Шинэ он гарахад хэдхэн хоног үлдээд байна. Энэ цаг мөчид улс орон, байгууллага аж ахуйн нэгж цаашилбал хүн бүхэн 2019 онд хийж бүтээснээ дүгнэж цэгнэн, ирэх онд хийх ажлаа төлөвлөдөг. Барилгын салбарынхны хувьд 2019 он бүтээн байгуулалт ихтэй жил байлаа. Нийслэл болон аймаг, төвлөрсөн суурин газруудын цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэх, “Төрөөс барилгын салбарын талаар баримтлах бодлого”-оо батлуулж, 10 жилийн хугацааны бодлогоо тодорхойлсон гэх мэтчилэн нэрлэвэл нэлээдгүй. Харин 2020 онд барилгын салбарт тэр тусмаа баялаг бүтээгчдээ дэмжсэн ямар ажил, бодлого боловсруулж, баримталж ажиллах талаар Барилга, хот байгуулалтын дэд сайд Б.Мөнхбаатартай ярилцлаа.
2019 онд хийж, хэрэгжүүлсэн ажлаа дүгнэж ярихгүй юу. Барилгын салбарт амжилт, бүтээл хэр байв. Үүний сацуу алдаа, анхаарч ажиллах зүйл юу байв?
2019 оны хувьд хэд, хэдэн чиглэлд бодитой ажил хийгдлээ. Салбарын гэрээ, эрхзүйн тогтолцоог боловсронгуй болгох хүрээнд “Төрөөс барилгын салбарт баримтлах бодлогын баримт бичиг”-ээ Засгийн газраар батлууллаа. Ингэснээр 2019-2029 онд бид яаж, ямар чиглэлээр хөгжих вэ гэдгээ тодорхойллоо. Тухайлбал, тогтвортой хөгжлийн засаглалын үндсэн зарчмын дагуу төрийн бодлогын залгамж чанар болох салбар хоорондын уялдаа холбоог сайжруулах, барилгын салбарыг тогтвортой, ногоон болгож хөгжүүлэх мөн салбарын шинжлэх ухаан, инноцавийн тэргүүлэх чиглэлийг тодорхойлж эрдэм шинжилгээ, судалгааны байгууллагуудыг байгуулах, барилгын салбарын зөвлөх үйлчилгээний тогтолцоог бий болгох, төр, хувийн хэвшил, төрийн бус байгууллагуудын хамтын ажиллагааны зөв тогтолцоог бий болгож хөгжүүлэх гэх мэтчилэн анхаарах ёстой гол, гол зүйлүүдээ тусгаж чадсан.  Дараагийн шийдвэрлэсэн нэг ажил нь ундны усны эх үүсвэрийг сайжруулах мөн цэвэрлэх байгууламжыг шинэчлэх юм. Нийслэл, орон нутаг ялгаагүй өнөөдөр тулгамдсан асуудлын нэг бол энэ. Өөрөөр хэлбэл, иргэдээ цэвэр, стандартын шаардлага хангасан ундны усны эх үүсвэрээр хангах нөгөө талд цэвэрлэх байгууламж буюу бохир усны асуудлыг шийдвэрлэх юм. Нийслэлийн төв цэвэрлэх байгууламжийг 1965 онд барьснаас хойш засвар үйлчилгээ, томоохон хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийгдээгүй. Тухайн үед цэвэрлэх байгууламжийг барихдаа