Барилгын салбар эрчимтэй хөгжихийн хэрээр энэхүү салбарт  мэдлэг боловсролтой боловсон хүчин бэлтгэн гаргах шаардлагатай болдог. Энэ талаар Монгол Улсын төрийн өмчит сургууль болох ШУТИС-ийн Улаанбаатар дахь Политехникийн коллежийн захирал Монгол Улсын  Зөвлөх инженер Ц.Батмягмартай хийсэн ярилцлагаа  хүргэе.

-Монгол Улсад барилгын мэргэжилтэн бэлтгэж эхэлсэн хамгийн анхны сургуулийн хувьд өнөөг хүртэлх амжилтаа товч дурдвал?

-Политехникийн коллеж нь анх Аж Үйлдвэрийн танхим нэртэй дөрвөн ангитайгаар сургалтаа эхлүүлж байснаас хойш өдгөө 58 жилийн турш  нийтдээ 40 гаруй мянган мэргэжлээр 8000 гаруй инженер тэхникийн ажилчдыг улс эх орондоо бэлтгэж өгсөн түүхтэй сургууль юм. Одоогийн байдлаар нийт 2000 оюутантайгаар үйл ажиллагаа явуулж байна.

-Энэ салбарт бэлтгэгдэн гарч байгаа боловсон хүчин гологдох тохиолдол гардаг.  Энэ юутай холбоотой юм бол?

- Манай сургууль жилд 900 гаруй хүүхдийг үйлдвэрийн дадлагад гаргадаг. Энэ хүүхдүүдээс 470 гаруй хүүхэд төгсөж үлдсэн нь хоёрдугаар курст дэвшин суралцдаг. Өнөөдрийн байдлаар сургалт үйлдвэрлэлийн холбоо хөгжүүлэх нийгмийн түншлэлийг хөхүүлэн дэмжих зорилгоор ажил олгогчтой хамтран ажиллах ажлын байрны зуучлал төгсөгчдийн ажил эрхлэлтийн хувийг нэмэгдүүлэх бүхий л арга хэмжээг авч ажиллаж байна. Энэ ажил нь манай сургуулийн зорилгын өчүүхэн нэг хэсэг нь юм. Манай сургуультай хамтран ажилладаг олон барилгын компаниуд байдаг. Эдгээр компаниуд манай сургуулиас  ажиллах хүчээ авдаг. Энэ бүгдээс харахад барилгын салбар асар хурдтай хөгжихийн хэрээр чадварлаг боловсон хүчин хангалттай хэрэгтэй байгаа нь  харагдаж байгаа юм.

-Танай сургуулиас хэдэн хувь нь ажилтай болж чадаж байна. Энэ талаарх судалгаа бий юу?

-Манай сургуулийг төгсөгчдийн 80 хувь нь ажлын байраар хангагдаад ажиллаж байгаа. Манай сургуулиас сүүлийн гурван жилээр ажил эрхлэлтийн  судалгаа маш өндөр хувьтай  болох нь харагдаж байгаа юм. Манай сургууль жил ирэх тусам суралцагсдынхаа тоог нэмэгдүүлж байгаа. Өнөөдрийн энэ бүтээн байгуулалтын ажил маш эрчимтэй өрнөж байгаа үед  урьд нь төгсөж гарсан боловсон хүчнүүд маань ажил амьдралаа эхлээд явж байгаа учраас энэхүү салбарын боловсон хүчин дутагдалтай юм шиг санагдаж байгаа юм. Энэ төрлийн сургуулиуд нь төгсөгчидөө ажлын байрыг нь нэмэгдүүлэх талаар ажиллах хэрэгтэй байна.
 

-Төгсөөд гарсан боловсон хүчин ажлын  байрандаа тогтвор суурьшилтай ажиллаж чаддаггүй нь ажил олгогчоос хамааралтай юу?

-Төгсөөд гарч байгаа боловсон хүчин ажилдаа тогтвортой ажилладаггүй нь ажил олгогчоос ч бас хамааралтай. Дөнгөж төгсөөд ирсэн хүүхдүүдийг дагалдан хэмээн цалин хөлсийг нь бага өгөх, хэт их ажлаар дарах зэргээс хамаарч байгаа болов уу. Мод тарьчихаад услахгүй байвал тэрхүү мод үхдэг. Тэгвэл яг үүнтэй ижил боловсон хүчнээ татах, услаж торддоггүй компаниуд олон бий. Тордож авдаггүй мөртлөө боловсон хүчнээ голж, ажиллах урам зоригийг нь мохоох явдал цөөнгүй гардаг. Эдгээр  компаниудтай  манай сургууль хариуцлага тооцож ажиллах ёстой юм байна гэдэг чиглэл рүү хандаж байгаа юм. 100 гаруй компаниас сонгож байгаад топ 20 компанитай хамтарч ажиллах болсон. Ингэснээрээ оюутан авах компани нийгмийн хариуцлагаа илүү их  ухамсарлаж, цаашид өөрийн байгууллагатаа ажилтан болгож авахад төхөмтэй болгох талаар сургууль энэ ажлын гүүр нь болох учиртай юм.
 

-Компани сургууль хоёрын хооронд гэрээ хийж боловсон хүчнээ нийлүүлэх боломж бий юу?

