Зурвас бичих
Messenger
Залгах
- Batsuh
Т.ОЮУНБААТАР: Манай салбарынхан аливаа зүйлийг өөр өнцгөөс харж, ойлгож, дүгнэдэг болсон
“Премиум бьюлдинг материалс” компанийн стратеги хариуцсан захирал Т.Оюунбаатартай ярилцлаа. Хэрэглээний математикч, бизнес судлаач, эдийн засагч мэргэжилтэй тэрбээр АНУ-ын Стайнфордын их сургуульд байгууллагын удирдлагын чиглэлээр мэргэшсэн. “Дэлхийн Зөн Монгол”, ”М-Си-Эс Электроникс”, “Скайтел” зэрэг дотоодын болон олон улсын томоохон байгууллагуудад борлуулалт, бизнес хөгжил хариуцсан захирлаар тус тус ажиллаж байсан.
-Барилгын салбарт хөгжил, дэвшлээрээ тэргүүн эгнээнд явдаг компаниудын нэг нь “Премиум бьюлдинг материалс”. Компани анх байгуулагдсан тэр үеийн талаар ярилцлагаа эхлэх үү?
- Барилгын салбар тэр дундаа барилга угсралтын технологийг дэлхийн хөгжлийн төвшинд хүргэх зорилгоор манай компани 2011 онд үйл ажиллагаагаа эхлүүлж байсан. Мөн ондоо АНУ-ын Бетон зуурмагийн холбоонд гишүүнээр элсэж олон улсын жишигт нийцсэн стандарт, норм дүрмийн дагуу үйлдвэрлэлээ явуулж эхэлсэн. Үүний үр дүнд манай улсад хэрэгжиж эхэлсэн олон улсын томоохон төсөл, хөтөлбөрүүдтэй хамтран ажиллах үүд нээгдсэн. Тухайлбал, “Шангри-Ла” олон улсын сүлжээ зочид буудал, Хөшгийн хөндийн олон улсын нисэх онгоцны буудал, Салхит, Цогт цэций, Сайшандын салхин сэнсний төсөл, АСЕМ–ын Вилла хорооллын барилга байгууламжийн бүтээн байгуулалтын ажилд бид бетон нийлүүлж ажилла. Энэ бүх төслийн үеэр нөөц боломж, хүч чадлаа илүү дайчилж ажилласнаар манай бүтээгдэхүүн чанар, стандартын хувьд өндөр шаардлагад нийцэхийн зэрэгцээ ажилтнууд маань ч энэ үйл явцыг үйлдвэрлэлд хэвшил болгож чадсан. Цаашилбал 2016 оноос Оюутолгойд бетон нийлүүлэх тендерт шалгарч, далд уурхайн бүтээн байгуулалтад гар бие оролцож байна. Одоо “Премиум конкрет” олон улсын төсөл, хөтөлбөр рүү чиглэсэн үйл ажиллагаанд гол төлөв анхаарлаа хандуулж ажилладаг бол “Премиум бьюлдинг материалс” нийслэлд өрнөж буй бүтээн байгуулалтад оролцож ажиллаж байна.
-Барилга угсралтын технологийг дэлхийн хөгжлийн төвшинд хүргэх зорилго тавьж үйл ажиллагаагаа эхлүүлсэн гэлээ. Тэгвэл өнгөрсөн хугацаанд энэ чиглэлээр хэрхэн, яаж ажилласан бэ?
-Анх байгуулагдсан тэр цагаас эхлэн Монгол орны хөгжилд тэр тусмаа барилгын салбарын хөгжилд тушаа болж, байнгын асуудал дагуулж байсан бэрхшээлийг шийдвэрлэхэд анхаарч, судалгаа шинжилгээ хийж ажилласан. Ингэснээр “Шангри-Ла” олон улсын сүлжээ зочид буудлын төслийн үеэр өвлийн улиралд Монголд бетон цутгаж болдгийг харуулж чадлаа. Тухайн үед бид ажиллах бүх боломж, орчин нөхцөлийг бүрдүүлэхэд анхаарч, хяналт тавьж ажилласнаар үр өгөөжөө өгсөн. Иймээс энэ ажлыг илүү өргөн хүрээнд, олон талбарыг хамруулах, нэвтрүүлэх зорилгоор бид барилгын салбарын компаниуддаа зааж сургаж эхэлсэн. Баримт дурдахад, манайх 2017 оны өвөл харьцангуй бага хэмжээний бетон үйлдвэрлэсэн бол өнгөрсөн онд 40 мянган метр.куб үйлдвэрлэж 17-19 компанийн 20 гаруй талбайд бетон нийлүүлж ажиллалаа. Нэг талаар энэ нь манай барилгын салбарынхан хөгжиж, боловсорч байгаагийн илрэл. Өвлийн хэдхэн хоногт гарах нэмэлт зардал төслийг хэрэгжүүлж дуусах хүртэлх хугацааны нийт төсөвтэй харьцуулбал өчүүхэн хэмжээтэй. Харин төсөл нэг улирал цаашилбал 4-5 сараар хойшилж хугацаа алдана гэдэг тэр хэрээр олох орлого багасахын зэрэгцээ алдагдсан бусад боломжийг мөнгөн дүнгээр тооцох аргагүйг ойлгодог болсон.
-Жилийн 4 улиралтай манай орны хувьд хэрэгтэй бүтээгдэхүүн. Гэхдээ түүнийг норм дүрмийн дагуу хэрэглэж, ашиглах боломж, бололцоо бусад компанид хэр бол...?