нийслэлийн нийт хүн ам 500.000 байхаар төлөвлөж байсан. Мэдээж тухайн үедээ дэвшилтэт технологи байсан уу гэвэл байсан. Харин одоо цэвэрлэх байгууламжийн цогц болж хийгдэх ёстой байсан зүйлсийг бид хийж байна. Өөрөөр хэлбэл, ус лаггүйжүүлэх төхөөрөмж тавих, лагийн усыг шахаж хуурай, шаварлаг болгох ингэснээр үнэр багасна. Дараа нь лагийг шатаах технологи хийх ёстой. Үүний зэрэгцээ Хятадын хөнгөлөлттэй зээлээр хоногт 260 мянган м.куб усыг цэвэрлэх хүчин чадалтай цэвэрлэх байгууламж шинээр барьж байна. Мөн Орхон, Дархан-Уул зэрэг нийт 10 аймагт Азийн хөгжлийн банкны шугамаар цэвэрлэх байгууламж барьж байна. Одоогоор Архангай, Өвөрхангай аймгийн цэвэрлэх байгууламж ашиглалтад орсон.  Ер нь салбарын хэмжээнд сүүлийн нэлээд хэдэн жил хийгдээгүй олон зүйлийг бодит ажил болгож хийж хэрэгжүүллээ. Дараагийн нэг том ажил нь Мянганы сорилын сантай хамтраад Улаанбаатар хотын доод буюу баруун эх үүсвэр Биокомбинат, Шувуун фабрик орчмоос ундны цэвэр усны эх үүсвэр гаргах цаашилбал, Сонгинохайрхан уулын зүүн бэлд энэ усыг цэвэршүүлэх үйлдвэр барих ажлын судалгааг эхлүүллээ.  Өнөөдөр бид газрын гүнээс усыг соруулж аваад ундны эх үүсвэр рүү шууд нийлүүлдэг. Тэгвэл нийт 200 гаруй сая ам.долларын хөрөнгө оруулалттай энэхүү үйлдвэр ашиглалтад орсноор бохирдолттой усыг газрын гүнээс соруулан авч бохирдлыг хэд хэдэн технологиор цэвэрлэн стандартын шаардлага хангасан ундны усаар нийслэлийнхээ иргэдийг хангах боломж бүрдэнэ. Мөн ундны цэвэр ус хамгийн тулгамдсан асуудал нь байдаг Говь-Алтай аймагт Австрийн Засгийн газартай хамтраад “Тайшир Алтай” ус цэвэршүүлэх станц барих ажлыг эхлүүлсэн. Тун удахгүй станц ашиглалтад орсноор аймгийн хүн ам, аж үйлдвэр, фермерийн ус хангамжийг шийвэрлэхээс гадна Алтай хотын усны хэрэгцээг хангах, усны нөөцийн баталгаат эх үүсвэртэй болох, ундны усны хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, ариун цэврийн нөхцөлийг сайжруулах зэрэг хэд, хэдэн ач холбогдолтой.
Барилгын салбарын ачааны хүндийг хувийн хэвшлийнхэн үүрдэг. Иймээс салбарын яам тэдний үйл ажиллагааг зөв зохистой, норм, стандартын дагуу хэрэгжүүлэх зорилгоор холбогдох хууль, дүрэм журмуудыг  боловсронгуй болгож сайжруулж, мөрдүүлэх учиртай. Энэ чиглэлд ямар ажил хийж, хэрэгжүүлэв?
