Төмөр бетон бүтээцийн хэв хашмалын төрлүүд

Batsuh

Төмөр бетон бүтээцийн хэв хашмалын төрлүүд

Бетон зуурмагийг зураг төсөлд заасан хэлбэр хэмжээнд хашиж бэхжүүлэх, гадна цаг агаарын нөлөөллөөс хийцийг хамгаалах түр хийцийг хэв хашмал гэдэг.
Олон улсын практикт төмөр бетон бүтээцийн ажил гүйцэтгэхэд шаардагдах материалын зардлын 50-70 хувийг хэв хашмал эзэлдэг ба хэв хашмал нь бетоны чанарт чухал нөлөөтэй учир стандартын шаардлага хангасан материалыг төслийн төлөвлөлтийн шатнаас эхлэн ашиглаж барилга байгууламжийн чанар, аюулгүй байдал хангагдана.
Хэв хашмал нь бүтээцийн чанарт дараах байдлаар нөлөөлдөг. Үүнд:
·         Бетон хольц бэхжиж, бүтээцийн төслийн хэлбэр дүрсийг бий болгох
·         Бетон хийцийг бэхжих хугацаанд гадны нөлөөллөөс хамгаалах
·         Бетон бүтээцийг нарийвчлалтай хийх
·         Арматурын хамгаалалтын үеийн зузааныг баталгаажуулах, бат бөх чанарыг бий болгох
·         Бетоны гадаргуугийн өнгөн талын шаардлагатай үзэмжийг хангах юм.

Хэв хашмалыг материал болон бүтээцийн төрлөөс нь хамааруулан ангилдаг. Өөрөөр хэлбэл, ерөнхий хэрэглэгдэх байдлаар нь 2 төрөлд хувааж үздэг. Эхнийх нь уламжлалт хэв хашмал буюу төслийн талбай дээр мод болон усанд тэсвэртэй бусад төрлийн материалаар угсардаг модон ба өрлөгөөр хийх хэв хашмалууд юм.

Харин инженерчлэн сайжруулсан хэв хашмал буюу барилга угсралтад ашиглагдах хэвийг үйлдвэр дээр урьдчилан бэлтгэх ба метал хүрээ бүхий хөнгөн цагаан, ган эсвэл модон хуванцар самбартай хэв хашмалуудыг талбай дээр холбоо, бэхэлгээ, тулаас зэрэг элементүүдээр холбож нэг систем бий болгодог. Энэхүү хэв хашмал нь том болон жижиг самбарт хэв, гулгуулж өндөрлөх хэв, хонгилон хэв, үлдээх хэв гэсэн 5 төрөлтэй.

Хэв хашмалын төрөл	Онцлог	Хэрэглэх хүрээ
Том самбарт хэв	2 м²–аас дээш талбай бүхий самбартай тулаас, холбоос, бэхэлгээнээс бүрдэх ба хэв, вандан, хөлний тохируулагч, домкрат, хөндөл, баганын хавчаартай иж бүрдэл болно.	Овор ихтэй бүтээц, эдлэл хана цутгахад ашиглана.
Жижиг самбарт хэв	1-2 м² талбай бүхий самбартай 50 кг болон түүнээс бага жинтэй, салангид бамбайнууд болон холбох, бэхлэх, тулах хэсгүүдээс бүрдэнэ.	Нэг загварын бус нарийн төвөгтэй хэлбэртэй эдэлхүүнийг цутгахад ашиглана.
Гулгуулж өндөрлөх хэв	Домкратын аралд бэхлэх давхар самбар, тавцан, домкрат, шахуургын станц болон бусад хэрэгслээс бүрэлдэнэ. Бетон цутгалтын ажил гүйцэтгэх явцад даацын арматурт тулсан домкратаар хашлагыг үечлэн татаж гулгуулж өндөрлөдөг.	15 мм-ээс өндөр утааны яндан, резурвуар силос зэрэг босоо хэлбэртэй шугаман байгууламжуудад хэрэглэх
Хонгилон /эзэлхүүнт/ хэв	“П” хэлбэртэй урьдчилан томсгон угсарсан хэвний эдэлхүүнийг төслийн байрлалд байрлуулан өөр хооронд нь зориулалтын холбоосоор холбож бэхэлгээ хийнэ.	Газрын доорхи хонгилийн угсралтанд хэрэглэхэд тохиромжтойгоос гадна нэг загварын олон барилгын угсралтыг гүйцэтгэхэд эдийн засгийн хувьд ашигтай
Үлдээх хэв	Цутгалтын ажил хийгдсэний дараа бетонтой хамт нэг бүтээц болж үлддэг онцлогтой. Өрлөгөөр хийх хэвтэй зарчмын хувьд төстэй боловч орчин үеийн технологийн давуу талыг илүү ашигладаг.	Эдэлхүүнийг өнгөлөх, дулаан ба ус тусгаарлах зориулалтаар ашиглаж болохоос гадна техник эдийн засгийн тооцооны үндсэн дээр бусад бүтээцэд ч хэрэглэж болно.

