Зурвас бичих
Messenger
Залгах
- Batsuh
Б.Мөнхбаяр: Сүүлийн үеийн барилгуудын цонх, шилэн фасадыг өөрчлөх шаардлагатай байна
Б.Мөнхбаяр: Сүүлийн үеийн барилгуудын цонх, шилэн фасадыг өөрчлөх шаардлагатай байна
Пассив барилгыг Монгол улсад нутагшуулж, хэвшүүлэх ажлыг үйлс зорилгоо болгосон нэгэн эрхэмтэй уулзаж ярилцлаа. Тэрбээр ШУТИС-ийн харъяа “Барилгын эрчим хүч хэмнэлтийн төв”-ийн захирлын албыг хашдаг юм.
-Юуны өмнө манай уншигчдад өөрийгөө танилцуулахгүй юу? Хэзээнээс барилгын салбартай холбогдсон бэ?
-Намайг Б. Мөнхбаяр гэдэг. Барилгын салбарт анх Шинжлэх ухаан технологийн их сургууль /ШУТИС/-ийг халаалт, агаар сэлгэлтийн инженер мэргэжлээр төгссөн үеэс ажиллаж байна. Гэхдээ ажлын гараагаа яг барилгын салбарт бус сэргээгдэх эрчим хүчний судалгааны чиглэлээр эхэлж байсан. 2000 онд ХБНГУ-д суралцаж байхдаа барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийн талаар судлах нь миний хийх ёстой ажил гэдгийг ойлгосон. Нэг талаас эзэмшсэн мэргэжил нөгөө талаас судалгааны ажил хоёрын минь уулзах цэг нь байсан гэх үү дээ.
-Пассив барилга гэж юу вэ? Дэлхий дахинд хэзээнээс энэ тухай ярих болов?
-Дэлхий дахинд пассив барилга гэж яригдах болсон түүхийг дурьдвал 100 гаруй жилийн өмнөөс энэ ойлголт үүссэн. Манайд улсад ч гэсэн пассив барилгыг саяхнаас мэдэх болсон гэж ойлгодог болохоос 1980-аад оны үед хэсэг эрдэмтэд тодорхой судалгаа хийж байсан баримт байдаг. Энэ нь хөрсөн дээр бууж ажил хэрэг болоогүй л болохоос биш. Пассив барилга гэдэг маш энгийнээр нарны эрчим хүчийг барилгын хашлага бүтээцээр шингээн авч халаалтын эрчим хүчний хэрэглээг бууруулах шийдэл бүхий барилга юм. Анх нарны эрчим хүчийг байшин барилгад ямар хэмжээгээр тусгаж авах тухай байсан бол өнөө үед энэ нь нэлээд өргөн хүрээг хамарсан цогц ойлголт болсон. Тухайлбал: ХБНГУ-ын “Пассив барилгын хүрээлэн”-гээс олон улсад дагаж мөрдөхөд хүчин төгөлдөр пассив барилгын стандартыг гаргасан бөгөөд тодорхой аргачлалын дагуу үнэлж баталгаажуулдаг. Эндээс харах юм бол Пассив барилгын үндсэн шаардлагыг дараах 5 зүйл дээр үндэслэдэг.
-Дээр би дурдсан даа. Пассив барилга гэдэг нь төвлөрсөн төлөвлөгөөт нийгмийн үед ч яригдаж байсан ойлголтоо гэж. Гэхдээ энэ нь тухайн үед онолын хувьд л боломжтой байснаас технологийн хувьд холын зүйл байсан. Харин сүүлийн жилүүдэд энэ нь бодитой зүйл болж, тэр хэмжээгээр хүмүүс их ярьж тодорхой төслүүдийн санал санаачилгууд гарч эхэлж байна.
-Манай улсад ойролцоогоор эрчим хүчний хэмнэлттэй байшинд хэдэн хүн амьдарч байна вэ? Энэ талын судалгаа байдаг болов уу?
