Зурвас бичих
Messenger
Залгах
- Batsuh
Барилгын салбарын ололт амжилт, цаашид анхаарах зүйлс
Монгол Улсад орчин цагийн барилгын салбар үүсэж, хөгжсөний түүхт 93 жилийн ойн баяр тохиож буй энэ өдрүүдэд бид өнгөрсөн хугацаанд хийж хэрэгжүүлсэн их ажлынхаа алдаа оноог дүгнэж цэгнэхийн зэрэгцээ цаашид анхаарч хэрэгжүүлэх зүйлсийн талаар санаж бодох, хийх ажлаа нарийн төлөвлөх ёстой билээ. Иймээс энэ асуудлын хүрээнд салбарынхаа манлайлал болсон төлөөллүүдээс:
- Өнгөрсөн хугацаанд барилгын салбарт хийж хэрэгжүүлсэн ажлын талаар болон алдаа, оноо юу байна.
- Цаашид юун дээр анхаарч ажиллах ёстой талаар хариулт авсан юм.
Барилга угсралт, их засварын ажлын 94.1 хувийг дотоодын барилгынхан гүйцэтгэсэн
С.МАГНАЙСҮРЭН /БХБЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга/
С.МАГНАЙСҮРЭН /БХБЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга/
1. Барилга угсралт, их засварын ажлын хэмжээ 2019 оны эхний хагас жилд урьдчилсан гүйцэтгэлээр 1.8 их наяд төгрөгт хүрч, 1.7 (94.1 хувь) их наяд төгрөгийн ажлыг дотоодын барилгын байгууллага, 108.3 (5.9 хувь) тэрбум төгрөгийн ажлыг гадаадын барилгын байгууллага гүйцэтгэсэн. Энэ нь өмнөх оны мөн үеэс 199.7(12.1 хувь) тэрбум төгрөгөөр өсчээ. Өнөөгийн байдлаар барилгын салбарт 6947 тусгай зөвшөөрөлтэй аж ахуйн нэгж байгууллага, 76596 ажиллагсад ажиллаж байна. Улсын хэмжээнд тусгай зөвшөөрөлтэй 746 аж ахуйн нэгж барилгын материалын үйлдвэрлэл эрхлэн явуулдаг. Манай улс одоогоор өргөн хэрэглээний 45 төрлийн бүтээгдэхүүний 70 орчим хувийг дотооддоо үйлдвэрлэж байна. Мөн Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих бодлогын хүрээнд импортоор худалдаж авдаг цементийг дотооддоо үйлдвэрлэж байна. Дөрвөн том үйлдвэр үйл ажиллагаа явуулж, дотооддоо 4.2 сая тонн цементийг үйлдвэрлэх хүчин чадалтай болсон гэх мэтчилэн барилгын салбарынхан бидний хувьд хийж хэрэгжүүлсэн ажил их.
БХБЯ-аас Барилгын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын дагуу дагалдан гарах 34 дүрэм, журмыг батлуулан мөрдүүлсэн төдийгүй салбарын хууль, эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгох чиглэлээр Хот байгуулалтын тухай, Газрын тухай, Кадастрын зураглал ба газрын кадастрын тухай, Газрын төлбөрийн тухай, Геодези, зураг зүйн тухай хуулиудыг шинэчлэн боловсруулж байгаагийн зэрэгцээ Монгол Улсын иргэнд газрыг нэг удаа үнэгүй өмчлүүлэх хуулийн хугацааг 10 жилээр буюу 2028 он хүртэл сунгалаа. “Орон сууцны хөнгөлөлттэй зээлийн санхүүжилтийн журам”-ыг батлуулан, ипотекийн зээлийн санхүүжилтийн эх үүсвэрийг 2 дахин нэмэгдүүлж, 500 тэрбум төгрөгт хүргэх эрхзүйн нөхцөлийг бүрдүүллээ. Орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор БНХАУ-ын 350 сая юанийн буцалтгүй тусламжаар Сүхбаатар дүүргийн 9 дүгээр хороонд “Ногоон нуур орчмын 1008 айлын орон сууц” төслийг эхлүүлээд байна зэрэг дурдвал маш их зүйлийг нэрлэж болно.