-Үнэхээр Төслийн талбайд ирсэн бетон зуурмагаа бэхэжсэн бетон болгож хувиргах хамгийн гол үйл явц. Иймээс харилцагчдадаа энэ талаар зөвлөгөө байнга өгч ажилладаг. Бидний хувьд ч зөвхөн барилгын материал нийлүүлэгч биш харилцагч компанийнхаа зөвлөгч, төслийн үнэ цэнийг бий болгоход хамтран туслагч болж ажилладаг. Энэ бол манай компанийн давуу тал. Нөгөө талаар барилгын компаниуд ч энэ бүтээгдэхүүн үр дүнгээ өгөх эсэхийг нэлээдгүй судалж ажилласан талаар бидэнд хэлж байсан. Харин хэрэглэсний дараа “Хавар ажлаа эхлүүлнэ гэж өмнө нь боддог байсан бол одоо хавар ажлаа дуусч байна. Энэ бол үгээр хэлэхийн аргагүй сайхан боломж, амжилт” хэмээн ярихыг олон компанийн инженерүүдээс сонссон.
-“Төгс бүтээгч-2019” арга хэмжээний үеэр танилцуулсан нано бүтээгдэхүүн олон хүний анхаарал татсан. Энэ бас танай компанийн олон жилийн судалгаа, шинжилгээний үр дүнд гарсан бүтээгдэхүүн үү?
-Манай компанийн нэг талаар онцолж, нөгөө талаар бахархах зүйл нь Судалгаа хөгжүүлэлтийн багийн ажил. Эрдэмтэн, профессор, доктор гээд мэдлэг, мэргэжилдээ чадварлаг олон ажилтнаас бүрдсэн багийнхан маань дэлхийн зах зээлд үр өгөөж нь хэдийнэ танигдсан технологийг Монголд хурдан нэвтрүүлж, нутагшуулах чиглэлд цаг үргэлж судалгаа хийж ажилладаг. Бетон нь стратегийн чухал материал. Аливаа улс, орны хөгжил барилга, байгууламжаараа илэрхийлэгддэг шүү дээ. Харин хөгжлийг илэрхийлэгч тэрхүү барилга байгууламжийн хэлбэр, хийц, эдлэл ямар байх нь зөвхөн бетоноос шалтгаалдаг. Иймээс тусгай зориулалтын олон янзын бетоныг зах зээлд нэвтрүүлж нутагшуулахаар багагүй хугацааны турш судалгаа хийж ажилласан. Үүний нэг жишээ, нано бетоны үйлдвэрлэлийн судалгаа юм. Энэхүү судалгаан дээр жилийн турш ажиллахдаа 126 удаа туршилт хийснээр амжилттай үр дүнд хүрсэн. Туршилтын бүтээгдэхүүний дээжээ ч хөндлөнгийн лабораторид шинжлүүлж үр дүнг баталгаажуулсан. Гэхдээ нано бетон нь олон улсын зах зээлд шинэ бүтээгдэхүүн биш. Харин манай улсын хувьд дэвшилтэт технологи юм.
Нано нэмэлтийг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлж, ашигласнаар бүтээгдэхүүний чанарыг хэд, хэдэн түвшинд сайжруулсан. Нэгдүгээрт, бүтээгдэхүүний эрт үеийн бат бэх хурдан, сайн авдаг. Ингэснээр барилгын төслийн цаг хугацааг богиносгох, ажиллах хүч, материалын илүү зардлыг бууруулах давуу талтай. Энгийн бетон бат бэхийн 70% ба түүнээс дээш үр дүнд хүрэхийн тулд 21 хоног шаардлагатай бол нано бетон 7 хоногийн дотор энэ хэмжээнд хүрч чаддаг. Хоёрдугаарт, нано бетон ус тусгаарлах шинж чанарыг өөртөө агуулсан тул ус нэвчих орон зай түүнд байхгүй. Энэ бол асар том давуу тал, боломж гэсэн үг. Өвлийн нөхцөлд бетон нийлүүлэх технологийг хэдхэн жилийн өмнө монголчууд ашигладаггүй байлаа. Харин одоо жил ирэх тусам ач холбогдлыг нь мэдэж, ихээр хэрэглэх болсонтой адил тун удахгүй нано бетон ч өргөнөөр нэвтэрнэ гэдэгт итгэлтэй байна. Учир нь, манай улс нутаг дэвсгэрийн хувьд газар хөдлөлийн түвшин өндөрт тооцогддог, хотын ихэнх барилга голын хэрэгжиж байна. Мөн жилийн ихэнх улиралд хүйтэн сэрүүн учраас энэ бүтээгдэхүүн эдийн засгийн хувьд ашигтай бас хэрэгтэй. Энгийн бетонтой харьцуулбал 30-40 хувийн өгөөжтэй бөгөөд эцсийн хэрэглэгчид эд хөрөнгө, амь насаа хамгаалахад гол түших багана нь буюу 100 жилийн настай юм.
-Сүүлийн үед бүх салбар дижитал эрин рүү шилжиж байна. Хувь хүмүүсийн амьдралд ч, байгууллагын үйл ажиллагаанд ч дижитал технологи нэвтэрч байна. Энэ талд судалж, хийж буй ажил байгаа юу?
-Бүх салбар дижитал эрин рүү шилжиж байгаа гэдэгтэй санал нийлж байна. Барилгын салбарт гэхэд төсөл ашиглалтад орсны дараа зөвхөн хэрэглэгчдэд зориулсан смарт, дижитал технологийг суурилуулдаг чиг хандлага байсан бол одоо төслийг хэрэгжүүлэх явцад буюу үйл ажиллагаагаа хэрэгжүүлэх хугацаандаа дижитал технологийг ашигладаг болсон. Гадаадын олон оронд төслийн менежментийн платформууд бий болж түүнийгээ аппликэйшн маягаар ашиглаж захиалагч, гүйцэтгэгч, бэлтгэн нийлүүлэгчид мэдээллийг хоорондоо цаг алдалгүй солилцсоноор ажлаа амжилттай гүйцэтгэдэг болсон. Иймээс манай компани үйлчилгээгээ автоматжуулах, хянах боломжийг хангасан мэдээлэл солилцох “Central” аппликэйшн шинээр гаргаснаа “Төгс бүтээгч-2019” арга хэмжээний үеэр танилцуулсан. Захиалагч, нийлүүлэгч, худалдан авагч хоорондын мэдээлэл солилцооны датаг түргэн шуурхай авах, үйл ажиллагаагаа шууд хянах, мэдээллийн сан бүрдүүлэх, бүртгэлийн ажлаа хөнгөвчлөх бололцоог ийнхүү хангаснаар олон давуу тал хэрэглэгчдэд үүсэх юм.
