Барилгын Зөвлөгөө Мэдээллийн Төвөөс саяхан “Орон сууцны зах зээл” сэдэвтэй уулзалт зохион байгуулсан билээ. Тус уулзалтанд барилгын компаниудын удирдлагууд оролцож, Монгол Улсын барилгын салбар тэр дундаа орон сууцны компаниудад тулгараад байгаа асуудлын талаар зөвлөлдсөн юм. Энэхүү уулзалтан дээр “Баянхайрхан трейд” ХК-ийн захирал Ж.Дамбатай хийсэн тодруулга ярилцлагаа хүргэе.


–Орон сууцны зах зээлийн хувьд хэр ач холбогдолтой уулзалт болов?


 Асуудлуудыг бүрэн хэмжээгээр хөндөж чадаагүй ч ач холбогдолтой уулзалт боллоо. Монгол Улсын эдийн засагт барилгын салбар арав гаруй хувийг эзэлдэг. Барилга бол бусад бүх салбартай холбоотой эдийн засгийн цогц асуудал учраас зах зухаас нь л ярилаа. Материалын үйлдвэрлэл, тээвэр, банкны хүү гээд яривал илүү өргөн хүрээтэй асуудал хөндөгдөнө.


–Засгийн газраас 100.000 айлын орон сууц хөтөлбөрт хамрагдах байрны м2–н жишиг үнийг 1193000 төгрөг гэж тооцсон. Харин барилгын компаниуд энэ үнийг бодит бус, НӨАТ мэтийг оруулаагүй байна гэж үзэж байгаа. Энэ талаар та ямар бодолтой байна вэ?


 Тийм ээ. Нэгдүгээрт, НӨАТ-ыг үнэдээ шингээх хэрэгтэй байх. Хоёрдугаарт, сүүлийн үед, дэд бүтцийн хувьд бэрхшээлтэй газрууд л үлдсэн байна. Хуучин бол цахилгааны фүнкт баридаг байсан бол РП,хувиарлах байгууламж барих, дулааны шугамыг хоёр, гурван зуун метр татаад болчихдог байсан бол одоо наад зах нь дөрөв таван зуун метр татах жишээтэй. Үүнээс болж  гадна дэд бүтцийн зардал нэмэгдэж гарч байна. Одоо айлууд 2-3 машинтай гэж бодохоор зогсоол, талбай хэрэгтэй, үүнийгээ дагаад газар нь үнэтэй олдож  байна. Нөгөө нэг асуудал нь банкны зээлийн хүү нэмэгдэж, инфляц өдрөөс өдөрт өсч байна. Барилгын бизнес улирлын чанартай, сезоны үедээ материалын үнэ улам л өснө. Энэ бүхнийг сайн тооцож гаргах хэрэгтэй.


– Барилгын материалын үнэ ойролцоогоор хэр их өсч байна?


 Өнгөрсөн оны эхэнд ширхэг тоосго 130 төгрөг байсан бол одоо 250-300, 1 тонн 145000 төгрөгний үнэтэй байсан цемент барилгын сезон эхлэхээр 200.000 төгрөг болох жишээтэй. Нэг палк 12000 төгрөг байсан бол одоо 20000-аар ч олдохгүй байна. Дээр нь тээврийн зардал өсч байна. Хүнд даацын машин явуулахгүй болмогц жижиг машин явуулна. Жижиг машинаар материал зөөхөөр рэсс нь нэмэгдэж зардал нь хоёр дахин өсдөг. Барилгад чинь тээврийн зардал арваад хувийг эзэлдэг шүү дээ.


–Барилгын материалын үнийн өсөлтийг төрөөс барих боломж байна уу?


 Үүний тулд тоосго, хөнгөн блок, цемент зэрэг барилгын материалын жижиг дунд үйлвэрлэлийг төрөөс бодлогоор дэмжих хэрэгтэй. “100.000 айлын орон сууц хөтөлбөр”-ийг зүгээр зарлаад орхичхож болохгүй. Төрөөс тодорхой хөтөлбөр боловсруулахдаа банк санхүү, газар, цахилгаан, дулаан, тээвэрлэлт, материал гээд иж бүрнээр нь шийдэх хэрэгтэй. Үгүй бол энэ нь эргээд эдийн засагтаа сөргөөр нөлөөлөөд байна.


–Хот доторх тээвэрлэлтийн асуудал хүндрэлтэй болж, торгуульд их мөнгө төлж байна гэх юм?


 Тээврийн тал дээр хөөцөлдөж байж нэг зөвшөөрөл авдаг, тэр нь 22 цагаас хойш тээвэрлэх боломжтой, гэтэл оршин суугчид тав тух алдагдууллаа гээд больчихдог. Барилгын ажил улирлын чанартай, дээрээс нь III/22–IV/22, X/22–XI/22-ны хооронд хүнд даацын машин явахыг хориглочихдог, өдрийн цагаар тээвэр хийх боломжгүй зэргээс болж ажил удааширч байна.


–Харин ажиллах хүчний хувьд...?


 Ажилах хүчний хувьд монголчууд маань жаахан хойрго, тогтвортой бус, гаднаас ажиллах хүчин оруулж ирэхэд босго өндөртэй гээд цааш яривал асуудал их бий.


–Иргэд орон сууцны үнийн өсөлтийг барилгынхантай холбож буруутгадаг?


 Орон сууцны үнийн өсөлтийг  барилгын компаниудын удирдлагуудтай л холбож буруутгадаг. Энэ талаар иргэдэд зөв мэдээлэл өгөх нь чухал.

Ярилцсан: Ж.Пүрэвсүрэн