-Эрчим хүчний хэмнэлттэй гэдэг бол харьцангуй ойлголт. Нэг талаас одоогийн эрчим хүчний хэрэглээний түвшин нөгөө талаас түүнийг хэрхэн бууруулах хэмнэх боломжийн тухай ойлгот юм. Манайд анх 1997 онд баталсан Дэд бүтцийн сайдын тушаалаар тухайн үеийн дулаан техникийн нормыг шинэчилж эрчим хүчний хэмнэлтийн шаардлага гарч ирсэн байдаг. 2009 онд Барилгын Норм ба Дүрмийн 23-02-2009 “Барилгын дулаан хамгаалалт” -ийн норм батлагдсан бөгөөд энэхүү нормд зааснаар гадна хашлага бүтээцээ хангалттай дулаалсан эсвэл эрчим хүчний хэмнэлтийн ангиллаар “С” болон түүнээс дээш ангилалд байгаа нөхцөлд эрчим хүчний хэмнэлттэй гэж үздэг.
Мэдээж манай улсад эрчим хүчний хэмнэлттэй барилгууд байгаа ч тооны хувьд хэлэх боломжгүй. Ер нь барилгын бүх зураг төсөл эрчим хүчний хэмнэлттэй байх, баригдсан барилгуудад эрчим хүчний хэрэглээний үнэлгээ хийх ёстой гэсэн заалт нормд байдаг ч түүнийг хүлээн авч, ойлгож, хэрэгжүүлэх асуудал одоогоор хоцрогдоод байна. Өөрөөр хэлбэл сүүлийн үед баригдаж байгаа бүхий л барилга нь норм, дүрмийнхээ дагуу эрчим хүчний хэмнэлттэй байх ёстой. Харин тийм байгаа зэргийг нь хянах хяналт сул байна гэж би хэлнэ.
-Ийм төрлийн барилгад амьдарч байгаа иргэдийн сэтгэл ханамж хэр байдаг бол?
-Эрчим хүчний хэмнэлттэй болоод пассив барилгын хувьд халаалтад шаардагдах эрчим хүчний хэрэглээ бага байх нь ашиглалтын зардлыг бууруулах төдийгүй тухайн орон сууц, албан тасалгаанд байгаа хүнд илүү тав тухтай эрүүл орчныг бүрдүүлж өгдөг. Тиймээс сэтгэл хангалуун байдаг.
-Мөн пассив барилгыг нэвтрүүлэх талаар Төр засгаас хэр анхаарч үздэг вэ?
Энэ тал дээр НҮБХХ, БХБЯ хамтран хэрэгжүүлсэн төслийн хүрээнд анхдагч санал санаачилгуудыг гаргасан. Хүмүүст энэ талын ойлголтыг өгөх зорилгоор гарын авлага хоёрыг гаргаж түгээсэн. Одоогоор өөр нааштай ямар нэгэн санал санаачилга хараахан гараагүй байна. Барилгыг эрчим хүчний хэмнэлтийн чиглэлээр нь хэмнэлттэй, пассив, тэг эрчим хүчний, нэмэх эрчим хүчний гэж ангилдаг. Бид эхний шатан дээрээ л байна. Дараагийн зорилго нь мэдээж пассив барилга.
- Таны бодлоор цаашид үүнийг нэвтрүүлэхийн тулд юу хийвэл зохилтой вэ?
Нэг жишээ авъя. Угсармал орон сууц бол дулааны алдагдал ихтэй барилгын нэг. Тиймээс дулаалах ёстой гэж ойлгон энэ ажлыг хийж байгаа нь ололт юм. Харамсалтай нь технологийг буруу мөрдөж байгаа нь харагддаг. . Өвлийн хүйтэнд нойтон технологи хэрэглэн дулаалвал энэ зундаа л эргээд хэрэггүй болох ажил хийгдэж байгаа юм.
Эндээс бид бодлогын түвшинд төдийгүй технологийг зөв нэвтрүүлэх тал дээр өргөн хүрээнд ажиллаж байж тавьсан зорилгодоо хүрэхийг харуулж байна.
Зөв бодлого, зөв төлөвлөлт, зөв угсралт, зөв ашиглалт хэрэгтэй. Энэ бүгдийг хийчихсэн байхад пассив сууц энгийн, хялбар зүйл байх болно.