2019 онд бодлогын баримт бичгүүдээ батлуулж, сурталчлан хэрэгжүүлэх чиглэлд нэлээдгүй анхаарч ажилласан. Өнөөдрийн байдлаар 430 орчим норм норматив, 600 орчим стандарт хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байна. Цаг үеэ дагаад манай салбарт шинэ техник, технологи маш их нэвтэрсэн. Иймээс энэхүү хөгжил дэвшлийг дагаад норм дүрэм, стандартаа шинэчлэх ажлыг тасралтгүй хийж байна. Ингэхдээ холбогдох хууль, эрх зүйн өөрчлөлтүүдтэй нийцүүлж, бусад орны туршлагыг тусгах замаар шинэчлэн боловсруулж байна. Хамгийн гол нь олон улсын жишигт хүргэх, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн шаардлага болон ногоон хөгжлийн бодлогын зорилтуудтай нийцүүлэхэд анхаарч ажиллаж байна. Газрын тухай хууль бол их эмзэг, олон талуудын харилцаа холбоог хангадаг. Малчид, иргэд, бэлчээр, уул уурхай, хот суурин гээд үндсэндээ хүмүүс бидний гол суурь харилцаа бол газар. Энэ утгаараа шинэчлэн найруулах тухай олон жил яригдсан ч ажил хэрэг болж чадахгүй байсан. Тэгвэл энэ хуулиа шинэчлэн найруулаад Засгийн газарт өргөн барихаар холбогдох байгууллагуудтайгаа хамтран ажиллаж байна. Үүнтэй холбогдуулаад нэг зүйлийг хэлэхэд ирэх жилүүдэд нэн тэргүүнд анхаарах, хөрөнгө оруулалт хийх хэрэгтэй ажил бол геодизийн судалгаа болон орон зайн мэдээллээ бодитой болгох юм. Улаанбаатарт геодизийн 360 гаруй цэг байсан. Гэтэл өнгөрсөн 20 гаруй жилийн хугацаанд энэ цэгийн тал шахуу хувь байхгүй болсон. Өнөөдөр монголчууд бид  google map-аас л Монгол Улсынхаа газрын мэдээллийг авч, ашиглаж байна шүү дээ. Угтаа бид өөрсдөө энэ олон нарийн дата мэдээллийг геодизи дээр тулгуурлан гаргаж авах ёстой. Үүний дагуу  нийт нутаг дэвсгэрийн 45 хувийг 20000 машстабтай газрын зургийг хийлээ. Улсаас төсөвт хөрөнгийг нь тусгачихвал үлдсэн нутаг дэвсгэрийнхээ зургийг хийнэ дээ. Энэ мэтчилэн геодизи, газрын харилцааны чиглэлээр тодорхой бүтээн байгуулалтуудыг хийж байна. Ер нь геодизийн нарийн судалгаан дээр бүх зүйл түшиглэдэг гэдгийг бид ойлгох ёстой. Өнөөдөр түргэн тусламжийн үйлчилгээ үзүүлэх, хаягаар хүргэлт хийхэд ямар хүндрэлтэй  байдаг билээ. Гудамжнууд нь нарийн нэршил байхгүй, мухар гудамж тулах, бүртгэлийн хаяг тодорхой бус гэх мэтчилэн зөрчил дуусдаггүй шүү дээ. 
Томоохон төсөл, хөтөлбөрийн нэг нь Монгол Улсын хүн амын нутагшил, суурьшлын тогтолцоо, хөгжлийн ерөнхий төсөл. Үүний хүрээнд ямар ажил хийж хэрэгжүүлж байна вэ?
Манай улсын хүн ам, эдийн засаг, соёл урлаг, бизнес, эрүүл мэнд гээд бүх зүйлийн таталцлын гол төв нь Улаанбаатар. Мэдээж хүн бүрийн амьдрах нөхцөл боломж, ажлын байр энд л байдаг тул энэ нүүдлийг нэг талаар буруутгах аргагүй. Иймээс цаашдаа яах вэ гэдгээ бодож, төлөвлөх ёстой. Дээр нь манай улсад өнөөдөр хүн амын цонх үе нь тохиогоод байна. Өөрөөр хэлбэл, ажил хөдөлмөр эрхлэх боломжтой хүн ам нь хамгийн их байна. Энэ үе 2025-2030 он хүртэл үргэлжлэх төлөвтэй. Тиймээс энэ боломжийг хэрхэн ашиглаж зөв, зүйтэй төлөвлөх үү, 20 жилийн дараа хүн ам хэд болох, хаана, хаана нутагшил, суурьшил явагдах, хүн амын төвлөрөл хаана явагдах, таталцлын гол төв болсон Улаанбаатараа энэ хэвээр байлгах уу үгүй юу, аймаг орон нутаг, бүсчилсэн хөгжлийг яаж явуулах уу гэх мэтчилэн олон талаас харж, тунгааж, төлөвлөх ёстой. Монгол Улсын 20 жилийн дараах зүй тогтлыг харахад Дорноговь, Өмнөговь гээд говийн бүсэд тодорхой ажлын байр бий болох байх. Ажлын байрыг дагаж төвлөрөл үүсдэг. Иймээс тэр үед нь бид иргэдийнхээ амьдрах орчинг нь бүрдүүлэх буюу дэд бүтэц, сургууль, цэцэрлэг бусад шаардлагатай зүйлсийг үе шаттай хийнэ. Гэхдээ мэдээж энэ бүхнийг хүн ам зүйтэйгээ холбож төлөвлөх ёстой.