2. Цаашид анхаарах зүйлийн хувьд УИХ, Засгийн газраас дэвшүүлсэн улсын нийгэм, эдийн засгийг хөгжүүлэх нэгдсэн бодлого, чиглэл, хөтөлбөрүүдийн хүрээнд БХБЯ-наас салбарын хэмжээнд дараах арга хэмжээнүүдийг хэрэгжүүлэхэд онцгойлон анхаарч ажиллаж байна. Үүнд: “Төрөөс барилгын салбарын талаар баримтлах бодлого”-ыг хэрэгжүүлэх ажлыг зөв, оновчтой зохион байгуулж, дэвшүүлсэн 8 зорилт, 25 үйл ажиллагааны хэрэгжилтийг үе шаттайгаар хангана. Салбарын хэмжээнд тогтвортой, ухаалаг, ногоон хөгжлийн бодлого,төлөвлөлтийг онцгойлон авч үзэж хэрэгжүүлнэ. Энэ чиглэлээр БОАЖЯ, нийслэл, олон улсын холбогдох байгууллагуудтай хамтран ажиллаж, ухаалаг, ногоон, эрчим хүчний хэмнэлттэй шийдэл, дэвшилтэд технологи, стандартыг нутагшуулан нэвтрүүлэх ажлыг зохион байгуулна. Түүнчлэн барилга байгууламжийн норм, нормативын баримт бичгийн шинэчилсэн тогтолцоог хэрэгжүүлж, олон улсын жишигт нийцүүлэн боловсронгуй болгохын төлөө анхаарч ажиллах юм. Барилгын материалын дотоодын үйлдвэрлэлийг дэмжиж, нэмэгдүүлэх замаар бүтээгдэхүүний зах зээлийн үнийг бууруулж, барилга байгууламжийг барих өртөг, зардлыг хямдрүүлна. Хот төлөвлөлт, барилга байгууламжийн зураг төслийн ажлын чанарыг дээшлүүлэхэд тусгайлан анхаарч, холбогдох норм, дүрэм, стандартыг шинэчлэн,тухайн чиглэлээр үйл ажиллагаа эрхэлж буй аж ахуйн нэгж, мэргэжилтнүүдийн хариуцлага, ажлын уялдаа холбоог сайжруулж, зураг төсөлд хийгдэх магадлалын хяналтыг боловсронгуй болгоно.
БХБЯ-аас Барилгын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын дагуу дагалдан гарах 34 дүрэм, журмыг батлуулан мөрдүүлсэн төдийгүй салбарын хууль, эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгох чиглэлээр Хот байгуулалтын тухай, Газрын тухай, Кадастрын зураглал ба газрын кадастрын тухай, Газрын төлбөрийн тухай, Геодези, зураг зүйн тухай хуулиудыг шинэчлэн боловсруулж байгаагийн зэрэгцээ Монгол Улсын иргэнд газрыг нэг удаа үнэгүй өмчлүүлэх хуулийн хугацааг 10 жилээр буюу 2028 он хүртэл сунгалаа. “Орон сууцны хөнгөлөлттэй зээлийн санхүүжилтийн журам”-ыг батлуулан, ипотекийн зээлийн санхүүжилтийн эх үүсвэрийг 2 дахин нэмэгдүүлж, 500 тэрбум төгрөгт хүргэх эрхзүйн нөхцөлийг бүрдүүллээ. Орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор БНХАУ-ын 350 сая юанийн буцалтгүй тусламжаар Сүхбаатар дүүргийн 9 дүгээр хороонд “Ногоон нуур орчмын 1008 айлын орон сууц” төслийг эхлүүлээд байна зэрэг дурдвал маш их зүйлийг нэрлэж болно.
2. Цаашид анхаарах зүйлийн хувьд УИХ, Засгийн газраас дэвшүүлсэн улсын нийгэм, эдийн засгийг хөгжүүлэх нэгдсэн бодлого, чиглэл, хөтөлбөрүүдийн хүрээнд БХБЯ-наас салбарын хэмжээнд дараах арга хэмжээнүүдийг хэрэгжүүлэхэд онцгойлон анхаарч ажиллаж байна. Үүнд: “Төрөөс барилгын салбарын талаар баримтлах бодлого”-ыг хэрэгжүүлэх ажлыг зөв, оновчтой зохион байгуулж, дэвшүүлсэн 8 зорилт, 25 үйл ажиллагааны хэрэгжилтийг үе шаттайгаар хангана. Салбарын хэмжээнд тогтвортой, ухаалаг, ногоон хөгжлийн бодлого,төлөвлөлтийг онцгойлон авч үзэж хэрэгжүүлнэ. Энэ чиглэлээр БОАЖЯ, нийслэл, олон улсын холбогдох байгууллагуудтай хамтран ажиллаж, ухаалаг, ногоон, эрчим хүчний хэмнэлттэй шийдэл, дэвшилтэд технологи, стандартыг нутагшуулан нэвтрүүлэх ажлыг зохион байгуулна. Түүнчлэн барилга байгууламжийн норм, нормативын баримт бичгийн шинэчилсэн тогтолцоог хэрэгжүүлж, олон улсын жишигт нийцүүлэн боловсронгуй болгохын төлөө анхаарч ажиллах юм. Барилгын материалын дотоодын үйлдвэрлэлийг дэмжиж, нэмэгдүүлэх замаар бүтээгдэхүүний зах зээлийн үнийг бууруулж, барилга байгууламжийг барих өртөг, зардлыг хямдрүүлна. Хот төлөвлөлт, барилга байгууламжийн зураг төслийн ажлын чанарыг дээшлүүлэхэд тусгайлан анхаарч, холбогдох норм, дүрэм, стандартыг шинэчлэн,тухайн чиглэлээр үйл ажиллагаа эрхэлж буй аж ахуйн нэгж, мэргэжилтнүүдийн хариуцлага, ажлын уялдаа холбоог сайжруулж, зураг төсөлд хийгдэх магадлалын хяналтыг боловсронгуй болгоно.