Нийслэлчүүдийг хамгийн ихээр бухимдуулж, стресстүүлдэг зүйл нь авто замын түгжрэл, ачаалал. Иймээс харилцагч компаниудад энэ асуудлыг шийдвэрлэх ложистик тээврийг давхар шийдэхэд аппликэйшн зориулагдсан. Энэ нь дан ганц бетон зуурмагийн хүргэлт, нийлүүлэлт биш түүхий эдээс эхлээд үйлдвэрлэлийн үйл явцаар дамжаад харилцагчийн талбай дээр очих хүртэлх үйл явц орно. Цаашилбал, талбайгаас сорьц, дээж авч шинжилгээ хийгээд энэ нь харилцагчийн шаардлагад нийцсэн үгүйг шалгах хүртэлх бүхий л үйл явцыг хэрэглэгч гар утаснаасаа хянах, харах боломжийг олгосон аппликэйшн юм. Барилгын талбар дээр ажиллаж байгаа ажилтнууд хүнд хүчир нөхцөлд ажилладаг учраас тэр бүр бичиг цаастай зууралдаад ажиллах боломж хомс. Үүний зэрэгцээ ээлжээр ажиллах тохиолдолд хоорондын уялдаа холбоо ч тогтмол, сайн байж чаддаггүй. Иймээс энэ бүх ажлыг зохицуулж харилцагчдадаа туслах, дотоод олон ажлыг нь хөнгөвчлөх, мэдээллийн урсгалыг нэгтгэх гэх мэт олон талын зорилготой. Барилгын салбарынхны хөгжил дэвшилд хувь нэмэр оруулах, салбарынхны боловсруулж, үнэлэлт дүгнэлт хийж чаддаггүй олон зүйлийг шийдвэрлэхийг хичээж ажилласан юм. Жишээлбэл, хүний нөөц, цаг хугацаа, техник, хөдөлмөрийн аюулгүй байдал гэх мэтчилэн төсөл хэрэгжүүлэх явцад гардаг бүх хүчин зүйлсийг хамруулахыг хичээсэн. Цаашид ч аппликэйшн дээрээ байнгын сайжруулалт хийж ажиллах болно.
-Дан ганц бетон зуурмагийн хүргэлт, нийлүүлэлт биш түүхий эдээс эхлээд үйлдвэрлэлийн шат дамжлага, харилцагчийн талбай дээр очих хүртэлх бүх үйл явц гэдгийг тодруулж болох уу?
-Манайх өнгөрсөн хугацаанд 1.2 сая метр.куб бетон үйлдвэрлэсэн. Энэ нь ойролцоогоор 200 мянган удаагийн хүргэлтийг харилцагч байгууллагуудынхаа талбай дээр хүргэсэн гэсэн үг. Энэ хугацаанд зөвхөн хүргээд ажил дуусах биш, болохгүй зүйлээс эхлээд харилцагчийн талбай дээр тулгамддаг асуудал гэх мэтчилэн бүх талын мэдээллийн сан, баазыг бүрдүүлж ажилласан. Энэ мэдээллийн бааз дээрээ тулгуурлаад захиалгын өмнөх, хүргэлтийн явц, түүний дараах үе шат гэсэн 3 шатны хугацаан дахь бүх ажлыг харилцагчдад нээлттэй, мэдээллийг цаг тухайд нь авах боломжийг олгосон юм. Аливаа барилга, байгууламжийн төслийг хугацаанд нь амжилттай дуусгахад барилгын материалын нийлүүлэлтийг оновчтой төлөвлөх, хянах, удирдан зохион байгуулах нь нэн чухал. Иймээс энэхүү аппликэйшн байгууллагын болон тухайн төслийн амжилтыг ахиулан, зардлыг бууруулах бүрэн боломжтой юм. Хамгийн гол нь манай хамт олон компанийнхаа энэ мэт давуу талыг зөвхөн биднийх гэж онцолж өмчлөхийг зорилго болгоогүй. Харин ч барилгын салбарт гар бие, сэтгэл зүрхээ зориулан ажиллаж байгаа бүх мэргэжил нэгтнүүддээ хүргэх, хамтдаа салбарын хөгжлийг нэг шатаар урагш ахиулахын төлөө зүтгэж, ажиллаж байна. Ийм учраас олон улсад өнөөдөр хэрэглэж, ашиглаж байгаа ямар шинэ, дэвшилтэт техник, технологийг Монголд нутагшуулахад тохиромжтой, үр өгөөжөө өгөхийг судалж түүнийг нэвтрүүлэхийн төлөө ажилладаг. Мэдээж дэвшилтэт, техник технологи бүхнийг шууд нутагшуулж үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэхэд учир дутагдалтай.
Уг нь барилгын салбарын бүх компани дэргэдээ судалгааны багтай байвал хөгжил ойрхон. Харамсалтай нь, манай эдийн засаг тодорхойгүй, ойлгомжгүй зах зээл дээр өнөөдөр бид оршин тогтнож байгаа болохоор энэ бол хүндрэлтэй байх. Нөгөө талаар судалгаа хөгжүүлэлтэд урт хугацаа шаардагддаг. Өөрөөр хэлбэл, сарын хугацаанд ажлын үр дүн гараад, түүнийг амьдралд нэвтрүүлдэг технологи гэж хэзээ ч байхгүй. Манай компанийн хувьд гэхэд 2011-2012 оны үед эхлүүлсэн судалгаа хөгжүүлэлтийн ажлын үр дүнг одоо л амсч эхэлж байна.