-Улс орнуудын барилгажилтын түүх, тэр тусмаа пассив барилгыг нэвтрүүлсэн, цаашид хөгжүүлсэн туршлагаас бид юуг анхаарвал зохилтой вэ?
-Өнөөдөр дэлхийн улс орнуудаас пассив барилгыг нэвтрүүлэх тал дээр хамгийн амжилттай яваа улс гэвэл Австри, Германыг нэрлэж болно. Мэдээж бид тэдний түвшинд очиход хугацаа, туршлага, бас Төрийн далайцтай бодлого дэмжлэг хэрэгтэй. Юуны өмнө шинээр баригдаж буй барилгуудад нэн ялангуяа улсын хөрөнгө оруулалтаар баригдаж буй барилгуудад тавигдах дулаан хамгаалалтын шаардлагыг өндөржүүлэх ёстой. Хоёрдугаарт пассив барилгуудыг дэмжих санхүүгийн механизм эхний үед шаардлагатай юм.
-Манай иргэд өмчтэй болсон цагаас олон төрлийн амины сууцыг барьсаар байна. Гэхдээ сүүлийн үед ашиглалтын зардал багатай хувийн орон сууцтай байх талаар ярьж байгаа юм. Иймд амины орон сууц барихдаа юуг анхаарвал зохилтой вэ?
-Эхлээд хөрөнгө оруулалтаа сайтар төлөвлөх хэрэгтэй. Тиймээс зураг төсөл, төсөв гэдэг зүйл амины орон сууцанд ч шаардлагатай. Өөрөөр хэлбэл нийтийн орон сууцны эсвэл том объект барих хүмүүс л төсөв тооцдог, мэргэжлийн хүмүүсээр зураг зуруулдаг гэдэг ойлголтоосоо салах хэрэгтэй. Мэдээж шууд бүх талаар төгс барилга барина гэдэг хэцүү. Гэхдээ сайтар төлөвлөж шат шатаар сайжруулах хэрэгтэй. Тухайлбал нэн тэргүүнд барилгын суурийг зөв бас сайн дулаалгатай хийх хэрэгтэй. Учир нь нэгэнт суурийг зөв технологийн дагуу зөв хийсэн байхад түүнээс дээш баригдах бүтээц, элементүүдийг засах сайжруулахад хялбар байдаг. Мөн дур мэдэн эсвэл хэн нэгнээс сонссон баталгаагүй зүйлээ байшин барилгад ашиглах нь байж болохгүй шийдэл. Иймд мэргэжлийн хүмүүсээс сайтар зөвлөгөө авах хэрэгтэй гэж зөвлөмөөр байна.
-Сүүлийн үед ногоон барилга гэж ярих боллоо. Ногоон барилга гэдэг угтаа Пассив барилга хэмээх ойлголт мөн үү?
-Ногоон барилгын нэг хэсэг бол барилга эрчим хүчний хэмнэлттэй байх явдал юм. Ерөөсөө анх ногоон барилга гэдэг ойлголтын үндсэн ухагдахуун нь эрчим хүчний хэмнэлттэй барилга байсан. Одоо бол нэлээд өргөн хүрээг хамарч байна. Гэхдээ л гол цөм нь эрчим хүчийг хэмнэх тухай юм. Тэгэхээр пассив барилга гэдэг ногоон барилгын нэг шийдэл гэж ойлгож болно. Америкийн Ногоон барилгын зөвлөлөөс LEED буюу “Эрчим хүч, байгаль орчны тэргүүлэх төлөвлөлт” гэсэн ногоон барилгын үнэлгээний аргачлал боловсруулж дэлхий нийтэд ашиглаж байгаа бөгөөд уншигчид сонирхож байгаа бол шинэ барилгад зориулсан хувилбарын орчуулгыг www.beep.mn вэб хуудаснаас унших боломжтой.
-Монголын барилгын салбарт ажиллаж, судалгаа шинжилгээ хийж буй эрдэмтэн хүний хувьд энэ салбарын талаарх өөрийн дүгнэлтээ өгнө үү?
