Хэрэв та орон сууц худалдан авахыг хүсч байвал ямар орон сууц худалдан авч чадах вэ гэдгээ тооцох хэрэгтэй. Гэхдээ та тансаг, тохилог орон сууцтай боловч бусад шаардлагатай хэрэгцээндээ мөнгө зарцуулах боломжгүй байдалд хүрэхийг хүсэхгүй нь мэдээж. Таны хувьд сарынхаа зарлагыг зөв зохицуулж, орон сууцны зээлийн сарын төлбөрийг цаг тухайд нь төлж, мэдээж байраа алдахгүй байх нь гол асуудал болох болно. Хамгийн чухал нь орон сууц авахын тулд та хэд хэдэн тооцоог гаргах шаардлагатай.

     Шинээр орон сууц худалдан авагчдын дийлэнх нь орон сууцны зардлаа /сар бүрийн орон сууцны зээлийн төлбөр, нүүх, засвар тохижилт хийх болон даатгал г.м./ тооцож үзээд өмнө нь төлж байсан түрээсийн зардлаас их болох нь гэж боддог. Хэрвээ танд үнэхээр тийм санагдаж байгаа бол өнөөдөр гарч байгаагаасаа илүү зардлыг орон сууцанд зориулан гаргах боломжтой юу? Танд бүх зардлаа төлсний дараа мөнгө үлддэг үү? Хэрэв үгүй бол та орон сууц худалдан авах эсэхээ дахин тунгаан бодож, орон сууц худалдан авахаасаа өмнө зарим зардлаа хэмнэх хэрэгтэй болно.

      Хэрэв та зардлаа хэзээ ч төлөвлөж байгаагүй бол долоо хоног болон сардаа хэчнээн хэмжээний мөнгө зарцуулдаг талаар тодорхой ойлголтгүй байж болох юм. Тийм бол зардлаа төлөвлөж эхлэх хэрэгтэй. Гэхдээ таны зарим зардал /татвар, өдөр тутмын жижиг зардал, машины зардал г.м./ тогтмол байгаа. Бусад зардал нь өөрийн тань үзэмжээр хийгддэг буюу хэр зэрэг мөнгө зарцуулахыг ойролцоогоор мэдэж байдаг зардлууд / хувцас, эд зүйл худалдан авах, үзвэр үзэх г.м/ юм. Та өөрийн орон сууцтай болохоор нэгэнт шийдсэн бол одооноос эхлээд сар бүр, зардал тус бүрээсээ тодорхой хэмжээний мөнгийг хэмнэн орон сууц худалдаж авахад зориулсан хуримтлалыг бий болгох хэрэгтэй. Ингэж чадвал та өөрийн орон сууцтай болох боломжтой болно. Хэрэв та зээл авсны дараа гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлэхгүй, сар бүрийн төлбөрөө цаг хугацаанд нь төлж чадахгүй байх юм бол өөрийн орон сууцтай болж чадахгүй нь ойлгомжтой.

Орон сууц худалдан авахад гарах зардал

    Орон сууц худалдан авахад хоёр төрлийн зардал гардаг. Эхний зардал нь орон сууц худалдан авахын тулд өөрөөс гаргах хөрөнгийн зэрэгцээ зээлийн хувийн хэргийг бүрдүүлэхтэй холбогдон гарах зардал юм. Дараагийн зардал нь орон сууц худалдан авсны дараа тогтмол төлөх зардлууд болох зээлийн сар бүрийн төлбөр, орон сууцны ашиглалтын зардал буюу дулаан, цахилгаан, холбоо, цэвэр, бохир ус г.м төлбөр байна.

     Орон сууц худалдан авах гэж буй иргэд гол төлөв банк, санхүүгийн байгууллагын зээлд найддаг. Гэвч орон сууцны зээлийн бүтээгдэхүүний хувьд тодорхой хувийг өөрийн хөрөнгөөс гаргах тохиролцоо хийхийг банк, санхүүгийн байгууллагууд шаарддаг. Нэгэнт та орон сууцандаа тодорхой хэмжээний хөрөнгө оруулсан тохиолдолд   санхүүгийн байдал тань доройтлоо ч орон сууцаа алдчихвий гэж айх зүйлгүй байх болно. Ийм ч учраас зээл олгож буй банк, санхүүгийн байгууллагууд зээлээ эргэн төлүүлэх илүү баталгаатай байлгахын тулд таныг өөрийн хөрөнгөө мөн оруулсан байхыг шаарддаг юм.