Аэросити, Майдар, Зуун мод хот төслийн явцын талаар сонирхуулаач. Эдгээр хотын бүтээн байгуулалтууд хэзээнээс эхлэх вэ?
Энэ том бүтээн байгуулалтуудыг хийхэд эхлээд олон тооны судалгаа хэрэгтэй.Юуны өмны тэр газарт ус байна уу, байгаа бол нөөц нь хэр, усны шинж чанар, хатуулаг нь ямар. Цаашаагаа эрчим хүч, дулаан, цахилгааны эх үүсвэр, цэвэрлэх байгууламж гэх мэтчилэн олон асуудлыг нэн тэргүүнд төлөвлөх шаардлагатай. Иргэд үүнийг ойлгодоггүй. Ер нь хот байгуулах ажлыг борооны дараах мөөг шиг л бий болчихдог гэж боддог. Эдгээр хотын хоорондын уялдаа холбоог судлах, хот байгуулах, бүтээн байгуулалтын төслүүдийн нутаг дэвсгэр, хилийн цэсийн асуудлаар “Хүн амын нутагшилт, сууршлийн хөгжлийн ерөнхий төсөлд үндэслэж боловсруулсан 3 хувилбар саналыг ажлын хэсгийн гишүүд сая хэлэлцсэн. Ер нь эдгээр хотыг хооронд нь уялдуулан төлөвлөж хөгжүүлэх шаардлагатай. Цогцоор нь ингэж хэрэгжүүлснээр Улаанбаатар хотын хүрээлэн буй орчны болон агаарын бохирдлыг багасгах, хүн амын хэт төвлөрлийг сааруулах, эдгээр хотод аялал жуулчлал, үйлдвэрлэл үйлчилгээ, логистикийг дагасан шинэ үйлчилгээ, ажлын байр бий болох бөгөөд тухайн бүс нутаг болон нийслэлийн иргэд ажлын байраар хангагдах зэрэг эдийн засгийг хөгжүүлэх бодит нөхцөл бий болно. Улаанбаатарт байгаа их, дээд сургуулиудыг хотоос гаргах хэрэгтэй  гэж ярьдаг. Гаргаж болно, гэхдээ үүний тулд түрүүн ярьсан ус, дулаан, цахилгаан эрчим хүчийг эхэлж тооцох хэрэг гарна. Мэдээж Улаанбатар хотыг задлах, шинэ хот байгуулах асуудлыг бодлогын хувьд манай яам хариуцаж байгаа ч энэ бол Монгол Улсын маш том бүтээн байгуулалт. Ганц яам дангаараа хийж чадахгүй. Өнгөрсөн тогтолцооны үед нэг нам эдийн засгаа төлөвлөж, хянадаг байсан учраас энэ том, том бүтээн байгуулалтуудыг хийж чадсан. Нэг нам, нэг бодлого, нэг төлөвлөлтийн дор шүү дээ. Хамгийн их бүтээн байгуулалт өрнөсөн он жил бол 1960-1980 оны хооронд. Харин одоо өөр тогтолцооны үед хот байгуулахын тулд маш олон талын уялдаа хэрэгтэй. Нэг жишээ хэлэхэд, Барилга, хот байгуулалтын яам цэвэр, бохир усны эх үүсвэрийг, Эрчим хүчний яам дулаан, цахилгаан, зам тээврийг Зам, тээврийн яам нь, газрыг нь тухайн орон нутаг нь хариуцдаг. Дор бүрнээ л өөр, өөрийн ажлаа хийж байгаа хэдий ч хамгийн гол нь бидэнд хамтаараа нэг зүгт ажиллах хүч хэрэгтэй байна. Яагаад гэвэл, хотын эдийн засаг буюу энэ хот юун дээр төвлөрч хөгжих вэ гэдгийг хэн ч анзаардаггүй. Уг нь Улаанбаатар үйлчилгээний хот шүү дээ. Харин Дархан-Уул аймгийг үйлдвэрлэлийн гэх зэргээр аймаг, орон нутгуудийг бүсчилж хөгжүүлэх ингэхдээ эдийн засгийг нь тооцож, цогц байдлаар төлөвлөж хөгжүүлэх хэрэгтэй юм.