-Барилгын салбар хөгжиж байна. Хөгжил гэдэг бол сайн тал, гэхдээ алдааг заавал байх ёстой зүйл мэтээр үзэж тэр алдаан дээрээ суралцаж хөгжих биш бусдын алдаан дээр суралцан тэдний алдааг давтахгүйгээр дэвжих ёстой. Соёл ахуйн барилга, орон сууц хүний төлөө байх ёстой юм. Түүнээс биш агуулах сав биш. Энд би нийслэл хотын төлөвлөлтийг ярьмаар байна. Нээлттэй орон зай маш хязгаарлагдмал машин бүү хэл явган хүн явах газаргүй, бие биедээ наалдаж, нар үзэхгүй орчинд зайгүй баригдах болжээ. Энэ бол засаж болохгүй том алдаа юм. Бид ямар Хонконгийн жижигхэн аралд амьдарч байгаа биш.
Бас нэг эмзэглэж явдаг зүйл нь тунгалаг шилэн фасадтай барилгууд. Манайд баригдаж буй барилгуудын шилэн фасадны чанар муу байгаагаас өвөлдөө дулааны алдагдал ихтэй, зундаа дулаан ялгарал ихтэй байгаагаас дотор нь ажиллаж, амьдарч байгаа хүмүүст тав тухгүй нөхцөлийг үүсгэдэг. Юун эрчим хүчний хэмнэлт. Манай орны хувьд барилгуудын цонх, шилэн фасадны өөрчлөлтийг даруйхан хийх шаардлагатай байгаа.
-Таны ажлын зорилго бол Пассив барилгыг Монголд бий болгож хөгжүүлэх. Үүний тулд одоогоор юу хийж байна вэ?
- Бид эрчим хүчний хэмнэлттэй барилга гээд яриад байдаг. Үнэхээр энэ барилга эрчим хүчний хэмнэлттэй барилга мөн үү, үгүй, эрчим хүчийг бага хэрэглэж байна уу үгүй юу гэдгийг хянадаг, хөндлөнгийн хяналтын байгууллага байх ёстой юм. Үүнийг барилгын эрчим хүчний үнэлгээ ч гэж нэрлэдэг. Зөвхөн эрчим хүчний хэрэглээг хянах биш, цаашид ямар арга хэмжээ авах, ер нь олон талаас нь авч үзэж байвал эрчим хүчний үнэлгээ, аудит хийдэг байгууллага бий болгох хэрэгтэй байгаа юм. Үүний тулд хууль эрх зүйн орчин сайжруулах, иргэд олон нийтэд энэ талын мэдлэг олгох зайлшгүй шаардлага байна. Энэ төрлийн ажлыг хийж байна даа. Бусад оронд хэдийнэ хэвийн үзэгдэл болсон зүйл. Манайд одоогоор хийгдэж эхлэхгүй байна. Ер нь хэвийн болох ёстой.
-Тэгвэл таны мөрөөдөл юу вэ?
-Хамгийн ойрын мөрөөдөл гэвэд Монголд анхны жинхэнэ пассив барилгыг барихад гар бие оролцох юмсан гэж боддог. Өөр том мөрөөдөл мэдээж бий. Яахав Монголд анхны пассив барилгыг барьчихлаа гэсэн хүмүүс ч байдаг л даа. Гэхдээ дэлхий дахинд пассив барилгыг үнэлдэг шалгуур нь өөр байдаг. Жишээ нь: Пассив барилгыг үнэлдэг тусгай программ хангамж бий. Түүгээр тухайн барилгыг үнэлсний эцэст Германд төвтэй дэлхийн пассив барилгын холбооноос энэ нь пассив барилга мөн гэдгийг нь баталсан батлажм өгдөг. Түүнээс биш хэн нэгэн хүн 20см ч юумуу зузаан дулаалга тавьчихаад би эрчим хүчний хэмнэлттэй барилга барьчихлаа гэдэг цаг үе өнгөрсөн гэж би хэлэх гээд байна. Гэхдээ тэр батламжийг авах барилга тун удахгүй баригдана, нэгээр зогсохгүй олон барилга баригдана гэдэгт итгэдэг. Тийм болохоор миний мөрөөдөл ойрын хугацаанд биелэх нь лавтай.
