Энэ дугаарын “Зочны цаг” буландаа “Хөнгөн бетон” компанийн Гүйцэтгэх захирал  Б.Наранзултай ярилцлаа. Бидний чин сэтгэлийн энгийн яриа уншигч таны шинэ жилийн ажлын эхлэлд урам нэмж, амжилт бүтээлийн бахдал дээр тань урам нэмнэ гэдэгт итгэлтэй байна. 

Та бол баялаг бүтээгчдийн энэ том салбарт нэгэн томоохон ААН-ийг удирдан амжилттай ажиллаж яваа цөөхөн эмэгтэйн нэг. Ажил үйлсээр тань хүмүүс мэддэг ч Наранзул гэдэг хувь хүний талаар тэр бүр мэдэхгүй. Тиймээс энэ ярилцлагаараа таны дотоод ертөнцөд илүү нэвтэрье гэж бодлоо.

Манай барилгын салбарт цөөхөн эмэгтэй биш харин ч олон эмэгтэйчүүд ажиллаж амжилт бүтээлээр дүүрэн яваа ш дээ. Гэхдээ намайг энэхүү буландаа урин ярилцлага авч байгаад баярлалаа. Нэг талаас надад урам өгч нөгөө талаас хариуцлага хүлээлгэж байна.

Ямар нэгэн байгууллага, ААН-ийг удирдаж ажиллана гэдэг амаргүй ажил. Өөрөөр хэлбэл үзэл хандлага, зорилго тэмүүлэл бүхий хүн бүрийн сэтгэлзүйг ойлгож, тэднийг залж чиглүүлж, зангидаж ажиллахад тодорхой ур чадвар шаарддаг шүү дээ.

Надад тийм онцгой ур чадвар байдаг гэж боддоггүй. Надад зорилгодоо хүрэх хүсэл тэмүүлэл байдаг. Тэрэндээ хүмүүстэй хамтарч ажиллаж байж хүрнэ гэж боддог. Тэр хүсэл тэмүүлэлд хамтдаа хүрэхийн төлөө зүтгэх хүмүүсийг нэгтгэж мөн заримд нь хүсэл тэмүүллийг бий болгох замаар зангидвал хүрнэ гэж итгээд л ажиллаад байна даа. Надад алдаж онох зүйл бишгүй л тохиолддог. Хүн ажиллаж байж л сурч туршлага суудаг юм байна. Уналтаас ололтыг хай! гэдэг үгээр өөрийгөө зоригжуулдаг.

Таны амьдралд хүнд хэцүү үеүд тохиолдож байв уу, тийм бол яаж өөрийгөө авч гардаг вэ?

Амьдрал л болсон хойно хэцүү үеүд тохиолдож л таараа. Ажлын хувьд надад тохиолдсон анхны бэрхшээл 2009 оны эдийн засгийн хямрал байлаа. Яана даа л гэж бодогдож байв. Шинэхэн захирал туршлага байхгүй шууд л намагт шигдэж байгаа мэт санагдаж байсан. Яаж энэ намгаас гарах вэ гэж зүтгэдэг байсан. Хэдий хямрал ч гэсэн заавал миний үед ирж байдаг, ямар үйлийн үртэй хүүхэд вэ би... гээд гутрах үе байсаан. Хэрэв үрэн таран хийдэг юм бол эцэг, эхийгээ амьд байхад тийм зүйл үзүүлэхгүй юм шүү гээд л өөрийгөө зоригжуулаад, унах юм бол өвдөгнийхөө шороог гөвөөд л босно гэж өөрийгөө тайтгаруулах энүүхэнд. Ямар ч байсан тэр хүнд үеийг тухайн үед ард нь гарсан ч маш их зүйл суралцсан. Цаашид улам сайжруулахын төлөө ажиллана даа. 

Аливаа байгууллага оршин тогтноход санхүүгийн дэмжлэг маш чухал байдаг шүү дээ. Тэгэхээр энд би ямар нэгэн нөмөр нөөлгийн талаар асуух гэж байгааг минь та ойлгож байгаа байх?