2020 он гарлаа, сонгуулийн жил гээд эхлүүлсэн энэ ажлууд зогсонги байдалд орох вий, хийгдэх ёстой ажлууд гацах вий гэсэн гэсэн эргэлзээ иргэдийн дунд байх шиг?
Сонгууль болдгоороо л болно. Энэ бол монгол төрийн ажил. Гэхдээ энд нэг ажиглагдаж байгаа зүйл нь Монгол Улсын төрийн боловсон хүчний чадавхийг анхаарах цаг болжээ. Тэр тусмаа манай яам бол техникийн, мэргэжлийн яам. Энд зөвхөн мэргэжлийн боловсон хүчин ажиллах ёстой. Энэ хүмүүс л техникийн бодлого, төлөвлөлтүүдийг үе шаттай авч явдаг. Гэтэл өнөөдрийн тогтолцоо төрийн албан хаагчдыг байнга сольж байна. Техникийн салбарт ажиллах залуучууд олон жил ажиллаж, туршлага хуримтлуулж байж мэргэшсэн ажилтан болдог учраас тогтвортой ажиллуулж, туршлага хуримтлуулах ёстой.  Ер нь бид урт хугацааны хөгжлийн тухай ярьж байгаа бол төрийн албандаа мэдлэг чадвартай, мэргэжлийн хүмүүсээ тогтвортой ажиллуулах хэрэгтэй. Мэргэжлийн хүнийхээ үгийг сонсдог сайд, дарга нар байх ёстой. Ер нь ажил хийдэг хүний нүд хөдөлдөг. Ажил хийдэггүй хүний ам хөдөлдөг. Ярих шиг амархан зүйл байхгүй. Хийнэ гэдэг тэс өөр. Иймээс 2020 оны сонгууль болдгоороо болно. Монгол Улс байдгаараа л байна. Иймээс монголын төр тогтвортой ажиллахын тулд ялангуяа энэ техникийн салбарын хүмүүсээ сайн бэлтгэх хэрэгтэй байна. Үнэнийг хэлэхэд, тогтвор суурьшилгүй энэ байдлаас болж толгой нь илүү сэргэг ажилладаг, амиа аваад явж чаддаг хүмүүс нь өнөөдөр бүгд хувийн хэвшил рүү гарчихсан.
2020 онд ипотекийн зээл олголт зогсож магадгүй гэсэн яриа байна. Энэ үнэн үү?