Зээл олгогч гол төлөв орон сууцны үнийн дүнгийн 30-аас доошгүй хувийг зээлдэгчээс гаргуулахыг илүүд үздэг. Жишээлбэл, 30 сая төгрөгийн үнэтэй орон сууц худалдан авах тохиолдолд зээлдэгч 9 сая төгрөгийг нь өөрөөс гаргах хуримтлалтай байх ёстой.

     Орон сууц худалдан авахад гаргах өөрийн хөрөнгө буюу урьдчилгаа төлбөрөөс  гадна бусад хэд хэдэн төрлийн зардал гарна. Үүнд банк, санхүүгийн байгууллага таны зээлийн материалыг хүлээн авч хянах зардлаа авахаас гадна банкнаас шаардах төрөл бүрийн лавлагаа авах, зээлийн шимтгэл төлөх, үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ шилжүүлэх, орон сууцны зээлийн болон барьцааны гэрээг нотариатаар батлуулах, зарим тохиолдолд даатгал хийлгэх зэрэгт тодорхой зардлууд гарна.

    Та шинээр худалдан авсан орон сууцандаа нүүж орох болон түүнийгээ тохижуулахад зайлшгүй гарах зардлыг мөн тооцоолсон байх хэрэгтэй. Хэрэв та хуучин орон сууц худалдан авсан бол яаралтай хийх засварт шаардагдах хангалттай хэмжээний мөнгийг авч үлдсэн байвал зохино. Мөн цахилгаан зуух, хөргөгч зэрэг зарим эд хогшил шинээр худалдан авах шаардлага ч гарч болох юм. Энд юу гэж хэлэх гэсэн юм бэ гэвэл зөвхөн орон сууц худалдан авахад бүх мөнгөө зарцуулалгүй нүүх, орон сууцаа тохижуулах, шинээр эд хогшил худалдан авахад хүрэлцэхүйц хэмжээний мөнгийг авч үлдсэн байх ёстойг сануулж байгаа юм.

     Хэрэв та орон сууц түрээслэгч бол таны орон сууцны үндсэн зардал тань сар бүрийн түрээсийн төлбөр л байна. Зарим тохиолдолд түрээсийн төлбөр дээр нэмж хэрэглэсэн ус, цахилгаан, холбооны зардлыг төлдөг. Харин та өөрийн орон сууцтай болсон нөхцөлд орон сууцны зардалд сар бүрийн зээлийн төлбөр, цахилгаан, дулаан, цэвэр, бохир ус, холбоо, телевиз, хог, СӨХ-ийн төлбөр / хэрэв банк шаардсан бол жилийн даатгалын төлбөр/ зэрэг орно.

Зээлийн сарын төлбөр

    Зээлийн сарын төлбөр нь ижил хэмжээтэй байдаг бөгөөд түүнд нь зээлийн үндсэн өрийн тодорхой хэсэг /таны зээлсэн мөнгө/ болон зээлийн хүү /зээл ашигласны төлбөр/ багтдаг. Таны зээлийн сарын төлбөр нь нийт авсан зээлийн хэмжээ, зээлийн хүү, зээл эргэн төлөх хугацаа, тогтмол эсвэл хувьсах хүүгийн алийг нь хэрэглэж байгаагаас хамааран өөр өөр байна.
     Зээлийн хэмжээ болон хүү өсөх тусам зээлдэгчийн төлөх сар бүрийн төлбөр нэмэгдэж байгааг харж болно. Та зээлийн сарын төлбөрийг хэрхэн тооцож буйг сонирхож байж магадгүй. Энэ нь зээл төлөх хугацаа дуусах /сар бүр ижил хэмжээний төлбөр хийсээр 10 жилийн дараа ч юм уу 15 жилийн дараа/-д таны авсан үндсэн зээлийн өр болон зээл олгосон байгууллагын авах ёстой хүүгийн төлбөр бүхэлдээ төлөгдөж дуусна гэсэн үг юм. Үүний дараа орон сууц тань бүрэн таны мэдлийн өмч болж, түүнийгээ захиран зарцуулах асуудал тань чөлөөтэй болно.

     Та энэ бүгдийг тооцоолоод, тооцоо тань боломжийн санагдвал орон сууцтай болох боломж нээлттэй байна гэж ойлгож болох нь ээ.

 Танд амжилт хүсье