Албан байгууллага оршин тогтноход хэрэглэгчдэд хэрэгцээтэй байгаа бүтээгдэхүүн нийлүүлснээр санхүүгийн тогтвортой байдлаа хангадаг гэж боддог. Аав, ээж хоёр маань хуучин үйлдвэрийг 20-иод жил зүтгэж байж энэ компанийг босгосон юм. Хүн зүгээр сууж байгаад амжилтад хүрч, санамсаргүй тохиолдлоор сайхан амьдралыг олно гэж байдаггүй шүү дээ. Нөмөр нөөлөгт итгэдэггүй ээ. Санхүү нэмэлтээр шаардлагатай үед энэ олон банк байхад зээл авна ш дээ. Хүү өндөр байгаа ч санхүүгийн дэмжлэг авах боломж нь юм чинь дотоод нөөц бололцоогоо сайн ашигладаг.

Ер нь барилгын салбар хүнд бэрх, авч явахад амаргүй учраас л зөвхөн эрчүүдийн хийх ажил гэж бид хардаг. Та ч эрчүүдтэй ана мана л өрсөлдөж байх шиг?

Барилгын салбарын тогоонд чанагдсан гэр бүлд өсөж торнисон болохоор надад энэ үйлдвэрт ажиллах итгэл өгч нөлөөлсөн байх. Мэргэжил бүхэн сайхан гэдэгчлэн хүйсийнхээ хувьд аливаа салбарыг хүнд, хөнгөн гэж ялгах дургүй. Хэрвээ хүсэл тэмүүлэл байвал бүхнийг хийх боломжтой гэж их л өөдрөг боддог. Ээж минь энэ салбарт их бүтээн байгуулалтад олон жил үр бүтээлтэй ажилласан болохоор салбарын хүнд хөнгөн гэдгээс шалтгаалдаггүй юм байна гэдгийг  надад өөрөөрөө үлгэрлэсэн.

Барилгын салбарт болж бүтэхгүй олон зүйл хувь хүний хариуцлагаас ихээхэн шалтгаалж байх шиг

Бүх зүйл хууль дүрмийн дагуу явдаг бол хөгжил нэг их хол биш гэж боддог ш дээ. Ихэнх хүн хуулиа мэддэггүй, дүрэм журмаараа ажилладаггүй учраас болж бүтэхгүй олон зүйлийн шалтгаан болдог байх. Бас нэг гол зүйл нь сэтгэл дутахаар хариуцлага гэж угаасаа байхгүй. Хүмүүсийн хөгжлийг хамт авч явах хэрэгтэй. Энэ нь мэргэжил биш л дээ. Ухамсар дээшлүүлэх, хариуцлага хүлээх чадвар, үнэнч шударга байх гэх мэт  гэж бодож байна.

Үндэсний үйлдвэрлэгчид маань улс орноо хөгжүүлэхийн төлөө бодитой хувь нэмрээ оруулсаар л байна. Харин энэ үйлсийг хажуу талаас нь дэмжээд өгөх үндэсний ухамсар гэдэг ойлголт нь хэр хөгжиж байгаа юм бол?

Сүүлийн үед үндэсний ухамсар нэлээд сэргэж байгаа ч нийгмийн зохистой хөгжлийн бодлого зайлшгүй хэрэгтэй байна. Ямартай ч үндэсний үйлдвэрлэгчид үнэд хүрэх цаг ирнэ гэдэгт итгэж байна.

Зорилгодоо хүрэхийн тулд ажиллаж хөдөлмөрлөж явахад нийгэм болоод эрх зүйн хүрээнд ямар нэгэн дарамт байна уу. Урагшлах замд тань юу саад болж байна?

Ажил хийж байгаа хүнд санаатай санаандгүй их л бэрхшээл тулгардаг. Тухайн тулгарсан асуудлыг шийдэхийн тулд дүн шинжилгээ хийж, аль болох л хурдан гарахыг хичээдэг.  

Та хувь заяагаа өөрөө бүтээдэг үү, аль эсвэл...

Аав ээж минь надад бурхан бүх хүнд адилхан боломж олгодог, түүнийг хүн яаж шүүрч авахаас хувь заяа нь шалтгаалдаг гэж хэлдэг. Тиймээс би ямар нэгэн боломжит зүйлийг хий хоосон хүлээгээд суудаггүй. Зориглоод хийж эхлэх нь чухал  байх. Хүн нэг юмны араас чин сэтгэлээрээ зүтгэж чадвал түүндээ заавал хүрдэг гэж боддог. Зөв сайхан санаатай байвал зөв хүмүүстэй учирна гэдэгт  бас итгэдэг. Хүнд үе тохиолдлоо гэхэд ямар нэгэн туслах хүн, гарах гарц хаа нэгтэйгээс гараад  л ирдэг юм даа.