Ипотек зогсохгүй. Яахав, 2020 оны төсөвт яамны зүгээс 2019 оных шиг эх үүсвэр суулгах санал тавьсан ч харамсалтай нь Засгийн газар 60 тэрбум төгрөгөөр баталж байна.  Дашрамд хэлэхэд, Засгийн газраас 150 мянган айлын орон сууц хөтөлбөрийг баталсан. Үүнээс 50 мянган нь орон нутагт, үлдсэн нь Улаанбаатар хотод ирэх 5 жилд баригдана. Гэхдээ энэ ажлыг хийхэд дээр дурдсан нөгөө судалгааг эхэлж хийх ёстой. Төрийн ордноос нэгхэн км-ийн зайтай Ногоон нуур орчим өнөөдөр төвлөрсөн шугам сүлжээнд холбогдоогүй. Гэхдээ бид  холбогдох ажлуудыг үе шаттайгаар хийж байна. Нэгдүгээрт, төв магистраль шугамуудаа тавих ёстой. Шугам тавилаа гэхэд дулаан, цахилгаан түгээж байгаа эх үүсвэрүүдээ өргөжүүлэх хэрэгтэй болно. Эх үүсвэрүүдийнхээ хүчин чадлыг сайжруулж байж бүрэн дүүрэн хангагдана шүү дээ. Айл өрх бүр гэртээ цахилгаан халаагуур тавьж болно гэж ярьдаг боловч мөн чанартаа нэг биш 500 цаашилбал, 1000 айл цахилгаан халаагуур хэрэглээд ирэхээр систем доголдоод эхэлдэг. Иймээс техникийн боломжоо дагаж үе шаттай хийхээс биш нэгэн зэрэг бүгдийг орон сууцжуулах боломжгүй. Өөрөөр хэлбэл, инженерийн шугам сүлжээнд хамгийн ойр, холбогдох боломжтой гэр хорооллуудыг эхнээс нь орон сууцжуулж байна. Дулаан, цахилгаан, цэвэр бохир ус, холбоо гэх мэтчилэн нэгийг нь тавихаар нөгөөх нь дутна. Түүний дараа нөгөө хашаа, байшингаа өмчилсөн айл өрхийг чөлөөлөх ажлыг хийнэ. Үүнд асар их мөнгө, цаг хугацаа ордог. Сая Чингэлтэй дүүргийн 7 дугаар хороонд 200 өрх инженерийн шугам сүлжээ, халаалт, дулаан, цэвэр, бохир усны шугаманд холбогдлоо. Бохир усны систем гэхэд 200-400 айл өрхөд тохирсон Герман технологи. Энэ бол Улаанбаатар хотын түүхэнд гэр хорооллын дунд хийгдсэн анхны тохиолдол. Цаашдаа ч ийм дэд бүтэц хэд, хэдэн газарт баригдана. Харин одоо иргэдийн ухамсараас их зүйл шалтгаална. Цэвэрлэх байгууламжийн ажилтнууд бохирын шугамнаас хүүхдийн памперсаас эхлээд янз бүрийн зүйл гарч ирдэг гэдэг. Энэ хандлагаа бид өөрчлөх ёстой. Миний гэрт хог байхгүй бол бусад нь хамаагүй гэсэн сэтгэлгээгээр сэтгэх биш энэ бүхний цаана хамтын эрх ашиг байгаа гэдгийг ойлгох ёстой. Хичнээн сайхан цэвэрлэх байгууламж барилаа ч дээрх сэтгэхүй, хандлага байсаар байвал асуудал алга болно гэж үгүй. Ер нь улс орноо хөгжүүлэхэд зөвхөн төр засаг л ганцхан анхаарах биш иргэн нэг бүрийн оролцоо чухал. Дүүрэг, нийслэл хогоо цэвэрлэсэнгүй гэж шүүмжлэхээсээ илүү хогоо хаяхдаа иргэд өөрсдөө ухамсартай баймаар байна.  
Түрээсийн орон сууц хөтөлбөрийг боловсронгуй болгож үргэлжлүүлэх, санг нэмэгдүүлэхэд анхаарна гэж байсан. Энэ ажлын явц ямар байгаа талаар танилцуулахгүй юу?