Том самбарт хэв
Гадна ханыг угсрахад зориулан үйлдвэрлэсэн том хэмжээтэй хэвний хавтан, гадна хамгаалалтын шатыг нэгтгэсэн хэв юм.

Давуу талууд:

Аюулгүй ажиллагааг хангасан ажилтнуудад зориулсан ажлын шаттай
Хөдөлмөр зарцуулалт багатай
Олон дахин ашиглах боломжтойгоороо давуу талтай.
Тэгш өнцгийг тохируулах болон хөндлөнгийн хүчийг тулах налуу тулгууртай.
15 давхраас дээш давхрын ижил хэмжээний ханатай байгууламжид хэрэглэдэг
Бетоны залгаасын хэсэг цөөн гардаг
Бүтээцийн гадаад үзэмжийг сайжруулдаг

Том самбарт хэвийг угсрахдаа аюулгүй ажиллагааг хангах хэрэгтэй бөгөөд зөөвөрлөх техникийн өргөлтийн даацыг шалгаж, дээр, доор, харалдаа хэсэгт зэрэг ажиллахыг хориглоно. Мөн хэвийг тогтоосон дарааллын дагуу кран ашиглан өргөх ба зориулалтын татлагаар тэгшилдэг. Татлагыг тогтоохдоо хэвний бүслүүр, холбоос, доод хэсэгт бетон цутгах үед гаргасан арматуртай холбоно. Татлагад зөөлөн төмөр утас хэрэглэхийг хориглох ба тросс болон чангалагч татуурга ашиглана.

Хөнгөн цагаан хэв

Тухайн барилгын бүтээцэд зориулагдан хөнгөн цагаан хайлшин хүрээтэй, пластик бүрмэл хавтангаар үйлдвэрлэсэн хэв ба хэвний систем нь самбар, холбоос, түгжээ, тулаас, хучилтын өндөрлөгөө, дотор ба гадна булангийн өндөрлөгөө, дай төмөр, хавтгай холбоос, тусгай эвүүр зэргээс бүрдэнэ.

Давуу талууд:

Угсрах, салгахад ажиллах хугацааг хэмнэх, хөдөлмөр зарцуулалт багатай. Хэрэглэхэд хялбар, хөнгөн, бат бэх чанартай байдаг.
Бетоны гадаргуугийн чанарыг сайжруулж заслын ажил хийхэд хялбар болгоно.
Хэвтээ болон босоо тэгш өнцөг зөв, тодорхой, хавтангийн холбоос хэсгийн тогтоолт сайн