-Барилгын салбарынхны хувьд түүхий эд, материал гэдэг чухал асуудлын нэг. Үүнийг хэрхэн шийдвэрлэж, ажиллаж байна вэ?
-Судалгааны баг маань 3 жил гаруй хугацаанд ажилласаны үр дүнд стратегийн нэг чухал бүтээгдэхүүнийг гаргаж авсан. Энэ ньхуурай аргаар уулын чулуунаас бутлаад тоосыг нь салган гаргаж авсан механик элс юм. Нийслэлд үйл ажиллагаа явуулж байгаа бетон зуурмагийн болон бусад үйлдвэр ихэвчлэн голын ай савын эхээс түүхий эдээ авч ашигладаг бөгөөд энэ нь хязгаарлагдмал нөөцтэй. Энэ нөөц нь ч хомс болсон. Иймээс судалгааны багийнхан чанар, стандартын шаардлага хангасан механик элсийг гаргаж авч чадсан. Харахад элс мэт боловч агуулж буй чийг, тоос, элсний ширхэглэлийн байдал нь бетоны чанарт чухал үр дүн өгсөн. Түүнчлэн механик элсийг хэрэглэснээр бетон зуурмагийн үйлдвэрлэл тогтвортой явагдах боломжтой болсон. Мөн механик элсийг үйлдвэрлэснээр байгаль орчинд ээлтэй буюу голын ай савыг хөндөх шаардлагагүй болно.
-“Премиум бьюлдинг материалс” компани хэдэн ажилтантай вэ?
-180 гаруй ажилтантай. Үүний 40 хувь нь инженер, техникийн ажилтан. Өөрөөр хэлбэл, инженер, техникийн ажилтнуудад бид хөрөнгө оруулалт маш сайн хийдэг гэсэн үг. Хэдийгээр энэ компанийн ажилтан ч гэлээ бүгд Монгол Улсынхаа хөгжил дэвшил, бүтээн байгуулалтын төлөө гар бие оролцож яваа хүмүүс. Иймээс бид ажилтнуудынхаа ажиллаж, сурах, хөгжих нөхцөл боломжоор хангахын төлөө цаг үргэлж анхаарч ажилладаг. Энэ бол компанийн хувьд нийгмийн өмнө хүлээсэн үүрэг, хариуцлагаа биелүүлж байгаа үйл хэрэг юм. Мөн манай компани барилгын нарийн мэргэжлээр төгсч байгаа оюутнуудад дадлага хийх боломжийг олгодог. Ялангуяа, барилгын ажил ид өрнөдөг зуны улиралд “Цалинтай оюутан хөтөлбөр”-ийг хэрэгжүүлдэг. Ингэснээр оюутнууд орлогын эх үүсвэртэй болохын зэрэгцээ сурч, мэдсэнээ амьдрал дээр ажил, мэдлэг болгож авахад нь тусладаг. Дээр нь салбарын хөгжил, чиг хандлага хаашаа явж байгаа талаар өөрийн гэсэн хандлага, мэдлэгтэй онгол инженер, иргэн болж төлөвших үүд хаалгыг нээж өгөх зорилгоор дээрх хөтөлбөрийг хэрэгжүүлдэг юм.
-Өнгөрсөн жил барилгын салбарын хувьд ямар онцлогтой жил байв. Энэ жилийн чиг хандлага, төлөв ямар байх талаар Та санал бодлоо хэлэхгүй юу?
-Өнгөрсөн жил Монгол улсын эдийн засаг 6.9 хувиар өссөн. Энэхүү үзүүлэлтийг өмнөх уналттай үе буюу 2015-2017 онтой харьцуулахад том өсөлт. 2018 он барилгын салбарын хувьд ч ажлын бүтээмж, үр дүн өндөртэй, таатай жил байлаа. Энэ өсөлт 2019 онд хадгалагдах болов уу гэсэн найдлага бий. Гэхдээ дахиад эдийн засгийн уналт ирэхийг үгүйсгэхгүй. Учир нь, манай эдийн засаг дотоод хүчин зүйл гэхээсээ гадаадын зах зээлээс шууд хамааралтай. Дэлхийн зах зээл дээр нүүрс, зэс, төмрийн хүдрийн үнэ савлахад Монголын эдийн засагт шууд нөлөөлж, хүндээр тусдаг. Энэ жил бүтээн байгуулалтын ажил ихтэй байхаар харагдаж байна.Харин сүүлийн үед манай салбарынхан аливаа зүйлийг өөр өнцгөөс хардаг, ойлгодог, макро болон микро төвшинд олон хүчин зүйлүүдийг дүгнэж эхэлж байна. Энэ бол барилгын салбарынхны урагшаа алхаж байгаа шинж тэмдэг гэж олзуурхан харж байгаа шүү.
-Тэгвэл барилгын салбарт хамгийн ихээр дутагдаж, үгүйлэгдэж буй зүйл нь юу гэж Та харж байна вэ?
-Менежмент, төслийн удирдлага талаас манайхан зөв зохион байгуулалтад орох хэрэгтэй байна. Энэ талаар нэгдсэн бодлогогүйгээс өнөөдөр бүгд бие биедээ төвөг, чигрэгдэл учруулж ажилладаг. Жишээлбэл, зэргэлдээ ажиллаж байгаа барилгын хоёр төсөл гэхэд бие биедээ байнга саад болох нь бий. Менежмент, төслийн удирдлага чиглэлээр барилгын салбар дахь боловсон хүчний бэлтгэгдсэн байдал ядмаг бөгөөд эрэлт хэрэгцээ ихтэй байна. Хэдийгээр инженер, техникийн ажилтнууд бэлтгэгдэж гардаг боловч эдгээр ажилтан нь нарийн мэргэжлийн техник, технологи эзэмших биш тогтсон нэг төвшинд байгаа зүйлдээ баригдаж ажилладаг. Бид боловсролын салбар дээр ч энэ талд анхаарч инженерүүдийн практик хэрэглээг амьдралд өргөн нэвтрүүлж, монголдоо хэрэгжсэн бүх төслийн явцыг мэддэг болгох хэрэгтэй. Ингэж ажиллаагүйгээс шинээр ажил санаачлан, хэрэгжүүлэх чадвар мэдлэггүй, зөвхөн заасны дагуу ажилладаг ажилтантай салбар болоод байна.