Пассив барилгыг Монгол улсад нутагшуулж, хэвшүүлэх ажлыг үйлс зорилгоо болгосон нэгэн эрхэмтэй уулзаж ярилцлаа. Тэрбээр ШУТИС-ийн харъяа “Барилгын эрчим хүч хэмнэлтийн төв”-ийн захирлын албыг хашдаг юм.
-Юуны өмнө манай уншигчдад өөрийгөө танилцуулахгүй юу? Хэзээнээс барилгын салбартай холбогдсон бэ?
-Намайг Б. Мөнхбаяр гэдэг. Барилгын салбарт анх Шинжлэх ухаан технологийн их сургууль /ШУТИС/-ийг халаалт, агаар сэлгэлтийн инженер мэргэжлээр төгссөн үеэс ажиллаж байна. Гэхдээ ажлын гараагаа яг барилгын салбарт бус сэргээгдэх эрчим хүчний судалгааны чиглэлээр эхэлж байсан. 2000 онд ХБНГУ-д суралцаж байхдаа барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийн талаар судлах нь миний хийх ёстой ажил гэдгийг ойлгосон. Нэг талаас эзэмшсэн мэргэжил нөгөө талаас судалгааны ажил хоёрын минь уулзах цэг нь байсан гэх үү дээ.
-Пассив барилга гэж юу вэ? Дэлхий дахинд хэзээнээс энэ тухай ярих болов?
-Дэлхий дахинд пассив барилга гэж яригдах болсон түүхийг дурьдвал 100 гаруй жилийн өмнөөс энэ ойлголт үүссэн. Манайд улсад ч гэсэн пассив барилгыг саяхнаас мэдэх болсон гэж ойлгодог болохоос 1980-аад оны үед хэсэг эрдэмтэд тодорхой судалгаа хийж байсан баримт байдаг. Энэ нь хөрсөн дээр бууж ажил хэрэг болоогүй л болохоос биш. Пассив барилга гэдэг маш энгийнээр нарны эрчим хүчийг барилгын хашлага бүтээцээр шингээн авч халаалтын эрчим хүчний хэрэглээг бууруулах шийдэл бүхий барилга юм. Анх нарны эрчим хүчийг байшин барилгад ямар хэмжээгээр тусгаж авах тухай байсан бол өнөө үед энэ нь нэлээд өргөн хүрээг хамарсан цогц ойлголт болсон. Тухайлбал: ХБНГУ-ын “Пассив барилгын хүрээлэн”-гээс олон улсад дагаж мөрдөхөд хүчин төгөлдөр пассив барилгын стандартыг гаргасан бөгөөд тодорхой аргачлалын дагуу үнэлж баталгаажуулдаг. Эндээс харах юм бол Пассив барилгын үндсэн шаардлагыг дараах 5 зүйл дээр үндэслэдэг.
- Барилгын гадна хашлага бүтээц сайтар дулаалгатай
- Маш сайн дулаан тусгаарлагчтай цонхтой
- Агаар сэлгэлтийн систем нь дулааныг эргүүлэн ашигладаг
- Агаарын битүүмжлэл сайтай
- Дулааны гүүргүй /Хоёр ханын уулзвар хэсэгт дулаан алдагдаж, цантах үзэгдлийг дулааны гүүр гэнэ./
-Дээр би дурдсан даа. Пассив барилга гэдэг нь төвлөрсөн төлөвлөгөөт нийгмийн үед ч яригдаж байсан ойлголтоо гэж. Гэхдээ энэ нь тухайн үед онолын хувьд л боломжтой байснаас технологийн хувьд холын зүйл байсан. Харин сүүлийн жилүүдэд энэ нь бодитой зүйл болж, тэр хэмжээгээр хүмүүс их ярьж тодорхой төслүүдийн санал санаачилгууд гарч эхэлж байна.
-Манай улсад ойролцоогоор эрчим хүчний хэмнэлттэй байшинд хэдэн хүн амьдарч байна вэ? Энэ талын судалгаа байдаг болов уу?