Барилгын үнэ бүрдэлтийн системийг шинэчлэх цаг нь болсон
Б.ЖҮГДЭР /Үндэсний бүтээн байгуулалтын корпорацийн ТУЗ-ын дарга /
Б.ЖҮГДЭР /Үндэсний бүтээн байгуулалтын корпорацийн ТУЗ-ын дарга /
1. Барилгын салбарт маш олон компани бий болчихсон, хүч нь “тарамдсан” маягтай харагдах ч, энэ салбар өсч өндийж, хөгжиж байна. Төр засгийн зүгээс ч хэрэгжүүлж байгаа зохицуулалтын арга хэмжээнүүд их.
Бидний хувьд гол анхаарах зүйл нь барилгын салбарт төрөөс баримтлах бодлогын бичиг баримт гарсан боловч хэрэгжихгүй байгаа явдал. Ялангуяа барилгын үнэ бүрдэлтийн одоогийн системийг шинэчлэх, олон улсын жишиг үнэнд ойртуулахгүй бол барилга хугацаандаа дуусдаггүй, чанар муутай баригддаг асуудал байсаар л байна. Нөгөө талаар үйлдвэрлэл дээр ажиллагсдын цалин хөлс бага тул ажил хийх мэргэжлийн хүн олдохгүй хомсдолд ороод байгааг анхаарч ажиллах цаг болсон.
2. Цаашид барилгын салбарынхан бидний хувьд барилгын үйлдвэрлэлийг удирдах, зохион байгуулах ажлыг шинэ шатанд гаргах, ур чадвар бүхий мэргэжлийн ажилтан, удирдагч, ИТА нарыг давтан болон шинээр сургах, барилгын үнэ, өртгийг бодитой тогтоох үүнтэй уялдан хугацаа, чанарын хариуцлагын тогтолцоог сайжруулахад анхаарах хэрэгтэй байна. Нөгөө талаар барилгын гүйцэтгэгч байгууллагууд маш хариуцлагатай байх ёстой. Ялангуяа гүйцэтгэгч компаниуд өөрсдөө барилгын чанарын асуудалд онцгой анхаарах хэрэгтэй байна.
Хот төлөвлөлтийн хамгийн чухал хүчин зүйл бол инженерийн шугам сүлжээ. “Хот төлөвлөлт” гэдэгт зөвхөн хоёр барилгыг хооронд нь ойрхон зайтай барьчихсан, ногоон байгууламж байхгүй, явган хүний гарцыг хаагаад хашаа хатгачихсаныг хэлэхгүй. Мөн чанар нь инженерийн хангамжийн асуудал юм. Хот төлөвлөлтийг задалж, тэлэх ёстой. Хотыг тэлж, дахин төлөвлөлтийн суурьшлын бүсүүдийг бий болгож, дэд бүтцийг тэнд нь шийдэж, үйлчилгээний төвүүдийг байгуулах хэрэгтэй. Дэлхийн томоохон хотууд ч дундаа нэг таун хэсэгтэй, тэндээсээ гадагш тэлсэн төлөвлөлттэй байдаг. 3, 10 км-ийн цаана суурьшлын бүсийг тогтоочихоод дэд бүтэц татна гэдэг хэцүү. Мөнгөтэй нэг хэсэг нь байшин барилгыг хүссэн газартаа чихэж барих нь цөөнгүй байсан учраас төвлөрлийг сааруулж, ачааллыг бууруулан, хотыг тэлэх нь зөв бодлого. Мэдээж үүнд хөрөнгө, санхүүгийн асуудал чухал. Энэ мэтчилэн бидэнд цаашид анхаарах зүйлс ч нэлээдгүй бий.
Бидний хувьд гол анхаарах зүйл нь барилгын салбарт төрөөс баримтлах бодлогын бичиг баримт гарсан боловч хэрэгжихгүй байгаа явдал. Ялангуяа барилгын үнэ бүрдэлтийн одоогийн системийг шинэчлэх, олон улсын жишиг үнэнд ойртуулахгүй бол барилга хугацаандаа дуусдаггүй, чанар муутай баригддаг асуудал байсаар л байна. Нөгөө талаар үйлдвэрлэл дээр ажиллагсдын цалин хөлс бага тул ажил хийх мэргэжлийн хүн олдохгүй хомсдолд ороод байгааг анхаарч ажиллах цаг болсон.
