Олон улсын пассив барилгын бүртгэлд эрчим хүчний хэмнэлттэй сууц (Low Energy House)-аар Монгол улсаас анх удаа бүртгэгдээд байгаа билээ. Энэхүү пассив барилгыг Монгол инженерүүд барьсан бөгөөд Монгол улсын өнөөгийн стандартаас ойролцоогоор 10 дахин өндөр үзүүлэлттэй, яндангүй, СЭХ-ний үүсгүүртэй сууц юм. Энэ талаар МУИС -ийн Хэрэглээний ШУ, Инженерчлэлийн Сургууль (ХШУИС)-ийн багш, Эрчим хүчний хэмнэлттэй Пассив барилгын ОУ-ын зөвлөх, Сэргээгдэх Эрчим Хүч (СЭХ)-ний лабораторын эрхлэгч А.Амарбаяртай ярилцлаа. Тэрээр 2006 онд Токиогийн ХАА ба Техник Технологийн Их Сургуульд техникийн ухааны докторын зэрэг хамгаалж, 2010 он хүртэл Япон улсын Аж Үйлдвэрийн Дэвшилтэт Технологийн Үндэсний Төв, Нарны Зайн Судалгааны Төвд эрдэм шинжилгээний ажил хийж байсан. ОУ-ын нарны энергийн нийгэмлэг(ISES)-н гишүүн юм. 

Танай баг ямар судалгаа, хөгжүүлэлтийн ажил хийдэг вэ?

МУИС, СЭХ-ний лабораторийн хамт олон нь ОУ-д барилгын дулаан хамгаалалтын хамгийн хатуу, сайн дурын стандарт болох Пассив-Хаусын арга технологи, мэдлэгийг түгээх, шилдэг туршлагыг дэлгэрүүлэх, зохиомж тооцоолол, туршилт хөгжүүлэлтийн ажлыг сүүлийн жилүүдэд идэвхтэй хийж байна. Жишээ нь 2017 оноос хойш сууцны дулаан алдагдал хэмжих аян зохиож 160 гаруй айл өрхийг хамруулсан. Мөн 2018 оноос хойш 3 удаа БНСАУ-ын KNO ИС-ийн проф. Лий Пил-рюл багшийг МУИС-т урьж, “Эрчим хүчний хэмнэлттэй Cууцны Стандартыг Монголд Нутагшуулах нь” СЭХ лабораторийн нээлттэй семинар зохион байгуулж, “Пассив хаус” сэдвээр нээлттэй лекц, хэлэлцүүлэг өрнүүлж, Германы Олон Улсын Хамтын Ажиллагааны Нийгэмлэг, Монгол дахь барилга байгууламжийн эрчим хүчний үр ашгийг дээшлүүлэх EEP төсөлтэй хамтран Пассив барилгын дизайнер/зөвлөх бэлтгэх ахисан түвшний сургалтыг хамтран зохион байгуулсан. Мөн 2019 оны 12 сард дэлхий даяар зохион нэгэн зэрэг зохион байгуулагддаг Пассив барилгын дизайнер/зөвлөхийн шалгалтыг Монголд анх удаа зохион байгуулж, Монголын архитекторууд, ХАС-н инженер, СЭХ инженер гм тал бүрийн төлөөлөлийг шалгалтанд хамруулсан. 2020 оны 3 сард  Пассив хаусны хүрээлэнгээс олгодог Пассив барилгын дизайнер/ зөвлөхийн баталгаажсан үнэмлэхтэй 5 Монгол мэргэжилтэнтэй болсон.

Сүүлийн үеийн ололт амжилтаасаа танилцуулна уу?

Энэ зун Ганданд байрлах 2 давхар 70м2 талбайтай, модон араг хийцтэй амины сууц нь ОУ-ын пассив барилгын бүртгэлд эрчим хүчний хэмнэлттэй сууц(Low Energy House)-аар Монгол улсаас анх удаа бүртгэгдсэн.  Н.Ганбаа захиралтай Сакура Проперти ХХК-тай манай баг хамтарч, тус сууцны цонх, хана, хаалга, агааржуулалтын дулаан алдагдалыг урт хугацаанд хэмжиж, эрчим хүчний өндөр хэмнэлттэй болохыг нотлож, анализ үнэлгээ хийсэн юм. 

Тус сууцны халаалтын хувийн зарцуулалт 28кВтЦ/м2/жил бөгөөд Монгол улсын өнөөгийн стандартаас ойролцоогоор 10 дахин өндөр үзүүлэлттэй, яндангүй, СЭХ-ний үүсгүүртэй сууцыг Монгол инженерүүд бүтээж чадлаа. Өнөөгийн байдлаар дэлхий дахинаа Пассив барилгын мэдээлэлийн санд албан ёсоор бүртгүүлсэн 5172 барилга байна. Үүний ихэнх нь цаг уурын хувьд харьцангуй дулаан бүсэд байрлах барилга байдаг. Манай улсын цаг уур арктик туйлын бүстэй дүйцэх 7000 гаран халаалтын хэм хоног бүхий өндөр дулааны ялгавартай тул халаалтын хувийн зарцуулалт 15кВтЦ/м2/жил-с бага байх Пассив барилгын үндсэн шаардлагыг Монголд хангах нь амаргүй даваа юм. Иймээс, бид пассив хауст хэрэглэдэг 5 арга технологи болох 1) 40-60 см дулаалгатай зузаан хана. 2) Гурван давхар шилэн багцтай, аргон хийтэй, дулаан долгион түгжих Low-E түрхлэгтэй цонх, 3) Хашлага хийц хоорондын дулааны гүүр үүсгэхгүй бүтэц, чанартай гүйцэтгэл, 4) Сийгэлтгүй бүрэн битүүмжлэл, 5) Хаягдал дулааныг сэргээн ашигладаг HRV/ERV агааржуулалтыг чанарын өндөр түвшинд суурилуулж, ашигладаг болох нь чухал байна.