-Эрчим хүчний хэмнэлттэй гэдэг бол харьцангуй ойлголт. Нэг талаас одоогийн эрчим хүчний хэрэглээний түвшин нөгөө талаас түүнийг хэрхэн бууруулах хэмнэх боломжийн тухай ойлгот юм. Манайд анх 1997 онд баталсан Дэд бүтцийн сайдын тушаалаар тухайн үеийн дулаан техникийн нормыг шинэчилж эрчим хүчний хэмнэлтийн шаардлага гарч ирсэн байдаг. 2009 онд Барилгын Норм ба Дүрмийн 23-02-2009 “Барилгын дулаан хамгаалалт” -ийн норм батлагдсан бөгөөд энэхүү нормд зааснаар гадна хашлага бүтээцээ хангалттай дулаалсан эсвэл эрчим хүчний хэмнэлтийн ангиллаар “С” болон түүнээс дээш ангилалд байгаа нөхцөлд эрчим хүчний хэмнэлттэй гэж үздэг.
Мэдээж манай улсад эрчим хүчний хэмнэлттэй барилгууд байгаа ч тооны хувьд хэлэх боломжгүй. Ер нь барилгын бүх зураг төсөл эрчим хүчний хэмнэлттэй байх, баригдсан барилгуудад эрчим хүчний хэрэглээний үнэлгээ хийх ёстой гэсэн заалт нормд байдаг ч түүнийг хүлээн авч, ойлгож, хэрэгжүүлэх асуудал одоогоор хоцрогдоод байна. Өөрөөр хэлбэл сүүлийн үед баригдаж байгаа бүхий л барилга нь норм, дүрмийнхээ дагуу эрчим хүчний хэмнэлттэй байх ёстой. Харин тийм байгаа зэргийг нь хянах хяналт сул байна гэж би хэлнэ.
-Ийм төрлийн барилгад амьдарч байгаа иргэдийн сэтгэл ханамж хэр байдаг бол?
-Эрчим хүчний хэмнэлттэй болоод пассив барилгын хувьд халаалтад шаардагдах эрчим хүчний хэрэглээ бага байх нь ашиглалтын зардлыг бууруулах төдийгүй тухайн орон сууц, албан тасалгаанд байгаа хүнд илүү тав тухтай эрүүл орчныг бүрдүүлж өгдөг. Тиймээс сэтгэл хангалуун байдаг.
-Мөн пассив барилгыг нэвтрүүлэх талаар Төр засгаас хэр анхаарч үздэг вэ?
Энэ тал дээр НҮБХХ, БХБЯ хамтран хэрэгжүүлсэн төслийн хүрээнд анхдагч санал санаачилгуудыг гаргасан. Хүмүүст энэ талын ойлголтыг өгөх зорилгоор гарын авлага хоёрыг гаргаж түгээсэн. Одоогоор өөр нааштай ямар нэгэн санал санаачилга хараахан гараагүй байна. Барилгыг эрчим хүчний хэмнэлтийн чиглэлээр нь хэмнэлттэй, пассив, тэг эрчим хүчний, нэмэх эрчим хүчний гэж ангилдаг. Бид эхний шатан дээрээ л байна. Дараагийн зорилго нь мэдээж пассив барилга.
- Таны бодлоор цаашид үүнийг нэвтрүүлэхийн тулд юу хийвэл зохилтой вэ?
Нэг жишээ авъя. Угсармал орон сууц бол дулааны алдагдал ихтэй барилгын нэг. Тиймээс дулаалах ёстой гэж ойлгон энэ ажлыг хийж байгаа нь ололт юм. Харамсалтай нь технологийг буруу мөрдөж байгаа нь харагддаг. . Өвлийн хүйтэнд нойтон технологи хэрэглэн дулаалвал энэ зундаа л эргээд хэрэггүй болох ажил хийгдэж байгаа юм.
Эндээс бид бодлогын түвшинд төдийгүй технологийг зөв нэвтрүүлэх тал дээр өргөн хүрээнд ажиллаж байж тавьсан зорилгодоо хүрэхийг харуулж байна.
Зөв бодлого, зөв төлөвлөлт, зөв угсралт, зөв ашиглалт хэрэгтэй. Энэ бүгдийг хийчихсэн байхад пассив сууц энгийн, хялбар зүйл байх болно.