Сонирхолтой сэдвээр ярилцсан танд баярлалаа.
-Барилгын салбарт хөгжил, дэвшлээрээ тэргүүн эгнээнд явдаг компаниудын нэг нь “Премиум бьюлдинг материалс”. Компани анх байгуулагдсан тэр үеийн талаар ярилцлагаа эхлэх үү?
- Барилгын салбар тэр дундаа барилга угсралтын технологийг дэлхийн хөгжлийн төвшинд хүргэх зорилгоор манай компани 2011 онд үйл ажиллагаагаа эхлүүлж байсан. Мөн ондоо АНУ-ын Бетон зуурмагийн холбоонд гишүүнээр элсэж олон улсын жишигт нийцсэн стандарт, норм дүрмийн дагуу үйлдвэрлэлээ явуулж эхэлсэн. Үүний үр дүнд манай улсад хэрэгжиж эхэлсэн олон улсын томоохон төсөл, хөтөлбөрүүдтэй хамтран ажиллах үүд нээгдсэн. Тухайлбал, “Шангри-Ла” олон улсын сүлжээ зочид буудал, Хөшгийн хөндийн олон улсын нисэх онгоцны буудал, Салхит, Цогт цэций, Сайшандын салхин сэнсний төсөл, АСЕМ–ын Вилла хорооллын барилга байгууламжийн бүтээн байгуулалтын ажилд бид бетон нийлүүлж ажилла. Энэ бүх төслийн үеэр нөөц боломж, хүч чадлаа илүү дайчилж ажилласнаар манай бүтээгдэхүүн чанар, стандартын хувьд өндөр шаардлагад нийцэхийн зэрэгцээ ажилтнууд маань ч энэ үйл явцыг үйлдвэрлэлд хэвшил болгож чадсан. Цаашилбал 2016 оноос Оюутолгойд бетон нийлүүлэх тендерт шалгарч, далд уурхайн бүтээн байгуулалтад гар бие оролцож байна. Одоо “Премиум конкрет” олон улсын төсөл, хөтөлбөр рүү чиглэсэн үйл ажиллагаанд гол төлөв анхаарлаа хандуулж ажилладаг бол “Премиум бьюлдинг материалс” нийслэлд өрнөж буй бүтээн байгуулалтад оролцож ажиллаж байна.
-Барилга угсралтын технологийг дэлхийн хөгжлийн төвшинд хүргэх зорилго тавьж үйл ажиллагаагаа эхлүүлсэн гэлээ. Тэгвэл өнгөрсөн хугацаанд энэ чиглэлээр хэрхэн, яаж ажилласан бэ?
-Анх байгуулагдсан тэр цагаас эхлэн Монгол орны хөгжилд тэр тусмаа барилгын салбарын хөгжилд тушаа болж, байнгын асуудал дагуулж байсан бэрхшээлийг шийдвэрлэхэд анхаарч, судалгаа шинжилгээ хийж ажилласан. Ингэснээр “Шангри-Ла” олон улсын сүлжээ зочид буудлын төслийн үеэр өвлийн улиралд Монголд бетон цутгаж болдгийг харуулж чадлаа. Тухайн үед бид ажиллах бүх боломж, орчин нөхцөлийг бүрдүүлэхэд анхаарч, хяналт тавьж ажилласнаар үр өгөөжөө өгсөн. Иймээс энэ ажлыг илүү өргөн хүрээнд, олон талбарыг хамруулах, нэвтрүүлэх зорилгоор бид барилгын салбарын компаниуддаа зааж сургаж эхэлсэн. Баримт дурдахад, манайх 2017 оны өвөл харьцангуй бага хэмжээний бетон үйлдвэрлэсэн бол өнгөрсөн онд 40 мянган метр.куб үйлдвэрлэж 17-19 компанийн 20 гаруй талбайд бетон нийлүүлж ажиллалаа. Нэг талаар энэ нь манай барилгын салбарынхан хөгжиж, боловсорч байгаагийн илрэл. Өвлийн хэдхэн хоногт гарах нэмэлт зардал төслийг хэрэгжүүлж дуусах хүртэлх хугацааны нийт төсөвтэй харьцуулбал өчүүхэн хэмжээтэй. Харин төсөл нэг улирал цаашилбал 4-5 сараар хойшилж хугацаа алдана гэдэг тэр хэрээр олох орлого багасахын зэрэгцээ алдагдсан бусад боломжийг мөнгөн дүнгээр тооцох аргагүйг ойлгодог болсон.
-Жилийн 4 улиралтай манай орны хувьд хэрэгтэй бүтээгдэхүүн. Гэхдээ түүнийг норм дүрмийн дагуу хэрэглэж, ашиглах боломж, бололцоо бусад компанид хэр бол...?
-Үнэхээр Төслийн талбайд ирсэн бетон зуурмагаа бэхэжсэн бетон болгож хувиргах хамгийн гол үйл явц. Иймээс харилцагчдадаа энэ талаар зөвлөгөө байнга өгч ажилладаг. Бидний хувьд ч зөвхөн барилгын материал нийлүүлэгч биш харилцагч компанийнхаа зөвлөгч, төслийн үнэ цэнийг бий болгоход хамтран туслагч болж ажилладаг. Энэ бол манай компанийн давуу тал. Нөгөө талаар барилгын компаниуд ч энэ бүтээгдэхүүн үр дүнгээ өгөх эсэхийг нэлээдгүй судалж ажилласан талаар бидэнд хэлж байсан. Харин хэрэглэсний дараа “Хавар ажлаа эхлүүлнэ гэж өмнө нь боддог байсан бол одоо хавар ажлаа дуусч байна. Энэ бол үгээр хэлэхийн аргагүй сайхан боломж, амжилт” хэмээн ярихыг олон компанийн инженерүүдээс сонссон.