Улсын хэмжээнд 3000 гаруй түрээсийн орон сууцны сан байгаа. Үүнээс 1500 нь Улаанбаатарт үлдсэн нь орон нутагт. Одоогоор Буянт-Ухаа хорооллоос гадна “Солонго-1”, “Солонго-2”, Баянголын ам буюу Найрамдалд түрээсийн орон сууц барихаар санхүүжилт нь шийдэгдээд явж байна. Магадгүй 2 жилийн дараа гэхэд зөвхөн энэ 2 төслийн хүрээнд 8000 айлын түрээсийн орон сууц ашиглалтад орох бололцоотой. Түүнчлэн нийслэл олон улсын байгууллагуудтай хамтран Долоон буудал,Баянхошуу, Шархад орчимд төв шугам сүлжээг салаалуулах чиглэлд ажиллаж байна. Үүнтэй холбогдуулж хэлэхэд, гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн хүрээнд 10 айлнийлээд 3 айлынхаа газар дээр таун хаус бариад үлдсэн хэсэгтээ хүүхдийн талбай, автомашины дулаан зогсоол гэх мэтчилэн төлөвлөх бүрэн боломжтой. Хамгийн гол нь иргэдийн оролцоо чухал үүрэгтэй.
Үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжих чиглэлд хэрхэн ажиллах бол...?Барилга, орон сууц барих ажлыг дагаад давхар хөндөгдөх зүйл нь барилгын материалын үйлдвэрлэл. Нэг үеэ бодвол байдал өөр болсон. Жишээлбэл, бид 2-3 жилийн өмнө барилгын гол нэрийн материал цементийн хэрэглээний 60-70 хувийг импортолдог байсан бол өнөөдөр эсрэгээрээ болсон. Дөрвөн том үйлдвэр үйл ажиллагаа явуулж, дотооддоо 4.2 сая тонн цемент үйлдвэрлэх хүчин чадалтай боллоо. Дараа, дараагийн жилүүдэд шил, гангийн үйлдвэрүүдийг бодлогоор дэмжихээр тодорхой төсөл хөтөлбөрүүд ярьж байна. Тухайлбал, төмрийн хүдрээс ган бэлдэц, ган бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхээр зорьж буй Орхон аймгийн “Бэрэн” компанийн хөх гангийн үйлдвэрийг дэмжиж ашиглалтад оруулснаар жилд 100 мянган тонн арматур үйлдвэрлэх хүчин чадалтай болно. Энэ нь 170 тэрбум төгрөгийн импортын бүтээгдэхүүн орлоно гэсэн үг. Ер нь 150 мянган айлын орон сууц барихын тулд зөвхөн үйлдвэр биш барилгын материалаа ч бодлогоор дэмжих ёстой.  Тухайлбал, цаг үеэсээ хамаараад ямар бодлогоор барилгын ямар материалыг гаалийн бодлогыг дэмжих үү, татвар нь ямар байх, дагуул хотуудыг хөгжүүлэх чиглэлд ажиллаж байгаа барилгын компаниуддаа ямар хөнгөлөлт үзүүлэх үү гэх мэтчилэн цогц байдлаар  хандаж хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэх ёстой. Барилгын үйлдвэрүүдээ дагаад лабораториудаа ч дэмжих ёстой. Барилгын материал чанарын шаардлага хангаж байна уу, үгүй юу гэдгийг шалгаж, нийцүүлж байж цааш хөгжинө. Хамгийн наад зах нь хайрга, дайрганы нийлүүлэлт байна. Жил бүр хайрга, дайрганы үйлдвэрийг зогсоох ёстой гэдэг боловч үнэндээ өнөөдөр мөрдөж байгаа стандарт нь 1986 онд батлагдсан. Барилгын яам, Ашигт малтмалын ерөнхий газар, орон нутаг гээд олон байгууллагын уялдаа, хамтын ажиллагаа чухал. Энэ мэтчилэн холбогдох бүх асуудлыг үе шаттайгаар шийдвэрлэхээр ажиллаж байна.

Барилгын тусгай зөвшөөрлийг төрийн бус байгууллагад шилжүүлээд 2 жил орчим болж байна. Одоо ингээд харахад хэр үр дүнтэй ажил болсон гэж үзэж байна. Магадгүй цаашид анхаарах, засч сайжруулах зүйл юу байна вэ? 
