УИХ-аас баталсан “Шинэ бүтээн байгуулалт” дунд хугацааны зорилтот хөтөлбөрийн хүрээнд энэ жил 100 мянган айлын орон сууц барихаар төлөвлөсөн.  Ингэхдээ бага, дунд орлоготой иргэдэд зориулж Засгийн газраас жилийн зургаан хувийн хүүтэй зээл олгохоор шийдвэр гаргасан бөгөөд хэрэгжиж эхлээд багагүй хугацаа өнгөрөөд байгаа билээ. Уг хөтөлбөрийн хүрээнд ганц банкаар дамжуулан иргэдэд зээл олгож байгаа юм. Харин сүүлийн үед 100 мянган айлын орон сууц хөтөлбөрийг иргэд “Мянгуужингийн үлгэр” гэж ярих болсон. Энэ талаар Төрийн банкны 115 дугаар салбараас  тодрууллаа. 

-“100 мянган айл орон сууц хөтөлбөрт хамрагдахад банкны зүгээс  ямар шаардлага тавьж байгаа вэ?

-Иргэд орон сууцаа сонгочихоод  Үл хөдлөх  эд хөрөнгийн улсын бүртгэлийн архиваас   түүхчилсэн лавлагаа авна. Тус лавлагаанд урьд нь орон сууц эзэмшиж байгаагүй гэдгийг баталсан байх учиртай. Ингэснээр сонгосон орон сууцныхаа компанитай гэрээ хийж материалаа ОССК-д  өгч энэхүү материалтай  ОССК танилцаад, хянаж үзнэ. Тухайн иргэн нь анх удаа орон сууц худалдан авах хүсэлт гаргасан Монгол Улсын  иргэн, авахыг хүссэн байр нь хөтөлбөрт хамрагдсан байх зэрэг хоёр гол шалгуурыг тавьж шаардлага хангасан материалыг банк руу ирүүлж байна.Энэ сарын 18-ны байдлаар 1928 иргэний материал төрийн банкин дээр ирчихсэн байна. Үүнээс судлагдаад явж байгаа 330 иргэний  материал  байна. Үүнээс  230 иргэнд зээл олгосон. 100 гаруй иргэнтэй банк гэрээ хийх шатанд явж байна. Банкин дээр ирсэн иргэдийн материал маш их буцаж  байна гэх яриа иргэдийн дунд цөөнгүй гарч байгаа. Энэ ярианд тайлбар өгөхөд 20 хүн тутмын нэг хүний материал буцах тохиолдол гарч байна. Энэхүү буцалт хийгдэж байгаа хүмүүсийн  материал нь шалгуурын аль нэгийг хангаагүй, бүрдүүлэх материал нь дутуу зэргээс хамаарч байна. Жишээ нь сүүлийн 18 сараас дээшгүй хугацаанд ажилласан байх, анх удаа орон сууц авч байгаа, сарын цэвэр орлогын 45 хувь нь сарын зээл хүүгээ төлж хүрч байх гэсэн үзүүлэлт байна. Хэрвээ өмнө нь аль нэг банкаас зээл авч байсан бол орон сууцныхаа зээлийг давхар төлөх боломжтой байх  гэсэн эдгээр  нөхцөлийг банкны зүгээс харж байж зээл олгодог.

-Тухайн гэр бүлийн нийт орлого 750 мянган төгрөгөөс доошгүй байх ёстой гэдэг шалгуур тавьж байгаа гэсэн?

-Тухайн зээлийн дүнгээс шалтгаална л даа. Жишээ нь 50 сая төгрөгийн зээл  авлаа гэхэд банкны хамгийн дээд хугацаа 20 жил хүртэлх хугацаатай байдаг. 50 сая төгрөгийг 20 жилийн хугацаатай авахад сард 359 мянган төгрөгийн төлөх ёстой. Тухайн 359 мянга төгрөг нь өрхийн цэвэр орлого нь 45 хувиас  хэтрэхгүй байна гэхээр  795  мянга  төгрөг болох жишээтэй. Гэхдээ авч байгаа зээлийн дүн бага байвал төлөх мөнгө нь багасна. Хамгийн гол нь энэхүү зээл төрөөс явуулж байгаа бодлого, бага дунд орлоготой иргэдээ  дэмжих бодлого юм. Энэ бодлого нь  иргэддээ хүрч байна гэж бодож байна.

-Танай банкинд өдөртөө хичнээн хүн ирж үйлчлүүлж мэдээ, мэдээлэл авч байгаа вэ. Зарим нэг иргэдийн хувьд энэ талаар мэдээлэл хомс байна?

-Төрийн банкны хувьд нэлээд ачаалалтай ажиллаж байна.  Өдөрт энэ талын мэдээллийг хүмүүст хүргэх, манай шаардлагыг хангаж байгаа  хүмүүсийн материалыг судлах, барьцаа хөрөнгө бизнестэй бол бизнесийн үйл ажиллагаатай танилцах зэрэг ажлыг хийж байна. Зээлийн хорооогоор баталж, батлагдсан материалын эзэдтэй гэрээ хийх, зээл олголт зэрэг ажлуудыг ч  хийж байна.