-“Төгс бүтээгч-2019” арга хэмжээний үеэр танилцуулсан нано бүтээгдэхүүн олон хүний анхаарал татсан. Энэ бас танай компанийн олон жилийн судалгаа, шинжилгээний үр дүнд гарсан бүтээгдэхүүн үү?
-Манай компанийн нэг талаар онцолж, нөгөө талаар бахархах зүйл нь Судалгаа хөгжүүлэлтийн багийн ажил. Эрдэмтэн, профессор, доктор гээд мэдлэг, мэргэжилдээ чадварлаг олон ажилтнаас бүрдсэн багийнхан маань дэлхийн зах зээлд үр өгөөж нь хэдийнэ танигдсан технологийг Монголд хурдан нэвтрүүлж, нутагшуулах чиглэлд цаг үргэлж судалгаа хийж ажилладаг. Бетон нь стратегийн чухал материал. Аливаа улс, орны хөгжил барилга, байгууламжаараа илэрхийлэгддэг шүү дээ. Харин хөгжлийг илэрхийлэгч тэрхүү барилга байгууламжийн хэлбэр, хийц, эдлэл ямар байх нь зөвхөн бетоноос шалтгаалдаг. Иймээс тусгай зориулалтын олон янзын бетоныг зах зээлд нэвтрүүлж нутагшуулахаар багагүй хугацааны турш судалгаа хийж ажилласан. Үүний нэг жишээ, нано бетоны үйлдвэрлэлийн судалгаа юм. Энэхүү судалгаан дээр жилийн турш ажиллахдаа 126 удаа туршилт хийснээр амжилттай үр дүнд хүрсэн. Туршилтын бүтээгдэхүүний дээжээ ч хөндлөнгийн лабораторид шинжлүүлж үр дүнг баталгаажуулсан. Гэхдээ нано бетон нь олон улсын зах зээлд шинэ бүтээгдэхүүн биш. Харин манай улсын хувьд дэвшилтэт технологи юм.
Нано нэмэлтийг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлж, ашигласнаар бүтээгдэхүүний чанарыг хэд, хэдэн түвшинд сайжруулсан. Нэгдүгээрт, бүтээгдэхүүний эрт үеийн бат бэх хурдан, сайн авдаг. Ингэснээр барилгын төслийн цаг хугацааг богиносгох, ажиллах хүч, материалын илүү зардлыг бууруулах давуу талтай. Энгийн бетон бат бэхийн 70% ба түүнээс дээш үр дүнд хүрэхийн тулд 21 хоног шаардлагатай бол нано бетон 7 хоногийн дотор энэ хэмжээнд хүрч чаддаг. Хоёрдугаарт, нано бетон ус тусгаарлах шинж чанарыг өөртөө агуулсан тул ус нэвчих орон зай түүнд байхгүй. Энэ бол асар том давуу тал, боломж гэсэн үг. Өвлийн нөхцөлд бетон нийлүүлэх технологийг хэдхэн жилийн өмнө монголчууд ашигладаггүй байлаа. Харин одоо жил ирэх тусам ач холбогдлыг нь мэдэж, ихээр хэрэглэх болсонтой адил тун удахгүй нано бетон ч өргөнөөр нэвтэрнэ гэдэгт итгэлтэй байна. Учир нь, манай улс нутаг дэвсгэрийн хувьд газар хөдлөлийн түвшин өндөрт тооцогддог, хотын ихэнх барилга голын хэрэгжиж байна. Мөн жилийн ихэнх улиралд хүйтэн сэрүүн учраас энэ бүтээгдэхүүн эдийн засгийн хувьд ашигтай бас хэрэгтэй. Энгийн бетонтой харьцуулбал 30-40 хувийн өгөөжтэй бөгөөд эцсийн хэрэглэгчид эд хөрөнгө, амь насаа хамгаалахад гол түших багана нь буюу 100 жилийн настай юм.
-Сүүлийн үед бүх салбар дижитал эрин рүү шилжиж байна. Хувь хүмүүсийн амьдралд ч, байгууллагын үйл ажиллагаанд ч дижитал технологи нэвтэрч байна. Энэ талд судалж, хийж буй ажил байгаа юу?
-Бүх салбар дижитал эрин рүү шилжиж байгаа гэдэгтэй санал нийлж байна. Барилгын салбарт гэхэд төсөл ашиглалтад орсны дараа зөвхөн хэрэглэгчдэд зориулсан смарт, дижитал технологийг суурилуулдаг чиг хандлага байсан бол одоо төслийг хэрэгжүүлэх явцад буюу үйл ажиллагаагаа хэрэгжүүлэх хугацаандаа дижитал технологийг ашигладаг болсон. Гадаадын олон оронд төслийн менежментийн платформууд бий болж түүнийгээ аппликэйшн маягаар ашиглаж захиалагч, гүйцэтгэгч, бэлтгэн нийлүүлэгчид мэдээллийг хоорондоо цаг алдалгүй солилцсоноор ажлаа амжилттай гүйцэтгэдэг болсон. Иймээс манай компани үйлчилгээгээ автоматжуулах, хянах боломжийг хангасан мэдээлэл солилцох “Central” аппликэйшн шинээр гаргаснаа “Төгс бүтээгч-2019” арга хэмжээний үеэр танилцуулсан. Захиалагч, нийлүүлэгч, худалдан авагч хоорондын мэдээлэл солилцооны датаг түргэн шуурхай авах, үйл ажиллагаагаа шууд хянах, мэдээллийн сан бүрдүүлэх, бүртгэлийн ажлаа хөнгөвчлөх бололцоог ийнхүү хангаснаар олон давуу тал хэрэглэгчдэд үүсэх юм.
