжүүлж байгаа бөгөөд 2017 оноос Монгол, Камбож, Индонези, Лаос зэрэг орны материал судлалын эрдэмтэдтэй хамтран ажиллаж байна.
Зураг 2. ШУТИС-ийн төлөөлөл Материал судлалын хүрээлэнгийн ерөнхийлөгч Хай-До Кимтэй хийсэн уулзалт
Сүүлийн жилүүдэд манай улсын хувьд усны нөөцөө зөв зохистой ашиглах зарцуулах асуудал нэн тэргүүнд тавигдах болсон. Иймээс манай эрдэмтдийн зүгээс ус цэвэршүүлэх материал гарган авах юуны түрүүнд керамик мембраныг эх орны түүхий эд ашиглан хямд төсөр зардлаар гарган авах хүсэлтийг БНСУ-ын Материал судлалын хүрээлэнд тавьсан юм. Үүний үр дүнд манай орны шаврыг ашиглан керамик мембран гарган авах судалгааны ажлыг гүйцэтгээд байна. Мембраны технологи нь хөгжингүй орнуудад өргөн дэлгэр хэрэглэгддэг боловч цэвэршүүлэн гарган авсан цэвэр оксидууд хөнгөнцагааны оксид, цирконы оксид зэрэг өндөр үнэтэй түүхий эд ашигладаг тул өртөг өндөртэй, түүхий эдийн ханган нийлүүлэлтээс хамааралтай технологи юм.
Уг технологи нь уусмалаас тодорхой хэсгүүдийг салгах зориулалттай мембран ханыг ашигладаг онцлогтой. Үүний тулд тодорхой нүх сүв бүхий нийлэг болон керамик материалыг ашигладаг.
Керамик мембраны ажиллах зарчим
Нийлэг материалаар хийсэн мембран нь хямд үнэтэй боловч ашиглалтын хугацаа болон бат бөх чанар багатай. Үүний зэрэгцээ манай оронд түүхий эдийг нь гарган авах боломжгүй тул бид байгалийн түүхий эд каолин болон бусад эрдэс түүхий эд ашиглан керамик мембран гарган авахыг зорьсон. Мембраныг нүх сүвийн хэмжээгээр нь микро-, ультра-, нано- болон эргэх осмосын гэж ангилдаг бөгөөд саарал усыг бүрэн цэвэршүүлэн ундны усны стандартыг хангах хэмжээнд ажиллах боломжтой юм. Иймээс 2017 оны 10 сард БНСУ-ын Материал судлалын хүрээлэнгийн нунтаг материал ба техникийн керамик материалын салбарын эрхлэгч доктор, профессор Ин-Хиук Сонг ШУТИС-ийн Хэрэглээний шинжлэх ухааны сургуулийн багш, эрдэмтэдтэй хамтран хээрийн судалгаа хийж Дорноговь, Дундговь, Төв аймгийн орд газраас явж дээж цуглуулан шинжилгээ хийсэн юм.
2017 оны 10 сар доктор Сонг ШУТИС дээр ажиллаж байгаа ба дээж цуглуулах үед (зүүн гар талаас ХШУС-ийн ХИС-ын профессор, доктор П.Мөнхбаатар, доктор, профессор Ин-Хиук Сонг, ХИС-ын ахлах багш, доктор А.Доржготов, Материал судлалын төвийн захирал доктор, дэд профессор Г.Саран нар )
Мөн ШУТИС-ийн эрдэмтэн судлаачид Материал судлалын хүрээлэн дээр очиж эх орныхоо түүхий эдийн шинжилгээ хийх судалгааны ажлыг 2017-2019 онд гүйцэтгэсэн.
ШУТИС-ийн ахлах багш, доктор (Ph.D) А.Доржготов Материал судлалын институт дээр анхны туршилт гүйцэтгэн эх орны түүхий эдээр мембран хэвлэх боломжтойн тогтоож байгаа нь, 2017 оны 5 сар
2017-2018 онд эх орны түүхий эдийн химийн найрлага, эрдэсийн найрлага, ширхэглэлийн бүрэлдэхүүн зэргийг тодорхойлох туршилт гүйцэтгэсний дараа керамик технологийн туршилтуудыг хийсэн.
Керамик технологийн туршилтын үр дүнд гарган авсан сорьцууд (1000°С, 1050°С болон 1100°С-ийн температурт шатаан гарган авсан)
Керамик технологийн туршилтын үр дүнд керамик мембран гарган авах түүхий эдийн орц найрлага, ажлын зохистой чийглэг, шатаалтын температур зэрэг чухал параметрүүдийг тодорхойлсон.