Та бүсгүй хүнийхээ хувьд өөртөө хэр их бололцоо олгож, өөрийгөө хэр их хайрладаг вэ. Өөрөөр хэлбэл хэрэглээ талруу тань асууж байгаа юм?

Эмэгтэй хүн л юм чинь сонирхох, хэрэглэх хүсэл их байна. Гэхдээ аав, ээж маань  багаас минь “хөнжлийнхөө хэрээр хөлөө жий” гэж зааж өгсөн. Хувцасны тухайд гол төлөв биед эвтэйхэн, өөртөө зохисон, биеийнхээ онцлогийг харуулсаныг нь сонгож өмсөх дуртай. Биеэ авч явах байдал дээр надад ихээхэн үлгэр дуурайл үзүүлсэн хүн бол мэдээж ээж. Аав ч гэсэн гоо сайханд минь санаа тавина. Охин минь биеийн жиндээ анхаар гэх мэтээр хэлнээ.

Таны нөхрийг хилийн цэргийн хурандаа гэж дуулсан. Эх орныхоо төлөө тангараг өргөсөн хүн гэдэг бол жирийн амьдрал дээр ч тууштай, цэгцтэй хандах гээд байдаг. Тийм хүний хань байхын тухайд юу хэлэх вэ?

Цэргийн хүн байна гэдэг өргөсөн тангарагаасаа няцаж болдоггүй  хэзээ ч, хаанаас ч дуудсан тэр үед нь очиход бэлэн байх ёстой, нийтийн эрх ашгийн төлөө ажилдаг хүмүүс гэж боддог. Хань маань намайг үргэлж ойлгодог болохоор ажил хийхэд их дэмтэй байдаг. Хань маань цэргийн хүн болохоор аминдаа их арчаатай байдаг нь надад их сайхан санагддаг.

Тэдний зүрх сэтгэлд эх орон гэсэн бахархал байдаг учраас тэрэндээ үнэнч байдаг болов уу. Харин бусад салбарын хувьд ч өөр өөрийн гэсэн бахархалтай байдаг гэж бодно. Саяхан би барилгын салбарынханд зориулж “Надад уран бүтээгчдийг өмөөрөх шалтгаан байна” гэдэг нийтлэл бичлээ. Та бүхэн бол бахархах зүйлтэй уран буюу урлан бүтээгчид шүү дээ.

Баярлалаа. Барилгынханыг та билэгтэй, оновчтой сайхан нэрлэжээ. Иргэдийн ая тухтай, амгалан тайван амьдрах боломжийг маш олон шат дамжлагаар дамжиж байж сая хангадаг. Тиймээс бахархаж хүндэтгэхгүй байхын аргагүй шүү дээ. 

Та нөхрөө өөрийн салбартаа урвуулах талаар бодож байсан уу?

Манай нөхөр ажилдаа дур сонирхолтой. Хүнийг хүсэхгүй юм руу нь зүтгүүлээд олигтой үр дүн гарахгүй ш дээ. Хүн бүр заавал бизнес хийх албагүй биз дээ. Нөгөө талаар өдий олон жил ажиллаад өөрийн гэсэн хамт олон, нэр хүндийг олчихсон хүн тийм ч амар хөдлөхгүй байх.

Барилгын салбар, бизнесийн орчин бол таны амьдралын салшгүй нэг хэсэг нь болчихож. Ийм адармаатай том ертөнцөөс хүссэн үедээ өөрийгөө чөлөөлж чаддаг уу. Тийм бол яаж?

Би өөрийгөө аль болох чөлөөлөхийг хичээдэг ч бүрмөсөн чөлөөлж чадахгүй. Үргэлж ар нуруун дээр хариуцлага гэж ачаа байхад ор тас чөлөөлөх боломжгүй байх. Харин түр хугацаанд бол чөлөөлж чаддаг гэж боддог. Гэр бүлээрээ амрах мөн