Нийслэлчүүдийг хамгийн ихээр бухимдуулж, стресстүүлдэг зүйл нь авто замын түгжрэл, ачаалал. Иймээс харилцагч компаниудад энэ асуудлыг шийдвэрлэх ложистик тээврийг давхар шийдэхэд аппликэйшн зориулагдсан. Энэ нь дан ганц бетон зуурмагийн хүргэлт, нийлүүлэлт биш түүхий эдээс эхлээд үйлдвэрлэлийн үйл явцаар дамжаад харилцагчийн талбай дээр очих хүртэлх үйл явц орно. Цаашилбал, талбайгаас сорьц, дээж авч шинжилгээ хийгээд энэ нь харилцагчийн шаардлагад нийцсэн үгүйг шалгах хүртэлх бүхий л үйл явцыг хэрэглэгч гар утаснаасаа хянах, харах боломжийг олгосон аппликэйшн юм. Барилгын талбар дээр ажиллаж байгаа ажилтнууд хүнд хүчир нөхцөлд ажилладаг учраас тэр бүр бичиг цаастай зууралдаад ажиллах боломж хомс. Үүний зэрэгцээ ээлжээр ажиллах тохиолдолд хоорондын уялдаа холбоо ч тогтмол, сайн байж чаддаггүй. Иймээс энэ бүх ажлыг зохицуулж харилцагчдадаа туслах, дотоод олон ажлыг нь хөнгөвчлөх, мэдээллийн урсгалыг нэгтгэх гэх мэт олон талын зорилготой. Барилгын салбарынхны хөгжил дэвшилд хувь нэмэр оруулах, салбарынхны боловсруулж, үнэлэлт дүгнэлт хийж чаддаггүй олон зүйлийг шийдвэрлэхийг хичээж ажилласан юм. Жишээлбэл, хүний нөөц, цаг хугацаа, техник, хөдөлмөрийн аюулгүй байдал гэх мэтчилэн төсөл хэрэгжүүлэх явцад гардаг бүх хүчин зүйлсийг хамруулахыг хичээсэн. Цаашид ч аппликэйшн дээрээ байнгын сайжруулалт хийж ажиллах болно.
-Дан ганц бетон зуурмагийн хүргэлт, нийлүүлэлт биш түүхий эдээс эхлээд үйлдвэрлэлийн шат дамжлага, харилцагчийн талбай дээр очих хүртэлх бүх үйл явц гэдгийг тодруулж болох уу?
-Манайх өнгөрсөн хугацаанд 1.2 сая метр.куб бетон үйлдвэрлэсэн. Энэ нь ойролцоогоор 200 мянган удаагийн хүргэлтийг харилцагч байгууллагуудынхаа талбай дээр хүргэсэн гэсэн үг. Энэ хугацаанд зөвхөн хүргээд ажил дуусах биш, болохгүй зүйлээс эхлээд харилцагчийн талбай дээр тулгамддаг асуудал гэх мэтчилэн бүх талын мэдээллийн сан, баазыг бүрдүүлж ажилласан. Энэ мэдээллийн бааз дээрээ тулгуурлаад захиалгын өмнөх, хүргэлтийн явц, түүний дараах үе шат гэсэн 3 шатны хугацаан дахь бүх ажлыг харилцагчдад нээлттэй, мэдээллийг цаг тухайд нь авах боломжийг олгосон юм. Аливаа барилга, байгууламжийн төслийг хугацаанд нь амжилттай дуусгахад барилгын материалын нийлүүлэлтийг оновчтой төлөвлөх, хянах, удирдан зохион байгуулах нь нэн чухал. Иймээс энэхүү аппликэйшн байгууллагын болон тухайн төслийн амжилтыг ахиулан, зардлыг бууруулах бүрэн боломжтой юм. Хамгийн гол нь манай хамт олон компанийнхаа энэ мэт давуу талыг зөвхөн биднийх гэж онцолж өмчлөхийг зорилго болгоогүй. Харин ч барилгын салбарт гар бие, сэтгэл зүрхээ зориулан ажиллаж байгаа бүх мэргэжил нэгтнүүддээ хүргэх, хамтдаа салбарын хөгжлийг нэг шатаар урагш ахиулахын төлөө зүтгэж, ажиллаж байна. Ийм учраас олон улсад өнөөдөр хэрэглэж, ашиглаж байгаа ямар шинэ, дэвшилтэт техник, технологийг Монголд нутагшуулахад тохиромжтой, үр өгөөжөө өгөхийг судалж түүнийг нэвтрүүлэхийн төлөө ажилладаг. Мэдээж дэвшилтэт, техник технологи бүхнийг шууд нутагшуулж үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэхэд учир дутагдалтай.
Уг нь барилгын салбарын бүх компани дэргэдээ судалгааны багтай байвал хөгжил ойрхон. Харамсалтай нь, манай эдийн засаг тодорхойгүй, ойлгомжгүй зах зээл дээр өнөөдөр бид оршин тогтнож байгаа болохоор энэ бол хүндрэлтэй байх. Нөгөө талаар судалгаа хөгжүүлэлтэд урт хугацаа шаардагддаг. Өөрөөр хэлбэл, сарын хугацаанд ажлын үр дүн гараад, түүнийг амьдралд нэвтрүүлдэг технологи гэж хэзээ ч байхгүй. Манай компанийн хувьд гэхэд 2011-2012 оны үед эхлүүлсэн судалгаа хөгжүүлэлтийн ажлын үр дүнг одоо л амсч эхэлж байна.
-Барилгын салбарынхны хувьд түүхий эд, материал гэдэг чухал асуудлын нэг. Үүнийг хэрхэн шийдвэрлэж, ажиллаж байна вэ?