“КИМС-АЗИА” олон улсын хоёрдугаар симпозиум (ШУТИС-ийн Хэрэглээний шинжлэх ухааны сургуулийн захирал доктор, дэд профессор Д.Ганхуяг хурлыг нээж байгаа нь, 2018 оны 6 сар)
2018 оны 6 сард ШУТИС-ийн Хэрэглээний шинжлэх ухааны сургууль, Материал судлалын төв хамтран КИМС-АЗИА төслийн олон улсын хоёрдугаар симпозиумыг Улаанбаатар хотноо амжилттай зохион байгуулж төслийн үр дүнгээ хэлэлцүүлсэн. 2018-2019 онд манай эрдэмтэд керамик мембраны тээгч биетийг гарган авч ус нэвтрүүлэлт, бохир ус шүүх туршилтуудыг амжилттай гүйцэтгэлээ.
ШУТИС-ийн ахлах багш, доктор (Ph.D) А.Доржготов, сургалтын мастер Б.Мөнхпүрэв нар керамик мембраны тээгч биет гарган авсан нь, 2019 оны 1 дүгээр сар
Эх орны түүхий эд ашиглан гарган авсан керамик мембраны тээгч биетийг янз бүрийн хэлбэрээр гарган авсан байдал
Үүний үр дүнд эх орны шаврыг ашиглан 174-250 нм хэмжээтэй нүх сүв бүхий тээгч биетийг гарган авсан бөгөөд хучилт хийсний дараа ультра-шүүлт хийх боломжтой керамик мембран гарган авах боломжтойг тогтоолоо.
Тус хүрээлэнгийн эрдэмтэн судлаачдын эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын үр дүнд салхин цахилгаан станц, гар утасны уян дэлгэц, нарны зай, автомашины эд анги, галд тэсвэртэй материал, цөмийн технологид ашиглах материал зэргийг гарган авч Samsung, LG, Hyundai зэрэг томоохон компаниудад нийлүүлдэг байна. Тус хүрээлэн нь дэлхийн олон орны тухайлбал ХБНГУ-ын Фрауэнхофын институт, Японы Үндэсний материал судлалын хүрээлэн, БНХАУ-ын Металл судлалын хүрээлэн, АНУ-ын General Motors Holdings LLC болон Тайланд, Индонези, Украйн, Словени, Шри-Ланка, Вьетнам, Филиппин, Малайз зэрэг улсын материал судлалын хүрээлэнгүүдтэй хамтран ажилладаг. Эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажил гүйцэтгэхээс гадна мэргэжил дээшлүүлэх сургалт явуулах, олон улсын төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлэх зэрэг үйл ажиллагааг явуулдаг байна. Мөн олон улсын төсөл, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхдээ дэвшилтэт технологийн дамжуулалт хийх, шинэ материал гарган авах, хамтын ажиллагаатай орны эрдэмтэдтэй харилцан туршлага солилцох, судлаачдыг чадавхижуулах зорилгыг тавьж ажилладаг байна.
“КИМС-АЗИА” төслийг тус хүрээлэн 2 дахь удаагаа хэрэгжүүлж байгаа бөгөөд 2017 оноос Монгол, Камбож, Индонези, Лаос зэрэг орны материал судлалын эрдэмтэдтэй хамтран ажиллаж байна.
Зураг 2. ШУТИС-ийн төлөөлөл Материал судлалын хүрээлэнгийн ерөнхийлөгч Хай-До Кимтэй хийсэн уулзалт
Сүүлийн жилүүдэд манай улсын хувьд усны нөөцөө зөв зохистой ашиглах зарцуулах асуудал нэн тэргүүнд тавигдах болсон. Иймээс манай эрдэмтдийн зүгээс ус цэвэршүүлэх материал гарган авах юуны түрүүнд керамик мембраныг эх орны түүхий эд ашиглан хямд төсөр зардлаар гарган авах хүсэлтийг БНСУ-ын Материал судлалын хүрээлэнд тавьсан юм. Үүний үр дүнд манай орны шаврыг ашиглан керамик мембран гарган авах судалгааны ажлыг гүйцэтгээд байна. Мембраны технологи нь хөгжингүй орнуудад өргөн дэлгэр хэрэглэгддэг боловч цэвэршүүлэн гарган авсан цэвэр оксидууд хөнгөнцагааны оксид, цирконы оксид зэрэг өндөр үнэтэй түүхий эд ашигладаг тул өртөг өндөртэй, түүхий эдийн ханган нийлүүлэлтээс хамааралтай технологи юм.