2. Цаашид барилгын салбарынхан бидний хувьд барилгын үйлдвэрлэлийг удирдах, зохион байгуулах ажлыг шинэ шатанд гаргах, ур чадвар бүхий мэргэжлийн ажилтан, удирдагч, ИТА нарыг давтан болон шинээр сургах, барилгын үнэ, өртгийг бодитой тогтоох үүнтэй уялдан хугацаа, чанарын хариуцлагын тогтолцоог сайжруулахад анхаарах хэрэгтэй байна. Нөгөө талаар барилгын гүйцэтгэгч байгууллагууд маш хариуцлагатай байх ёстой. Ялангуяа гүйцэтгэгч компаниуд өөрсдөө барилгын чанарын асуудалд онцгой анхаарах хэрэгтэй байна.
Хот төлөвлөлтийн хамгийн чухал хүчин зүйл бол инженерийн шугам сүлжээ. “Хот төлөвлөлт” гэдэгт зөвхөн хоёр барилгыг хооронд нь ойрхон зайтай барьчихсан, ногоон байгууламж байхгүй, явган хүний гарцыг хаагаад хашаа хатгачихсаныг хэлэхгүй. Мөн чанар нь инженерийн хангамжийн асуудал юм. Хот төлөвлөлтийг задалж, тэлэх ёстой. Хотыг тэлж, дахин төлөвлөлтийн суурьшлын бүсүүдийг бий болгож, дэд бүтцийг тэнд нь шийдэж, үйлчилгээний төвүүдийг байгуулах хэрэгтэй. Дэлхийн томоохон хотууд ч дундаа нэг таун хэсэгтэй, тэндээсээ гадагш тэлсэн төлөвлөлттэй байдаг. 3, 10 км-ийн цаана суурьшлын бүсийг тогтоочихоод дэд бүтэц татна гэдэг хэцүү. Мөнгөтэй нэг хэсэг нь байшин барилгыг хүссэн газартаа чихэж барих нь цөөнгүй байсан учраас төвлөрлийг сааруулж, ачааллыг бууруулан, хотыг тэлэх нь зөв бодлого. Мэдээж үүнд хөрөнгө, санхүүгийн асуудал чухал. Энэ мэтчилэн бидэнд цаашид анхаарах зүйлс ч нэлээдгүй бий.
Төрийн захиргааны төв байгууллагын мэргэжлийн чадамж, мэдрэмж суларсан
Г.МЯГМАР /БХҮНТ-ийн Удирдах зөвлөлийн дарга, гавьяат барилгачин, зөвлөх архитектор/
Г.МЯГМАР /БХҮНТ-ийн Удирдах зөвлөлийн дарга, гавьяат барилгачин, зөвлөх архитектор/
1. Өнгөрсөн хугацаа гэдгийг хэрхэн авч үзэхээс л их хамаааралтай юм. Миний хувьд сүүлийн нэг жилийн хугацааг хамруулж хэлье. Би судлаач, шинжээч хүн биш болохоор өөрийн ажиглалтаар хийсэн дүгнэлтээ хуваалцая. Алдаа гэвэл салбарын төрийн захиргааны төв байгууллагын мэргэжлийн чадамж, мэдрэмж нэлээдгүй суларсан. Бодлогын чиглэлд тодорхой ажил бага хийгдэж урсгал шинжтэй ажлуудад ихэнх цагаа зарцуулж байна. Харин ололттой тал гэвэл сүүлийн 18 жил тодорхой бодлогогүй байсан барилгын салбарт төрөөс баримтлах бодлоготой боллоо. Хот байгуулалт барилгын салбарын эрдэм шинжилгээ, судалгааны байгууллагын эх суурийг бий болголоо. Энэ бол дэвшил. 2. Манай салбар хурдацтай хөгжиж, техник технологиуд шинэчлэгдэж байна. Гэтэл барилгын салбарт мөрдөгддөг норм, норматив, стандартын асуудал хөгжлийн хурдыг төдийлөн гүйцэж чадахгүй байна гэдэг асуудал яригддаг. Тиймээс энэ талд анхаарч ажиллах шаардлагатай байна.
Мөн зураг төслийн салбарын ахмад үе маань хойч үедээ халаагаа өгч салбарын үйл ажиллагаанд тэр бүр идэвхитэй оролцож чадахаа больсон. Гэтэл шинэ залуу инженерүүдийн чадвар, туршлага дутмаг учраас энэ нь зургийн чанарт их нөлөөлж байна. Хуучин архитектор мэргэжлээр төгссөн хүн ажлын талбарт бага техникчээр анх ороод, цааш нь техникч болж, түүнээс дээш ахлах техникч болсны дараа хоёр жил гаруй сайн ажиллабал мэргэжлийн архитекторч гэж хүлээн зөвшөөрөгддөг байлаа. Харин одоо ийм дадлагажуулах үйл явц алдагдсан. Зөвхөн зураг төсөл биш салбарын хэмжээнд энэ талд анхаарах хэрэгтэй байна. Түүнчлэн барилгын салбарт хяналт, судалгаа шинжилгээ гэдэг зүйл хангалттай хэмжээнд байж чадахгүй байна. Энэ талд ч анхаарах хэрэгтэй байна. Хамгийн гол зүйл бол бид цаашид “Төрөөс барилгын салбарын талаар баримтлах бодлого, түүнийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөө”-г үр дүнтэй хэрэгжүүлэх ажлыг л эрчимтэй, оновчтой зохион байгуулах хэрэгтэй.