Танай баг ямар багажаар ямар хэмжилт анализ хийдэг вэ?

Хана, хаалга, цонх гм хаших хийцийн дулаан алдагдалыг дулааны урсгал хэмжигч Heat Flow Sensor Z2017 мэдрүүр, TRSYS01 Building thermal resistance measuring system-г ашиглан тогтвортой төлөв дэх дулаан нэвтрүүлэлтийг хэмжих ОУ-ын ISO 9869-1: 2014 EN стандартын дагуу хэмжилт хийдэг.  Жишээ нь 3 давхар шилэн багцын дулаан нэвтрүүлэлтийн U утга  (U value of IGU): 0.64-0.68 болохыг 2020 оны 11 сарын 30-ний шөнө хэмжсэн тогтвортой төлөв(steady-state condition)-өөс тодорхойлсон.

Мөн сийгэлт, битүүмжлэлийг тодорхойлогч Minneapolis DG-1000 Blower Door Test-ээр, мөн өндөр нарийвчлалтай Хэт улаан туяаны камераар (IR camera) дулааны гүүр, дулаан алдагдалыг илрүүлдэг. Цонхны шилэн багцны гэрэл нэвтрүүлэлт, ойлт, шингээлтийг нарны нийлбэр цацраг хэмжигч пиранометр, спектрометр ашиглан хэмждэг.

Жишээ нь нарны дулаан нэмэгдэлийн итгэлцүүр (Solar Heat Gain Coef.: SHGC)- ийг тодорхойлохын тулд нарны нийлбэр цацраг хэмжигч багаж пиранометрээр  гэрлийн долгионы 305-2800 нанометрийн мужид автомат хэмжилт хийж, гэрэл нэвтрүүлэлт(transmittance): 38.9%, ойлт (reflection): 40.5%, шингээлт(absorption): 20.6% -ийг тооцоолдог. 

Утааг арилгах үндсэн шийдэл нь юу вэ?

Монголчууд бид хот суурингийн утаа, агаарын бохирдлоос салахын тулд зуухаа өөрчилж, түлшээ сайжруулж байгаа хэдий ч асуудлаа бүрэн шийдэж чадаагүй л явна. Шахмал түлш ашиглаад 2 өвлийг үзсэнээр нарийн ширхэгт тоосонцор PM2.5, PM10 буурсан сайн талтай боловч, Хүхрийн исэл (SOx) ДЭМБ-ын зөвлөмжөөс 20 дахин муу үзүүлэлттэй болсон. УБ-ыг Хүхэртийн хөндий гэж нэрлэдэг болсон. Монголчууд бид галаар өрдөж биш, сууцаа 4-5 дахин илүү дулаалж байж утаагүй болно гэдгийг дээрх Гандангийн сууцны жишээгээр ойлгож эхэлж байгаа. 

Утаа, орчны бохирдлыг арилгаж, уур амьсгалын өөрчлөлтийг бууруулах үндсэн шийдэл нь эрчим хүчний хэмнэлттэй Пассив барилгын технологийг үе шаттай нэвтрүүлэх бодлогыг хэрэгжүүлэх явдал гэж бид үздэг. Төр засгаас бодлогоор дэмжих шаардлагатай зүйлс бол 1) Эрчим хүчний хэмнэлттэй сууцанд урамшуулал, хөнгөлөлт олгож дэмжих, 2) Барилгын дулаан хамгаалалтын норм дүрмийг үе шаттай төлөвлөгөөтэй чангатгах, 3) Барилгын гүйцэтгэгч багийн ур чадварыг сайжруулах гэж харж байна.

Ойрын ирээдүйд ямар ажил хийх төлөвлөгөөтэй байна вэ?

Цаашид, барилгын физикийн суурь ойлголтыг хэрэглэгч, зураг төсөл зохиогч, гүйцэтгэгч компаны ажилтанд зайн сургалт, цахим хуудсаар дамжуулан түгээж, эрчим хүчний хэмнэлттэй бүтээгдэхүүн, дэвшилтэт арга технологийн үнэ цэнэ, ач холбогдолыг таниулан ойлгуулах дэс дараатай ажлыг зохион байгуулах шаардлага байгаа. Монголд эрчим хүчний хэмнэлттэй барилгын технологийн суурь ойлголт, хэрэглээний арга туршлагыг нийгэмд түгээн дэлгэрүүлж, сууцны хэрэглэгчийн дэвшилтэт технологи, бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах чадварыг (user acceptance) сайжруулах замаар агаар, орчны бохирдол, уур амьсгалыг өөрчлөлтийг бууруулахад хувь нэмэр оруулах зорилготой ажиллаж байна. Хамтран ажиллах хүсэлтэй ААН байгууллага, хувь хүмүүст МУИС, Номын сангийн байрны 619 тоот СЭХ лаборатори нээлттэй байх болно. 

Утаанбаатарыг Дулаанбаатар болгоцгооё. Баярлалаа.