Уг технологи нь уусмалаас тодорхой хэсгүүдийг салгах зориулалттай мембран ханыг ашигладаг онцлогтой. Үүний тулд тодорхой нүх сүв бүхий нийлэг болон керамик материалыг ашигладаг.
Керамик мембраны ажиллах зарчим
Нийлэг материалаар хийсэн мембран нь хямд үнэтэй боловч ашиглалтын хугацаа болон бат бөх чанар багатай. Үүний зэрэгцээ манай оронд түүхий эдийг нь гарган авах боломжгүй тул бид байгалийн түүхий эд каолин болон бусад эрдэс түүхий эд ашиглан керамик мембран гарган авахыг зорьсон. Мембраныг нүх сүвийн хэмжээгээр нь микро-, ультра-, нано- болон эргэх осмосын гэж ангилдаг бөгөөд саарал усыг бүрэн цэвэршүүлэн ундны усны стандартыг хангах хэмжээнд ажиллах боломжтой юм. Иймээс 2017 оны 10 сард БНСУ-ын Материал судлалын хүрээлэнгийн нунтаг материал ба техникийн керамик материалын салбарын эрхлэгч доктор, профессор Ин-Хиук Сонг ШУТИС-ийн Хэрэглээний шинжлэх ухааны сургуулийн багш, эрдэмтэдтэй хамтран хээрийн судалгаа хийж Дорноговь, Дундговь, Төв аймгийн орд газраас явж дээж цуглуулан шинжилгээ хийсэн юм.
2017 оны 10 сар доктор Сонг ШУТИС дээр ажиллаж байгаа ба дээж цуглуулах үед (зүүн гар талаас ХШУС-ийн ХИС-ын профессор, доктор П.Мөнхбаатар, доктор, профессор Ин-Хиук Сонг, ХИС-ын ахлах багш, доктор А.Доржготов, Материал судлалын төвийн захирал доктор, дэд профессор Г.Саран нар )
Мөн ШУТИС-ийн эрдэмтэн судлаачид Материал судлалын хүрээлэн дээр очиж эх орныхоо түүхий эдийн шинжилгээ хийх судалгааны ажлыг 2017-2019 онд гүйцэтгэсэн.
ШУТИС-ийн ахлах багш, доктор (Ph.D) А.Доржготов Материал судлалын институт дээр анхны туршилт гүйцэтгэн эх орны түүхий эдээр мембран хэвлэх боломжтойн тогтоож байгаа нь, 2017 оны 5 сар
2017-2018 онд эх орны түүхий эдийн химийн найрлага, эрдэсийн найрлага, ширхэглэлийн бүрэлдэхүүн зэргийг тодорхойлох туршилт гүйцэтгэсний дараа керамик технологийн туршилтуудыг хийсэн.
Керамик технологийн туршилтын үр дүнд гарган авсан сорьцууд (1000°С, 1050°С болон 1100°С-ийн температурт шатаан гарган авсан)
Керамик технологийн туршилтын үр дүнд керамик мембран гарган авах түүхий эдийн орц найрлага, ажлын зохистой чийглэг, шатаалтын температур зэрэг чухал параметрүүдийг тодорхойлсон.
“КИМС-АЗИА” олон улсын хоёрдугаар симпозиум (ШУТИС-ийн Хэрэглээний шинжлэх ухааны сургуулийн захирал доктор, дэд профессор Д.Ганхуяг хурлыг нээж байгаа нь, 2018 оны 6 сар)
2018 оны 6 сард ШУТИС-ийн Хэрэглээний шинжлэх ухааны сургууль, Материал судлалын төв хамтран КИМС-АЗИА төслийн олон улсын хоёрдугаар симпозиумыг Улаанбаатар хотноо амжилттай зохион байгуулж төслийн үр дүнгээ хэлэлцүүлсэн. 2018-2019 онд манай эрдэмтэд керамик мембраны тээгч биетийг гарган авч ус нэвтрүүлэлт, бохир ус шүүх туршилтуудыг амжилттай гүйцэтгэлээ.
ШУТИС-ийн ахлах багш, доктор (Ph.D) А.Доржготов, сургалтын мастер Б.Мөнхпүрэв нар керамик мембраны тээгч биет гарган авсан нь, 2019 оны 1 дүгээр сар
Эх орны түүхий эд ашиглан гарган авсан керамик мембраны тээгч биетийг янз бүрийн хэлбэрээр гарган авсан байдал
Үүний үр дүнд эх орны шаврыг ашиглан 174-250 нм хэмжээтэй нүх сүв бүхий тээгч биетийг гарган авсан бөгөөд хучилт хийсний дараа ультра-шүүлт хийх боломжтой керамик мембран гарган авах боломжтойг тогтоолоо.