Орон сууцны бодлогод эрс өөрчлөлт хийх цаг болсон
Л.ШАГДАРРАГЧАА /Барилга корпорацийн ерөнхийлөгч, Гавьяат барилгачин, доктор, профессор/
Л.ШАГДАРРАГЧАА /Барилга корпорацийн ерөнхийлөгч, Гавьяат барилгачин, доктор, профессор/
1. Монголын барилгын салбарын хэмжээнд ахиц ололт, сайн зүйл нэлээд хийгдлээ. Жишээлбэл: “Төрөөс барилгын салбарт баримтлах бодлого” (2019-2029 он), түүнийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө Засгийн газраар батлагдлаа. “Барилгын салбарыг 2020-2045 онд хөгжүүлэх урт, дунд хугацааны төрийн бодлогын баримт бичиг, 2020-2025 онд хөгжүүлэх дунд хугацааны стратеги” боловсрогдож Засгийн газар батлуулахаар өргөн баригдлаа. Мөн барилгын салбарын төрийн байгууллагын зарим чиг үүргийг салбарын төрийн бус байгууллагууд, мэргэжлийн холбоодод гэрээгээр шилжүүлсэн зоригтой алхам хийгдэж байна. Барилгын тухай хуулийг дагалдан гарах олон дүрэм журмуудыг батлан мөрдүүлж байна. Эдгээр ажил арга хэмжээг зохион байгуулснаар барилгын салбар төрийн бодлоготой, урт, дунд хугацааны төлөвлөгөөтэй, барилгын бизнесийн үйл ажиллагаанд төр оролцдог явдлыг эрс багасгаж, хүнд суртал, шат дамжлага тэр хэмжээгээр буурч байгаа шинэчлэлийн ажлын эхлэл тавигдсан зөв үйл ажиллагаа болсон. Одоо эдгээр бодлого үйл ажиллагааг бичиг цаас болгохгүйгээр ажил болгох зорилт шат шатандаа тулгарч байна.
Харин салбарын хэмжээнд хүндрэл, бэрхшээл, алдаа гэвэл засаг төрийн бодлогогүй үйл ажиллагаа, банк санхүүгийн буруу, бизнесийн хүрээнийхний алсыг харсан, урт хугацааны төлөвлөлт судалгаагүй дур зоргын үйлдлээс улбаатайгаар орон сууцны барилгажилтад үүссэн зээл санхүүжилтийн болон нийтийн орон сууцны “эрэлт нийлүүлэлтийн зохист харьцаа балансжилт алдагдсан” улмаар чанаргүй, найдваргүй зээлийн хэмжээ мэдэгдэхүйц нэмэгдэж банк санхүүгийн байгууллагуудыг ноцтой хүндрэлд оруулж байна. Өөрөөр хэлбэл “Төлбөрийн чадваргүй нийгмийн массад хөөсөрсөн үнэтэй орон сууцаар хангах” бодлогын алдаанаас болж баригдсан 30000 орон сууц борлогдохгүй, эдгээр барилгад авсан олон зуун тэрбумын зээл эргэж төлөгдөхгүй болсон. Иймд төр засгаас “Орон сууцны бодлогодоо эрс өөрчлөлт” хийж нийгмийн ядуу, эмзэг бүлэгт чиглэсэн тусгай бодлого явуулж, дунд болон түүнээс дээш орлоготой иргэдийн орон сууцны асуудлыг зах зээлд нь даатгах цаг болсон. Харин саяхан БХБЯ-наас “Орон сууц” Үндэсний хөтөлбөр батлахдаа бодлогын өөрчлөлт хийхээр тусгасан нь зөв гэж үзэж байна.