-Улс орнуудын барилгажилтын түүх, тэр тусмаа пассив барилгыг нэвтрүүлсэн, цаашид хөгжүүлсэн туршлагаас бид юуг анхаарвал зохилтой вэ?
-Өнөөдөр дэлхийн улс орнуудаас пассив барилгыг нэвтрүүлэх тал дээр хамгийн амжилттай яваа улс гэвэл Австри, Германыг нэрлэж болно. Мэдээж бид тэдний түвшинд очиход хугацаа, туршлага, бас Төрийн далайцтай бодлого дэмжлэг хэрэгтэй. Юуны өмнө шинээр баригдаж буй барилгуудад нэн ялангуяа улсын хөрөнгө оруулалтаар баригдаж буй барилгуудад тавигдах дулаан хамгаалалтын шаардлагыг өндөржүүлэх ёстой. Хоёрдугаарт пассив барилгуудыг дэмжих санхүүгийн механизм эхний үед шаардлагатай юм.
-Манай иргэд өмчтэй болсон цагаас олон төрлийн амины сууцыг барьсаар байна. Гэхдээ сүүлийн үед ашиглалтын зардал багатай хувийн орон сууцтай байх талаар ярьж байгаа юм. Иймд амины орон сууц барихдаа юуг анхаарвал зохилтой вэ?
-Эхлээд хөрөнгө оруулалтаа сайтар төлөвлөх хэрэгтэй. Тиймээс зураг төсөл, төсөв гэдэг зүйл амины орон сууцанд ч шаардлагатай. Өөрөөр хэлбэл нийтийн орон сууцны эсвэл том объект барих хүмүүс л төсөв тооцдог, мэргэжлийн хүмүүсээр зураг зуруулдаг гэдэг ойлголтоосоо салах хэрэгтэй. Мэдээж шууд бүх талаар төгс барилга барина гэдэг хэцүү. Гэхдээ сайтар төлөвлөж шат шатаар сайжруулах хэрэгтэй. Тухайлбал нэн тэргүүнд барилгын суурийг зөв бас сайн дулаалгатай хийх хэрэгтэй. Учир нь нэгэнт суурийг зөв технологийн дагуу зөв хийсэн байхад түүнээс дээш баригдах бүтээц, элементүүдийг засах сайжруулахад хялбар байдаг. Мөн дур мэдэн эсвэл хэн нэгнээс сонссон баталгаагүй зүйлээ байшин барилгад ашиглах нь байж болохгүй шийдэл. Иймд мэргэжлийн хүмүүсээс сайтар зөвлөгөө авах хэрэгтэй гэж зөвлөмөөр байна.
-Сүүлийн үед ногоон барилга гэж ярих боллоо. Ногоон барилга гэдэг угтаа Пассив барилга хэмээх ойлголт мөн үү?
-Ногоон барилгын нэг хэсэг бол барилга эрчим хүчний хэмнэлттэй байх явдал юм. Ерөөсөө анх ногоон барилга гэдэг ойлголтын үндсэн ухагдахуун нь эрчим хүчний хэмнэлттэй барилга байсан. Одоо бол нэлээд өргөн хүрээг хамарч байна. Гэхдээ л гол цөм нь эрчим хүчийг хэмнэх тухай юм. Тэгэхээр пассив барилга гэдэг ногоон барилгын нэг шийдэл гэж ойлгож болно. Америкийн Ногоон барилгын зөвлөлөөс LEED буюу “Эрчим хүч, байгаль орчны тэргүүлэх төлөвлөлт” гэсэн ногоон барилгын үнэлгээний аргачлал боловсруулж дэлхий нийтэд ашиглаж байгаа бөгөөд уншигчид сонирхож байгаа бол шинэ барилгад зориулсан хувилбарын орчуулгыг www.beep.mn вэб хуудаснаас унших боломжтой.
-Монголын барилгын салбарт ажиллаж, судалгаа шинжилгээ хийж буй эрдэмтэн хүний хувьд энэ салбарын талаарх өөрийн дүгнэлтээ өгнө үү?