Жижиг самбарт хэвний бүрэлдхүүн хэсгүүд

Ангилал	Онцлог
Фанер	Бетоны гадаргууд шууд нөлөөлдөг хамгийн чухал материал юм. Хэрэглэх фанер нь 12 мм-ээс дээш зузаантай бөгөөд меланины давирхайн бүрмэл, РЕТ бүрмэл, ABS бүрмэл гэх мэт төрөлтэй байдаг. Зориулалт нь гадны цохилтод тэсвэртэй, температурын нөлөөлөлд өөрчлөлт бага, салгахад хялбар юм.
Профиль /рам/	Жижиг самбарт хэвний төмөр хүрээг хэлнэ. Төрөл нь C, F хэлбэртэй байдаг. Хэвний залгаас хэсгийн зузаан нь 16 мм байх ба угсрах үед зөрүү гарах магадлалтай тул угсарсаны дараа заавал шалгаж тэнцүүлэх шаардлагатай юм.
Бэхэлгээ	Буланг хүрээнд гагнан фанерын ачаалал хүчийг хүрээнд дамжуулна. Угсармал хэвэнд бүслүүрийн үүрэг гүйцэтгэдэг ба хэмжээг жигд суурилуулах тусам бетоноос ирэх хажуугийн даралтад тэсвэртэй хэлбэр өөрчлөгдөхөөс сэргийлдэг. Жишээлбэл, 6001200 мм хавтангийн тохиолдолд хэвтээ бэхэлгээ 5030583 мм 3 үе, босоо бэхэлгээг 5030*271 мм дээд, доод хэсэгт нэг үе суурилуулна.
Хавчаар	Хэвний дөрвөн булангийн өнцөгт суурилагддаг 45*45 мм хэмжээтэй булан холбогч хавтан юм. Профилийн холбоосыг бэхэлнэ. Фанерыг суурилуулахын тулд тавлах материал болдог.

Жижиг самбарт хэвний /euroform/ стандарт хэмжээ
хүснэгт

Жижиг самбарт хэвний систем нь хэв, гадна булан, дотор булан, төмөр тулаас, хавтгай холбоос, түгжээ, бэхэлгээ зэрэг бүрэлдхүүн хэсгүүдтэй.

Гадна булан

Гадна хэвний булангийн уулзварыг холбогч
Жижиг самбарт хэв нь түгжээний тоог цөөрүүлснээр салгахад хялбар болгохоос гадна бетоны хажуугийн даралтаас үүсэх холхиог багасгадаг.
Жижиг самбарт хэвийг угсрахдаа уулзвар нь ижил байрлалд байхаар тохируулах ёстой

Дотор булан

Дотор ханын хэвний булангийн уулзваруудыг холбогч
Дотор булан нь хавтгай хүчитгэл холбоостой байх ба холбоосгүй тохиолдолд цутгалтын үед дотор буланд гажилт үүсдэг тул ашиглахыг хориглодог.
Дотор булангийн хэмжээг цутгалтын хэвийг салгахын тулд аль болох бага /150 мм-ээс доош/-аар хийж, дотор буланд хийх хавтгай холбоосын хоорондын зайг жигд угсарна. Хавтгай холбоосыг дөрвөн хэсэгт жигд хийгээгүй тохиолдолд нягтруулалтын ажиллагааны үед дотор буланд даралт үйлчилж бетоны гадаргууд мурийлт үүсэх ба хэв задрах шалтгаан болдог.

Төмөр тулаас

Төмөр тулаасыг хэвийг тэгшлэх, бэхлэх, даралтын ачааллыг хүлээн авч, хэвийг гажихаас хамгаалах зориулалтаар ашигладаг.
Тохируулгын эрэгний эрчлэгдэх эргэлтийн тоо нь 25.4 мм-т 3-4 удаа байх ба эргэлтийн эрчлээ нь алдагдсан тохиолдолд тулаасыг ашиглахыг хориглоно.
Төмөр тулаасанд зориулалтын углуурган түгжээ хэрэглэх ёстой.

Хавтгай холбоос

Таслах ховил болон түгжээний нүхтэй хавтгай холбоос юм.
Ханын хэмжээг тааруулж барих, бэхлэх, зай баригчийн үүрэг гүйцэтгэнэ.
Хавтгай холбоосын стандарт нь зузаан нь 4, өргөн нь 19 мм ба урт нь ханын зузаан дээр 128 мм-ийг нэмж тооцдог.
Ханын зузаанаас хамаарч хавтгай холбоосын тоог нэмэгдүүлж хэрэглэнэ.