2. Барилгын ажлын хэмжээ нэмэгдэж байгаатай холбоотойгоор барилгын ажлын сезоны үед ажилчид хомсдож эхэллээ. Энэ нь Засгийн газар ялангуяа ХАХХЯ-ны буруу бодлого үйл ажиллагаанаас болж барилгын ажилчид БНСУ,Япон руу ихээр гарч, ажиллах хүчний тогтвортой нөөц, балансжилт алдагдлаа. Үүнээс болж БНХАУ, БНАСАУ-аас өндөр үнэтэй ажиллах хүчин импортлох явдал гарч, энэ нь барилга орон сууцны үнийг нэмэгдүүлж байгаа сөрөг хор уршигт хүргэж байна. Иймд 2020 оноос эхлэн БХБЯ, ХНХЯ, БСШУЯ-ны хооронд мэргэжлийн ажиллах хүчний тогтвортой нөөц балансжилтыг тооцсон салбар дундын зохицуулалтын шийдвэрийг Засгийн газраар батлуулан, ажиллах хүчний экспорт импортын хязгаарлалт хийж, үндэсний мэргэжлийн байнгын нөөц бэлтгэх томоохон арга хэмжээг авах шаардлага байна.
Барилгын салбарыг хөгжүүлэх үндсэн чиглэл стратеги төлөвлөлт гарсан. Төрийн бодлого ч батлагдлаа. БХБЯ одоо хэнээс ч асуухгүй бодлогоо хэрэгжүүлэх ажлыг шуурхай хийж, хяналт зохицуулалтаа сайн хийх ёстой. Салбарын төрийн бус, бизнесийн байгууллагууд хамтран ажиллавал салбар маань улам сайхан хөгжинө. Улсын хөгжлийг барилгын хөгжлөөр л хардаг. Иймээс бидний ирээдүй өөдрөг, бүтээн байгуулах сайн үйл өрнөн дэлгэрэх болтугай гэж ерөөе.
Харин салбарын хэмжээнд хүндрэл, бэрхшээл, алдаа гэвэл засаг төрийн бодлогогүй үйл ажиллагаа, банк санхүүгийн буруу, бизнесийн хүрээнийхний алсыг харсан, урт хугацааны төлөвлөлт судалгаагүй дур зоргын үйлдлээс улбаатайгаар орон сууцны барилгажилтад үүссэн зээл санхүүжилтийн болон нийтийн орон сууцны “эрэлт нийлүүлэлтийн зохист харьцаа балансжилт алдагдсан” улмаар чанаргүй, найдваргүй зээлийн хэмжээ мэдэгдэхүйц нэмэгдэж банк санхүүгийн байгууллагуудыг ноцтой хүндрэлд оруулж байна. Өөрөөр хэлбэл “Төлбөрийн чадваргүй нийгмийн массад хөөсөрсөн үнэтэй орон сууцаар хангах” бодлогын алдаанаас болж баригдсан 30000 орон сууц борлогдохгүй, эдгээр барилгад авсан олон зуун тэрбумын зээл эргэж төлөгдөхгүй болсон. Иймд төр засгаас “Орон сууцны бодлогодоо эрс өөрчлөлт” хийж нийгмийн ядуу, эмзэг бүлэгт чиглэсэн тусгай бодлого явуулж, дунд болон түүнээс дээш орлоготой иргэдийн орон сууцны асуудлыг зах зээлд нь даатгах цаг болсон. Харин саяхан БХБЯ-наас “Орон сууц” Үндэсний хөтөлбөр батлахдаа бодлогын өөрчлөлт хийхээр тусгасан нь зөв гэж үзэж байна.
2. Барилгын ажлын хэмжээ нэмэгдэж байгаатай холбоотойгоор барилгын ажлын сезоны үед ажилчид хомсдож эхэллээ. Энэ нь Засгийн газар ялангуяа ХАХХЯ-ны буруу бодлого үйл ажиллагаанаас болж барилгын ажилчид БНСУ,Япон руу ихээр гарч, ажиллах хүчний тогтвортой нөөц, балансжилт алдагдлаа. Үүнээс болж БНХАУ, БНАСАУ-аас өндөр үнэтэй ажиллах хүчин импортлох явдал гарч, энэ нь барилга орон сууцны үнийг нэмэгдүүлж байгаа сөрөг хор уршигт хүргэж байна. Иймд 2020 оноос эхлэн БХБЯ, ХНХЯ, БСШУЯ-ны хооронд мэргэжлийн ажиллах хүчний тогтвортой нөөц балансжилтыг тооцсон салбар дундын зохицуулалтын шийдвэрийг Засгийн газраар батлуулан, ажиллах хүчний экспорт импортын хязгаарлалт хийж, үндэсний мэргэжлийн байнгын нөөц бэлтгэх томоохон арга хэмжээг авах шаардлага байна.
Барилгын салбарыг хөгжүүлэх үндсэн чиглэл стратеги төлөвлөлт гарсан. Төрийн бодлого ч батлагдлаа. БХБЯ одоо хэнээс ч асуухгүй бодлогоо хэрэгжүүлэх ажлыг шуурхай хийж, хяналт зохицуулалтаа сайн хийх ёстой. Салбарын төрийн бус, бизнесийн байгууллагууд хамтран ажиллавал салбар маань улам сайхан хөгжинө. Улсын хөгжлийг барилгын хөгжлөөр л хардаг. Иймээс бидний ирээдүй өөдрөг, бүтээн байгуулах сайн үйл өрнөн дэлгэрэх болтугай гэж ерөөе.