Бусад яамдуудад үлгэр жишээ болохоор хийж хэрэгжүүлсэн ажлын нэг нь төрийн бус байгууллагуудтайгаа хамтарч ажиллах буюу барилгын тусгай зөвшөөрлүүдийг төрийн бус байгууллагуудад шилжүүлсэн явдал гэж би боддог. Мэдээж зөв, зүйтэй ажил болсон уу, алдаа, оноо юу байна гэдэг дээр одоо ч бид анализ хийж байна. Хэрэв цаашдаа энэ ажил зөв явбал дараа, дараагийн хөгжлийн суурь зөв тавигдана. Хамгийн гол нь үүний тулд төрийн болон төрийн бус байгууллага түүний цаана хувийн хэвшлүүд аль, аль нь ухаалаг хандах ёстой. Тэгж байж дараа, дараагийн ажлуудыг төрийн бус байгууллагад шилжүүлэх үүд нээгдэнэ. Ялангуяа төрийн бус байгууллагын ажилтнууд энэ хандлагыг илүү зөв ойлгох ёстой. Хамтарч ажиллаж, нэг нэгнийгээ дэмжиж, тулгамдсан асуудлаа шийдсэнээр ажил урагшлахаас биш нэг нь шаардаад эсвэл өөнтөгч байдлаар шүүмжлээд байвал урт хугацаанд хөгжиж чадахгүй. Төрөөс шийдвэр гаргаад тодорхой эрх мэдлийг өгч байгаа ч  цаана нь давхар хариуцлага байгаа. Иймээс энэ эрх мэдлийг өмчлөхөөсөө илүү хувийн хэвшлийнхэнтэйгээ хамтарч ажиллах соёл, хандлагыг бий болгох ёстой. Тулгамдсан асуудал, эрсдэлээ хамтарч давах соёл бидэнд хэрэгтэй юм.
Салбарын хэмжээнд шүүмжлэл, маргаан тасардаггүй зүйл бол тендер шалгаруулалт. Тухайлбал, нэг эзэнтэй 3-4 компани түншлэлийн гэрээгээр ялалт байгууллаа эсвэл ажлын туршлагатай, тоног төхөөрөмж сайтай компанийг эрэмбэлж, шалгуур үзүүлэлт хийхийн оронд хамгийн хямд үнэ амалсанд нь тендер өгдөг. Энэ нь эргээд чанарын асуудлыг үүсгэж, чанаргүй барилга баригдсанаар салбарын нэр хүнд унаж байна гэдэг. Энэ асуудлыг шийдвэрлэх талд яам ямар гарц шийдэл хийж байгаа бол? 
Худалдан авах ажиллагааг Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн хүрээнд зохион байгуулдаг. Нэгэнт л хуулийн хүрээнд үйл ажиллагаа явуулж байгаа учраас хуульд заасан сонгон шалгаруулалт, үнэлгээ хийх арга аргачлалыг мөрдөж ажиллахаас өөр сонголт байхгүй. Түүнчлэн манай яам дээр зарлагдсан тендерийн ажил нэг бүр дээр Барилгын хөгжлийн төвөөс хяналтын инженер томилж, ажлыг үе шат болгоноор нь хяналт хийж, акт үйлдэж баталгаажуулж ажилладаг. Хэрэв тендерт шалгараад ажлаа хийгээгүй буюу улсын төсвийн ажлыг унагааж байгаа компаниудыг Сангийн яаманд мэдэгдэж, хар жагсаалтад оруулах, цаашлаад улсын мөнгөөр гүйцэтгэж байгаа тендер шалгаруулалтад оруулахгүй байх арга хэмжээг авч ажилладаг. Гэхдээ төр тогтолцоогоо улам боловсронгуй болгох шаардлагатай юу гэвэл шаардлагатай. Бид эрхзүйт төртэй улс л юм бол хуулиа боловсронгуй болгож, хууль, эрхзүйн орчноо сайжруулах ёстой. Сүүлийн үед Худалдан авалтын газар байгуулагдах ёстой гэж ярьж байна. Энэ бол зөв. Мэргэжлийн яам бол мэргэжлийнхээ ажлыг хийдэг байх ёстой.