-Яг ийм гэрээг сургуулиас хийж байгаа. Компаниудад шалгуур үзүүлэлт тавьж  байж манай шалгуурт тэнцэх байгууллагуудтай хамтарч ажиллах болно. Ингэснээр тухайн компани манайхаас боловсон хүчин авахдаа маш их анхаардаг болсон нь сайшаалтай. Жишээ нь: Үйлдвэр дээр мэргэжлийнх нь дагуу ажиллуулах, нийгмийн байдлыг нь хангах мөн найдвартай ажлын байраар хангах гэх мэт асуудлуудыг нарийн тусгаж, дуртай үедээ халж сольдог  асуудлуудыг нь үгүй болгох боломжтой болж байгаа юм.  Ажил олгогч нь тухайн сургуульд хөрөнгө оруулалт хийснээр  мэргэжлийн боловсролын  тухайн хуулинд заасны дагуу татвараас хөнгөлөгддөг байгаа. Сургалтын зардал, багшийг дадлагажуулах  зардал хэмээн олон зардлууд тухайн компани дээр гарч байдаг. Тэгвэл сургуульд иймэрхүү хөрөнгө оруулснаар мэргэжлийн боловсролын хуулийн дагуу татвараас чөлөөлөгддөг байгаа. Энэ бүхнийг компаниуд сайн мэддэггүй.
 

-Цаашид салбар сургууль байгуулагдах боломж бий юу?

-Манай сургуулийн хувьд ойрын жилийн төлөвлөгөөнд энэ асуудал байхгүй байгаа. Яагаад гэвэл өнөөдрийнхөө боломжинд тулгуурлаад  ажиллана цаашид хийх ажил ч цөөнгүй байгаа. Мэдээж энэ салбар цаашид энэ мэт хурдтай хөгжвөл сургуулиа томруулж, салбар сургуультай болох хүртэл арга хэмжээ авахад хүрэх л байх. Ер нь бол сурлагын чанартаа анхаарахаас биш тооны хойноос хөөцөлдөж, хүүхдүүдийг хохироох эрх байхгүй.
 

-Гадаадын сургуулиудтай холбоотой байдаг уу?

-Оросын Холбооны Улсын гурван сургуультай мөн Иркутсикийн 100-н жилийн түүхтэй барилгын коллежтой, Хиагт район Улан-Үдэ, Хятадын Шанду мужийн ажил мэргэжлийн сургуультай, Солонгос, Филипины их сургууль манай сургуультай хамтарч ажиллахаар санал тавьсан байгаа. Энэ мэтчилэн гадаад харилцаагаа өргөжүүлэхийн зэрэгцээ багш  солилцох хамтран туршлага судлах зэргээр эдгээр орны сургуулиудтай гэрээ байгуулан ажиллаж байна. Дадлагажуулахад хамгийн гол хүндрэлтэй асуудлууд нь гадныхан тоног төхөөрөмжийн хувьд манай улсад нийлүүлэгдээгүй тоног төхөөрөмжүүдээр дадлагажиж байгаа учраас түүнийг нь дагаад манай барилгын компаниуд ч иймэрхүү тоног төхөөрөмж оруулж ирэх шаардлага гарч байгаа юм.
 

-Та инженер хүний хувьд барилгын салбарт эмзэглэж, бодож явдаг зүйл байдаг уу?

-Сүүлийн үед барилгын салбар хөгжиж үүнийг дагаад маш олон барилгын компаниуд олширч байгаа. Энэ үед чадварлаг боловсон хүчинтэй чанартай барилгыг сүндэрлүүлэн бий болгох, ажилдаа сэтгэл гаргаж, тооны хувьд биш чанарыг эрхэмлэж  ажиллаачээ л гэж хэлмээр байна. Томоохон компаниуд тендрийг будилуулах зэрэг булхай хэрэглэж чанар биш тоонд анхаарч чанаргүй барилгын компаниудтай хариуцлага тооцдог тогтолцоог бий болгох шаардлагатай юм. Энэхүү ажлыг төрөөс хариуцлага тооцдог тогтолцоог барих боломжтой. Өнөөдрийн байдлаар тогтвортой үйл ажиллагаа явуулж байгаа барилгын 1500-1600 компани байна. 
 

-Хүчин чадлаа нэмэгдүүлэх боломж бий юу?

-Жилд 600 хүүхэд төгсгөж байна. Нэмэгдүүлэх боломжтой. Өнөөдрийн байдлаар сургууль маань хоёр ээлжээр хичээллэж байгаа. Жилд 100 гаруй хүүхэд нэмж төгсгөх боломжтой. Сургуулийн байр болон дадлагын байрыг бий болгох ажлыг өөрсдийн боломжинд тулгуурлан нөөц боломжоо ашиглаж ажиллана. Багш нар одоогоор 35-40 хувийн ачаалалтай ажиллаж байгаа. Энэхүү мэргэжлээр манай сургуулиас эрчимжүүлсэн бага хугацааны 1 сар болон 45 хоногийн эрчимжүүлсэн сургалт явуулж төгсгөж байна. Тиймээс энэ ачааллаа 2 дахин ачааллуулж болохгүй шүү дээ.   

Ярилцсанд баярлалаа.

Ярилцсан: Э.Сувд

.