-Судалгааны баг маань 3 жил гаруй хугацаанд ажилласаны үр дүнд стратегийн нэг чухал бүтээгдэхүүнийг гаргаж авсан. Энэ ньхуурай аргаар уулын чулуунаас бутлаад тоосыг нь салган гаргаж авсан механик элс юм. Нийслэлд үйл ажиллагаа явуулж байгаа бетон зуурмагийн болон бусад үйлдвэр ихэвчлэн голын ай савын эхээс түүхий эдээ авч ашигладаг бөгөөд энэ нь хязгаарлагдмал нөөцтэй. Энэ нөөц нь ч хомс болсон. Иймээс судалгааны багийнхан чанар, стандартын шаардлага хангасан механик элсийг гаргаж авч чадсан. Харахад элс мэт боловч агуулж буй чийг, тоос, элсний ширхэглэлийн байдал нь бетоны чанарт чухал үр дүн өгсөн. Түүнчлэн механик элсийг хэрэглэснээр бетон зуурмагийн үйлдвэрлэл тогтвортой явагдах боломжтой болсон. Мөн механик элсийг үйлдвэрлэснээр байгаль орчинд ээлтэй буюу голын ай савыг хөндөх шаардлагагүй болно.
-“Премиум бьюлдинг материалс” компани хэдэн ажилтантай вэ?
-180 гаруй ажилтантай. Үүний 40 хувь нь инженер, техникийн ажилтан. Өөрөөр хэлбэл, инженер, техникийн ажилтнуудад бид хөрөнгө оруулалт маш сайн хийдэг гэсэн үг. Хэдийгээр энэ компанийн ажилтан ч гэлээ бүгд Монгол Улсынхаа хөгжил дэвшил, бүтээн байгуулалтын төлөө гар бие оролцож яваа хүмүүс. Иймээс бид ажилтнуудынхаа ажиллаж, сурах, хөгжих нөхцөл боломжоор хангахын төлөө цаг үргэлж анхаарч ажилладаг. Энэ бол компанийн хувьд нийгмийн өмнө хүлээсэн үүрэг, хариуцлагаа биелүүлж байгаа үйл хэрэг юм. Мөн манай компани барилгын нарийн мэргэжлээр төгсч байгаа оюутнуудад дадлага хийх боломжийг олгодог. Ялангуяа, барилгын ажил ид өрнөдөг зуны улиралд “Цалинтай оюутан хөтөлбөр”-ийг хэрэгжүүлдэг. Ингэснээр оюутнууд орлогын эх үүсвэртэй болохын зэрэгцээ сурч, мэдсэнээ амьдрал дээр ажил, мэдлэг болгож авахад нь тусладаг. Дээр нь салбарын хөгжил, чиг хандлага хаашаа явж байгаа талаар өөрийн гэсэн хандлага, мэдлэгтэй онгол инженер, иргэн болж төлөвших үүд хаалгыг нээж өгөх зорилгоор дээрх хөтөлбөрийг хэрэгжүүлдэг юм.
-Өнгөрсөн жил барилгын салбарын хувьд ямар онцлогтой жил байв. Энэ жилийн чиг хандлага, төлөв ямар байх талаар Та санал бодлоо хэлэхгүй юу?
-Өнгөрсөн жил Монгол улсын эдийн засаг 6.9 хувиар өссөн. Энэхүү үзүүлэлтийг өмнөх уналттай үе буюу 2015-2017 онтой харьцуулахад том өсөлт. 2018 он барилгын салбарын хувьд ч ажлын бүтээмж, үр дүн өндөртэй, таатай жил байлаа. Энэ өсөлт 2019 онд хадгалагдах болов уу гэсэн найдлага бий. Гэхдээ дахиад эдийн засгийн уналт ирэхийг үгүйсгэхгүй. Учир нь, манай эдийн засаг дотоод хүчин зүйл гэхээсээ гадаадын зах зээлээс шууд хамааралтай. Дэлхийн зах зээл дээр нүүрс, зэс, төмрийн хүдрийн үнэ савлахад Монголын эдийн засагт шууд нөлөөлж, хүндээр тусдаг. Энэ жил бүтээн байгуулалтын ажил ихтэй байхаар харагдаж байна.Харин сүүлийн үед манай салбарынхан аливаа зүйлийг өөр өнцгөөс хардаг, ойлгодог, макро болон микро төвшинд олон хүчин зүйлүүдийг дүгнэж эхэлж байна. Энэ бол барилгын салбарынхны урагшаа алхаж байгаа шинж тэмдэг гэж олзуурхан харж байгаа шүү.
-Тэгвэл барилгын салбарт хамгийн ихээр дутагдаж, үгүйлэгдэж буй зүйл нь юу гэж Та харж байна вэ?
-Менежмент, төслийн удирдлага талаас манайхан зөв зохион байгуулалтад орох хэрэгтэй байна. Энэ талаар нэгдсэн бодлогогүйгээс өнөөдөр бүгд бие биедээ төвөг, чигрэгдэл учруулж ажилладаг. Жишээлбэл, зэргэлдээ ажиллаж байгаа барилгын хоёр төсөл гэхэд бие биедээ байнга саад болох нь бий. Менежмент, төслийн удирдлага чиглэлээр барилгын салбар дахь боловсон хүчний бэлтгэгдсэн байдал ядмаг бөгөөд эрэлт хэрэгцээ ихтэй байна. Хэдийгээр инженер, техникийн ажилтнууд бэлтгэгдэж гардаг боловч эдгээр ажилтан нь нарийн мэргэжлийн техник, технологи эзэмших биш тогтсон нэг төвшинд байгаа зүйлдээ баригдаж ажилладаг. Бид боловсролын салбар дээр ч энэ талд анхаарч инженерүүдийн практик хэрэглээг амьдралд өргөн нэвтрүүлж, монголдоо хэрэгжсэн бүх төслийн явцыг мэддэг болгох хэрэгтэй. Ингэж ажиллаагүйгээс шинээр ажил санаачлан, хэрэгжүүлэх чадвар мэдлэггүй, зөвхөн заасны дагуу ажилладаг ажилтантай салбар болоод байна.
Сонирхолтой сэдвээр ярилцсан танд баярлалаа.