Түгжээ

Хэвийг холбож, түгжин, нэг биет болгох үүрэгтэй туслах материал
Угсарсан хана, баганын хэвэнд бетон цутгаж, нягтруулалт хийж, доргиулахад хэв хашмал болон бэхэлгээнд их хүч үйлчилдэг. Үйлчилж байгаа хүчийг хэвний болон бэхэлгээний бүх хэсэгт жигд тараана.
Түгжээний холбоосын хэсэг нь хамгийн түрүүнд ачаалал авдаг ба сайтар түгжсэнээр жижиг самбарт хэвний завсраар бетон урсахаас хамгаална. Чагтан түгжээг сайтар түгжээгүйн улмаас хэвэнд зай, завсар, зөрүү гарах улмаар хэв задрах, эвдрэх аюултай.

Хэвний бэхэлгээ:
Бүслүүр бэхэлгээ нь хэвтээ, босоо, ган хоолой болон бусад материалаас бүрддэг. Түүнчлэн хажуугийн даралт угсармал хэвэнд нөлөөлөх үед тэрхүү даралтыг хананд жигд хуваарилж өгдөг түр хэрэглээний материал бөгөөд тодорхой зайтай байрлуулна.
Бүслүүр бэхэлгээний хоорондын зай:
Босоо чиглэлд-1200 мм /2 угсармал хэвэнд 1/
Хэвтээ чиглэлд-600 мм /1 угсармал хэвэнд 2/
Хэвтээ бүслүүр бэхэлгээг дотор булангийн хэвний төгсгөлөөс гадна булангийн хэвний төгсгөл хүртэл хана нийтдээ жигд даралт авч, хэвний залгаас хэсэгт холхио үүсэхгүй байхаар бэхэлнэ.

Хэвний бэхэлгээний төрлүүд:
Труба- Угсармал хэвэнд өргөн хэрэглэгддэг. Голч-Ф48.6, хэвтээ-2,3,4 м. Босоо-2 м-ээр хэрэглэнэ.
Квадрат- Тулах талбай өргөн мурийлт бага дөрвөлжин хананд боолтны нүх гаргаж босоо бэхэлгээгээр ашиглана. Хэмжээ-50*50, 4,3,2 м. Босоо бэхэлгээ угсрах төмөр эд-пин, дэгээ эсвэл булан, дэгээ, боолт тогтоох аргачлал
Тусгай зориулалтын бэхэлгээ-Лист төмрийг /50*50/ нугалан нүх гаргаж өндрийг тохируулахад дөхөмтэй байдаг ба трубанаас хөнгөн бөгөөд бэхэлгээнд хэрэглэхэд зохимжтой. Босоо, хөндлөн материалыг угсрах төмөр эд нь боолт зэргээр түгжинэ.
Тусгай бүслүүр бэхэлгээ- 2 ширхэг материалыг нэг багц болгон суурилуулдаг захиалгаар үйлдвэрлэдэг материал юм. Голдуу нэг жигд өндөртэй талбайд босоо материалаар ашиглана.
Төмөр бетон бүтээцийн хэв хашмал угсрах ажлын дараалал:
1.1.        Тэнхлэг тавих, шилжүүлэх
1.2.        Өндрийн түвшинг тодорхойлох
1.3.        Хэвний улны тэгшилгээ
1.4.        Жижиг самбарт хэв угсрах
1.5.        Ханын хэвний бэхэлгээ, тэгшилгээ, тулаас
1.6.        Хэвний өндөрлөгөө
1.7.        Хаалга, цонх, аркны хэв угсрах
1.8.        Шат, лифтний хэв угсрах
1.9.        Хучилтын хэв хашмал угсрах
1.10.        Хэв хашмалын даац ачаалал авах үе шатны дараалал, бэхэлгээний тооцоолол
1.11.        Угсармал том самбарт хэв угсарч, бэхлэх
1.12.        Хэв хашмалыг задалж буулгах
1.13.        Хэв хашмалыг арчилгаа