-Энэхүү орон сууцны зээлийг ганцхан банкаар олгож байгаа нь хүлээлт үүсгэж байна хэмээн иргэд нэлээн бухимдалтай хандаж байна?

-Манай улсад арилжааны 17 банк үйл ажиллагаагаа явуулдаг. Засгийн газраас эдгээр  банкуудад  урилга явуулсан юм билээ. Тэдгээр банкуудын зарим нэг нь хамтарч ажиллах боломжгүй ашиггүй мэтээр  зарим нэг сонин хэвлэлээр ярьж байсан. Харин Төрийн банкны хувьд нийгмийн хариуцлагаа ухамсарлаж бага дунд орлоготой иргэдээ дэмжье хэмээн энэхүү ажилд оролцож байна. Ашиг гэхээсээ илүүтэй нийгмийн хариуцлагаа ухамсарлаж байна гэж ойлгож болно. 100 мянган айл хөтөлбөр орон сууц олгох салбарын тоог нэмж Сүхбаатарын  талбайн урд талд байрлах орон сууцны зээлийн төв дээр  материал авч байна. Энэ мэтчлэн иргэдэд ойр, хүндрэлгүй ажиллах боломжийг бүрдүүлэхийг хичээж ажиллаж байна. Мөн энэхүү ажил дээр банкууд дэмжээд ажиллах юм бол сайн л байна. Ажил хурдтай, иргэдийн бухимдал ч багасах сайн талтай.

-Иргэдийн материал банкин дээр ирснээс хойш хэдий хугацаанд зээлийг  олгож байгаа вэ?

-Ажлын 15 хоногт шийдэх ёстой гэдэг заалт байгаа. Аль болох  заасан хугацаанд багтаж олгохоор манай зүгээс ажиллаж байна.

-Банкны зүгээс зээл олгоод эхэлчихсэн ч иргэдийн авахыг хүсэж байгаа орон сууц ашиглалтад ороогүй байна.

-Зарим нэг байрны хувьд ашиглалтад орсон ч байр байгаа, ороогүй ажлын явц 10-30 хувьтай ч орон сууцнууд байна. Зарим банкны хувьд авах орон сууцаа барьцаалан зээл авах боломжгүй байдаг. Тэгвэл Төрийн банк энэ ажил дээр иргэдэд хүндрэлгүй байх үүднээс нэлээн олон барилгын компанитай хамтран ажиллах гэрээ байгуулж ажиллаж байна. Тус гэрээндээ барилгын компанийн дутуу гүйцэтгэлтэй байгаа орон сууцыг банк барьцаанд авч, харин иргэдэд барьцаагүй зээл олгоно хэмээн заасан байгаа.

 -Орон сууцны зээлд хамрагдсан дундаж үнийг танилцуулна уу?

-Дундаж үнэ 1.45000-1.50000 төгрөг байна. Эдгээр барилгуудын  чанарт  Улаанбаатар хотын Захирагчийн албаны Барилга захиалагчийн алба, Барилга  хот байгуулалтын яам, Мэргэжлийн хяналтын  ерөнхий газар хамтарч, зохих хяналтуудыг тавьж  байгаа. Тухайн барилгын чанарт мэргэжлийн байгууллагуудаас гадна төрөөс хяналт тавьж ажиллаж байгаа нь дамжиггүй.  Мөн банк бүх эрсдлийг дааж ажиллах үүрэг хүлээсэн тул бид ч мөн чанарыг мөн анхаарч байгаа.

-Хөтөлбөр нь хэдий хугацаанд хэрэгжихээр заасан бэ? Хөтөлбөр цаашид хэрэгжих боломжгүй боллоо гэх яриа гараад байгаа. Энэ талаар мэдээлэл өгвөл…

-Энэхүү  хөтөлбөр нь Засгийн газраас баталсан дөрвөн жил  хугацаанд хэрэгжих хөтөлбөр гэж заасан шүү дээ. 2016 он хүртэл үргэлжилнэ. Банкин дээр ажил хэвийн явагдаж байна. Эхний ээлжинд санхүүжилт шийдэгдэхгүй хэсэг хугацаанд банк өөрийн санхүүжилтээр олгож байсан. Одоо бол төрөөс өгөх санхүүжилт шийдэгдэж Хөгжлийн банкаар дамжуулан  манай банк сар бүр санхүүжилтээ аваад явж байна. Тийм болохоор энэ хөтөлбөр хэвийн  явагдаж байна. Иргэдийн хувьд хэн нэгнээс андуу ташаа мэдээлэл авчихаад будилах явдал гарч байна. Мөн орон нутагт ч энэ ажил маань хэвийн явж байгаа. Иргэддээ хандаж хэлэхэд материал чинь хэрвээ шаардлага хангаж байвал банкны зүгээс аль болох хүндрэлгүй шийдэж өгнө гэдгээ танай сайтаар дамжуулан хэлмээр байна.

Э.Сувд /www.shuud.mn/