-Барилгын салбар хөгжиж байна. Хөгжил гэдэг бол сайн тал, гэхдээ алдааг заавал байх ёстой зүйл мэтээр үзэж тэр алдаан дээрээ суралцаж хөгжих биш бусдын алдаан дээр суралцан тэдний алдааг давтахгүйгээр дэвжих ёстой. Соёл ахуйн барилга, орон сууц хүний төлөө байх ёстой юм. Түүнээс биш агуулах сав биш. Энд би нийслэл хотын төлөвлөлтийг ярьмаар байна. Нээлттэй орон зай маш хязгаарлагдмал машин бүү хэл явган хүн явах газаргүй, бие биедээ наалдаж, нар үзэхгүй орчинд зайгүй баригдах болжээ. Энэ бол засаж болохгүй том алдаа юм. Бид ямар Хонконгийн жижигхэн аралд амьдарч байгаа биш.
Бас нэг эмзэглэж явдаг зүйл нь тунгалаг шилэн фасадтай барилгууд. Манайд баригдаж буй барилгуудын шилэн фасадны чанар муу байгаагаас өвөлдөө дулааны алдагдал ихтэй, зундаа дулаан ялгарал ихтэй байгаагаас дотор нь ажиллаж, амьдарч байгаа хүмүүст тав тухгүй нөхцөлийг үүсгэдэг. Юун эрчим хүчний хэмнэлт. Манай орны хувьд барилгуудын цонх, шилэн фасадны өөрчлөлтийг даруйхан хийх шаардлагатай байгаа.
-Таны ажлын зорилго бол Пассив барилгыг Монголд бий болгож хөгжүүлэх. Үүний тулд одоогоор юу хийж байна вэ?
- Бид эрчим хүчний хэмнэлттэй барилга гээд яриад байдаг. Үнэхээр энэ барилга эрчим хүчний хэмнэлттэй барилга мөн үү, үгүй, эрчим хүчийг бага хэрэглэж байна уу үгүй юу гэдгийг хянадаг, хөндлөнгийн хяналтын байгууллага байх ёстой юм. Үүнийг барилгын эрчим хүчний үнэлгээ ч гэж нэрлэдэг. Зөвхөн эрчим хүчний хэрэглээг хянах биш, цаашид ямар арга хэмжээ авах, ер нь олон талаас нь авч үзэж байвал эрчим хүчний үнэлгээ, аудит хийдэг байгууллага бий болгох хэрэгтэй байгаа юм. Үүний тулд хууль эрх зүйн орчин сайжруулах, иргэд олон нийтэд энэ талын мэдлэг олгох зайлшгүй шаардлага байна. Энэ төрлийн ажлыг хийж байна даа. Бусад оронд хэдийнэ хэвийн үзэгдэл болсон зүйл. Манайд одоогоор хийгдэж эхлэхгүй байна. Ер нь хэвийн болох ёстой.
-Тэгвэл таны мөрөөдөл юу вэ?
-Хамгийн ойрын мөрөөдөл гэвэд Монголд анхны жинхэнэ пассив барилгыг барихад гар бие оролцох юмсан гэж боддог. Өөр том мөрөөдөл мэдээж бий. Яахав Монголд анхны пассив барилгыг барьчихлаа гэсэн хүмүүс ч байдаг л даа. Гэхдээ дэлхий дахинд пассив барилгыг үнэлдэг шалгуур нь өөр байдаг. Жишээ нь: Пассив барилгыг үнэлдэг тусгай программ хангамж бий. Түүгээр тухайн барилгыг үнэлсний эцэст Германд төвтэй дэлхийн пассив барилгын холбооноос энэ нь пассив барилга мөн гэдгийг нь баталсан батлажм өгдөг. Түүнээс биш хэн нэгэн хүн 20см ч юумуу зузаан дулаалга тавьчихаад би эрчим хүчний хэмнэлттэй барилга барьчихлаа гэдэг цаг үе өнгөрсөн гэж би хэлэх гээд байна. Гэхдээ тэр батламжийг авах барилга тун удахгүй баригдана, нэгээр зогсохгүй олон барилга баригдана гэдэгт итгэдэг. Тийм болохоор миний мөрөөдөл ойрын хугацаанд биелэх нь лавтай.