Шинжлэх ухааны онол, судалгаа, туршилт, тооцооны үндсэн дээр гарсан шинэ дэвшилтэт материал, бүтээц, технологи арга, ажиллагаа, зураг төсөл,төсөв, заавар, зөвлөмж, стандарт, норм норматив л амьдралд бодитоор хэрэгждэг, үр өгөөж сайтай байдаг. Иймээс ч аливаа асуудлыг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй шийдвэрлэх нь хамгийн оновчтой хувилбар гэж үздэг. Бид ч ингэж ярьсаар л байгаа.

     1980-1990 ээд оны үед барилгын салбарын тэр дотроо барилгын шинжлэх ухааны хөгжил оргил үедээ байсан гэж боддог. Барилгын үйлдвэрлэл эрдэм шинжилгээний институтэд гэхэд л 300 гаруй хүн ажиллаж барилгын материал, бүтээц, хөрс, суурь, дулаан техник, удирдлага, технологи, хөдөлмөр зохион байгуулалт, байршилт хэтийн төлөв, механикжуулалт, эдийн засаг, үнэ, төсөв, норм норматив гээд бүх чиглэлээр ажиллаж өөрийн орны нөхцөл, онцлогт тохирсон тухайн үеийн шинэ материал, технологи, машин механизм, тоног төхөөрөмж, үндэсний стандарт, норм нормативууд олноор үйлдвэрлэлд нэвтэрч, барилгын салбарт 60 гаруй мянган мэргэшсэн барилгачид ажиллаж байсныг ахмад барилгачид санаж байгаа байх.

 

      Барилга, барилгын материалын үйлдвэрийн яамны тулдаг тулгуур, барьдаг зэвсэг нь эрдэм шинжилгээний байгууллага байсан гэхэд хэлсдэхгүй. Тэр үеийн ухаалаг сайд, дарга, нарын энэ бодлогод бишрэхээс аргагүй. Оргил хөгжлийн тэр жилүүдэд барилгын салбарын шинжлэх ухааны байгууллагыг удирдаж хожмоо УИХ-ын гишүүнээр 3 удаа сонгогдон ажиллаж байсан Шинжлэх ухааны гавъяат ажилтан, доктор(Ph,D) Н.Тогтох захирлын гавъяа зүтгэл ихээхэн гэдгийг энд дурьдахад таатай байна. Тэр үеийн хийж гүйцэтгэсэн ажлын үр дүн, боловсруулж баталсан норм, норматив, стандарт бага сага өөрчлөгдөн өнөөг хүртэл мөрдөж амиа зогоож байгаа боловч одоо үеийн эрчимтэй хөгжлийн өмнө арга буюу хүчин мөхөсдөж байна.

 

    1997 онд салбарын эрдэм шинжилгээний байгууллагуудад “Шинжлэх ухаан үйлдвэрлэл, бизнесийн корпораци” гэсэн гоё чамин нэр өгч зорилго, чиглэл, үүргийг нь гажуудуулаад дараа нь хувьчлал нэрийн дор устгасан нүглийн үйлийн үрийг өнөөдөр эдлэж байна. Салбарын шинжлэх ухааныг их, дээд сургууль хариуцан хөгжүүлнэ гэж гоё нэртэй олон арван эрдэм шинжилгээний төв байгуулсан ч хийсэн ажил нь харагдахгүйгээр барахгүй үнэртэхгүй байгаагаас үзэхэд манай орны хувьд л лав нөхцөл, хугацаа нь болоогүй бололтой.

 

      Сүүлийн 20-иод жилд барилгын салбарын хөгжлийн чиг хандлагыг тодорхойлсон, үр өгөөжөө өгч үйлдвэрлэлд нэвтэрсэн эрдэм шинжилгээний сэдэв, төсөл бараг гарсангүй. Салбарын яам нь захиалагч болж шинжлэх ухаан технологийн сангаас санхүүжин гүйцэтгэсэн зарим нэг сэдэв, төсөл байгаа сураг дуулдах боловч гүйцэтгэсэн ажил, гарсан үр дүн нь эрчимтэй хөгжиж буй өнөөгийн үйлдвэрлэлээсээ хол хаягдсан байдаг нь гайхалтай. Тэгэхээр бид асуудлыг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй урьдчилан харж шийдвэрлэх бус үйлдвэрлэл дээр бодитойгоор шийдэгдэж буй асуудлын шинжлэх ухааны ядахдаа техник, технологи, эдийн засгийн үндэслэлийг бүрэн тогтоож чадахгүй явна гэсэн үг болохнээ. Өөрөөр хэлбэл шинжлэх ухаан нь үйлдвэрлэлээ чиглүүлэх бус араас нь мөлхөх төдий яг үнэндээ барилгын салбарт шинжлэх ухаан гэж байхгүй байна гэсэн үг. Үүний тод илрэл нь жил бүр зохион байгуулдаг барилгын салбарын удирдах ажилтаны зөвлөгөөн дээр “барилгын эрдэм шинжилгээний байгууллага байгуулая!” гэж барилгачид саналаа дэвшүүлж, шахаж шаардсаар байна. Тэд албан тушаал, ашиг хонжоо бус улсад, барилгад, өөрсдөд нь амин чухал зүйлээ л шаарддаг. 

 

     Шинжлэх ухаан нь үйлдвэрлэлээсээ хоцорчихоор үйлдвэрлэлдээ дарамт шахалт үзүүлж тэр бүү хэл хэлмэгдүүлэн устгах нь ч байдаг бололтой. Хоцрогдсон онол, хуучирч үеэ өнгөрөөсөн стандарт, норм, норматив, журам, дүрмийг сохроор мөрдөж, дэвшилтэт арга технологи, материалын хэрэглээг хязгаарлах, акт, торгууль тавьж, хохироох үзэгдэл цөөнгүй байгаа нь үүний тод жишээ болно. Үзсэн харснаа үндэслэл нотолгооогүйгээр цэцэрхэх, тэр бүү хэл албан тушаал ашиглан, арга заль хэрэглэн хэрэгжүүлэх гэж оролдох, өөрийн мэдлэг төдийгээр бусдын бүтээлийг дүгнэх зэрэг нь шинжлэх ухааны хомсдол байгаагийн нэг хэв шинж бөгөөд гарах уршиг нь асар их .

     Бид аливаа асуудлыг зохистой, оновчтой, ирээдүйтэй, үр ашигтай шийдье гэвэл салбарын шинжлэх ухаанаа буй болгож хөгжүүлэх хэрэгтэй байна. Эхлээд тодорхой хугацаанд нилээд хэмжээний зардал, төсөв шаардагдах боловч тав арван жилийн дараа түүнээ хэдэн зуу дахин нөхөх чадвартай, гол нь хөгжлийн зөв ирээдүйг буй болгох учиртайг анхаарч хугацаа алдахгүйгээр барилгын салбарын эрдэм шинжилгээний байгууллагаа байгуулах шаардлагатай байна. Гэхдээ бас нэг бялууны хэлтэрхий хуваах зорилгоор байгуулах бол ёстой л нэрийн хор биз дээ. Харин зайлшгүй болсон шаардлагыг иш үндэс болгож байх ёстой хэмжээнд нь зохион байгуулж бий болгох нь зүйн хэрэг билээ.

 

     Магадгүй сөрөг талаас нь хэтрүүлэн харсан байж болох ч үг гашуун, үнэн тусмаа санаж сэрэхийн дохио болохдоо илүү ч байж болох юм гэж мунхагласныг тунгаана биз ээ.