Хэт олон дүрэм, журам мөрдүүлэхээр тусгасан нь хүнд суртлыг нэмэгдүүлсэн
Г.ЛОСОЛ /МБҮА-ийн Ажлын албаны салбарын бодлого хариуцсан зөвлөх/
Г.ЛОСОЛ /МБҮА-ийн Ажлын албаны салбарын бодлого хариуцсан зөвлөх/
1. Барилгын тухай хууль, түүнийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдсон дүрэм, журмууд шинэчлэгдэж барилгын салбарын хууль эрх зүйн орчин шинэчлэгдэж байна. Засгийн газрын тогтоолоор “Төрөөс барилгын салбарын талаар баримтлах бодлого”, “150 мянган айлын орон сууц” үндэсний хөтөлбөр зэрэг бодлогын баримт бичгүүд батлагдсан нь барилгын салбар, барилгын байгууллагуудын цаашдын хөгжил, төлөвлөлтөд удирдамж чиглэл болж байна. Барилгын салбар дахь төрийн 10 гаруй чиг үүргээс барилгын үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрөл олгох, салбарын мэргэжилтнүүдийг давтан сургах, мэргэшлийн зэрэг дэв олгох үйл ажиллагааг салбарын холбогдох ТББ-аар гэрээгээр гүйцэтгүүлж эхэлсэн нь үр дүнгээ өгсөн. МБҮА нь 2018 онд Барилгын үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрөл олгох үйл ажиллагааг иргэдэд ил тод, нээлттэй, түргэн шуурхай болгох чиглэлээр голлон анхаарч ажилласан. Үүний үр дүнд тусгай зөвшөөрөл олгох асуудлаар урьдчилсан дүгнэлт гаргах ажлын хэсгийн хурал тогтмолжиж аж ахуйн нэгж, байгууллагуудын хүсэлтийг ажлын 2-5 хоногийн дотор багтаан шийдвэрлэдэг болгосон. Мөн хурлын шийдвэр, явцыг олон нийтэд нээлттэй болгож өөрийн вэб хуудсан дээр шийдвэрийг байршуулж, аж ахуйн нэгж, байгууллагуудтай эргэх холбоотой ажилласан. Мөн энэ оны 04 дүгээр сараас Барилгын үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрөл авах хүсэлтэй аж ахуйн нэгж, байгууллагуудын хүсэлт, материалыг цахим хэлбэрээр авч эхэлсэн нь урьдчилсан дүгнэлтийг гаргах ажлыг улам хурдан шуурхай болгохын зэрэгцээ аливаа хөндлөнгийн оролцоо, нөлөө байхгүй болсон зэрэг олон давуу талыг бий болгосон.
Алдаа дутагдлын хувьд Барилгын тухай шинэчилсэн хууль нь барилгын үйлдвэрлэлийн олон улсын жишигт нийцээгүй, зөвхөн иргэн, орон сууцны барилгад чиглэгдсэн үзэл баримтлалаар боловсруулагдсанаас бүтээн байгуулалт ид өрнөж байгаа дэд бүтэц, уул уурхай, эрчим хүчний барилга байгууламжийн асуудлын зохицуулалт орхигдсон. Түүнчлэн, хуульд барилгын салбарт хэт олон тооны дүрэм, журам, зааврыг баталж мөрдүүлэхээр тусгагдсан нь хүнд суртал, шат дамжлагыг нэмэгдүүлсэн. Тухайлбал, 2008 оны Барилгын тухай хуульд 12 төрлийн дүрэм, журам батлахаар тусгагдсан бол одоогийн хуульд 33 төрлийн
2. Цаашид анхаарах хэд хэдэн зүйл байна. Үүнд: Барилгын салбарын эрдэм шинжилгээ, судалгааны бие даасан байгууллагыг байгуулж, салбарын шинжлэх-ухаан, техник, технологи болон хөгжлийн бодлогыг боловсруулж бодитойгоор хэрэгжүүлэх. Хүйтний улирлын нөлөөллөөс гаргаж барилга дээр ажиллах хугацааг уртасгахын тулд барилгын үйлдвэрлэлийг угсармалжуулах, барилгын бэлэн хийц бүтээцийг олноор үйлдвэрлэж нийлүүлэх, энэ чиглэлээр шинэчлэлт хийгдсэн Байшин үйлдвэрлэх комбинатын болон орон нутагт байсан барилгын материалын үйлдвэрлэлийн баазыг сэргээн ажиллуулж, үйл ажиллагааг жигдрүүлэх хэрэгтэй. Мөн дэлхийн дулаарал, цаг уурын өөрчлөлттэй холбогдуулан барилгын салбарын хүлэмжийн хийг бууруулах, ногоон барилгын технологийг нэвтрүүлэх, барилгын үйл ажиллагааны олон улсын зөвлөх инженерүүдийн холбоо (FIDIC)-ны барилгын гэрээг хэрэгжүүлэх, барилгын үйлдвэрлэлийн шинэ техник технологи, хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн болон барилгын төслийн менежментийн тогтолцоо, стандартыг нэвтрүүлэх, түүнтэй холбогдсон норм, дүрэм, гарын авлага, зөвлөмж материалыг барилга байгууламжийн норм, нормативын сангийн хөрөнгөөр нэн түрүүнд боловсруулж үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх шаардлагатай байна. Цаашилбал, барилгын үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрөл олгохтой холбоотой хүний үйл ажиллагаа, оролцооны нөлөөллийг багасгаж цахим хэлбэрт шилжүүлэх, ингэснээр мэдээллийн найдвартай байдал илүү баталгаажин сайжирч, барилгын үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрөлтэй холбоотой хүнд суртал, хээл хахуулийг бүрэн арилгах, түүнчлэн барилгын үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрөлтэй аж ахуйн нэгж, байгууллагуудад тавих хяналтыг сайжруулах, Аж ахуйн нэгжийн тусгай зөвшөөрлийн тухай хууль, Барилгын тухай хууль зэрэг хууль, эрх зүйн орчинд томоохон өөрчлөлтүүдийг хийх хэрэгтэй.
Алдаа дутагдлын хувьд Барилгын тухай шинэчилсэн хууль нь барилгын үйлдвэрлэлийн олон улсын жишигт нийцээгүй, зөвхөн иргэн, орон сууцны барилгад чиглэгдсэн үзэл баримтлалаар боловсруулагдсанаас бүтээн байгуулалт ид өрнөж байгаа дэд бүтэц, уул уурхай, эрчим хүчний барилга байгууламжийн асуудлын зохицуулалт орхигдсон. Түүнчлэн, хуульд барилгын салбарт хэт олон тооны дүрэм, журам, зааврыг баталж мөрдүүлэхээр тусгагдсан нь хүнд суртал, шат дамжлагыг нэмэгдүүлсэн. Тухайлбал, 2008 оны Барилгын тухай хуульд 12 төрлийн дүрэм, журам батлахаар тусгагдсан бол одоогийн хуульд 33 төрлийн
2. Цаашид анхаарах хэд хэдэн зүйл байна. Үүнд: Барилгын салбарын эрдэм шинжилгээ, судалгааны бие даасан байгууллагыг байгуулж, салбарын шинжлэх-ухаан, техник, технологи болон хөгжлийн бодлогыг боловсруулж бодитойгоор хэрэгжүүлэх. Хүйтний улирлын нөлөөллөөс гаргаж барилга дээр ажиллах хугацааг уртасгахын тулд барилгын үйлдвэрлэлийг угсармалжуулах, барилгын бэлэн хийц бүтээцийг олноор үйлдвэрлэж нийлүүлэх, энэ чиглэлээр шинэчлэлт хийгдсэн Байшин үйлдвэрлэх комбинатын болон орон нутагт байсан барилгын материалын үйлдвэрлэлийн баазыг сэргээн ажиллуулж, үйл ажиллагааг жигдрүүлэх хэрэгтэй. Мөн дэлхийн дулаарал, цаг уурын өөрчлөлттэй холбогдуулан барилгын салбарын хүлэмжийн хийг бууруулах, ногоон барилгын технологийг нэвтрүүлэх, барилгын үйл ажиллагааны олон улсын зөвлөх инженерүүдийн холбоо (FIDIC)-ны барилгын гэрээг хэрэгжүүлэх, барилгын үйлдвэрлэлийн шинэ техник технологи, хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн болон барилгын төслийн менежментийн тогтолцоо, стандартыг нэвтрүүлэх, түүнтэй холбогдсон норм, дүрэм, гарын авлага, зөвлөмж материалыг барилга байгууламжийн норм, нормативын сангийн хөрөнгөөр нэн түрүүнд боловсруулж үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх шаардлагатай байна. Цаашилбал, барилгын үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрөл олгохтой холбоотой хүний үйл ажиллагаа, оролцооны нөлөөллийг багасгаж цахим хэлбэрт шилжүүлэх, ингэснээр мэдээллийн найдвартай байдал илүү баталгаажин сайжирч, барилгын үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрөлтэй холбоотой хүнд суртал, хээл хахуулийг бүрэн арилгах, түүнчлэн барилгын үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрөлтэй аж ахуйн нэгж, байгууллагуудад тавих хяналтыг сайжруулах, Аж ахуйн нэгжийн тусгай зөвшөөрлийн тухай хууль, Барилгын тухай хууль зэрэг хууль, эрх зүйн орчинд томоохон өөрчлөлтүүдийг хийх хэрэгтэй.