Барилгын салбарт шинжлэх ухааны нэгдсэн бодлого алга байна гэх яриа учир мэдэх хүмүүсийн  амнаас үе үе гардаг ч салхинд хийсэх мэт замхран алга болдог. Шийдвэр гаргах түвшний эрх мэдэлтнүүдийн ой тойнд очиж тусдаг эсэхийг мэдэхгүй.
Шинжлэх ухаан гэж ер нь  юу вэ?
Бид бүхэн мэдээллийн эрин зуунд амьдарч байна. Мэдээлэл үнэн бодитой байх тусмаа мэдлэг болон хувирч, улмаар хүн төрлөхтнийг хүрээлэн байгаа орчинтой нь хамт хөгжлийн өнөөгийн түвшинд авч иржээ. Энэ бүх үнэн бодит мэдээллийг эмx цэгцэнд оруулах, таамаглал дэвшүүлээд, түүндээ судлагаа шинжилгээ хийн тодорхой нээлтэнд хүрэх, тэр үр дүнгийн нэгдсэн мэдлэгийг  Шинжлэх Ухаан гэсэн хоёр үгээр илэрхийлж байх шиг. Шинжлэх ухаан нь эртний Грекийн гүн ухаантнуудаас улбаалж, улмаар дундад зууны сэргэн мандалтын үеэс түлхүү хөгжжээ. Судалгааны чиглэлээс нь хамаарч байгалийн болон нийгмийн шинжлэх ухаан гэсэн тус тусдаа маш олон салбар ухаануудыг багтаасан хоёр үндсэн бүлэгт хувааж үздэг байна. Байгалийн шинжлэх ухаан нь юмс үзэгдэл, амьд биетийн оршин байх зүй тогтлыг судладаг бол, нийгмийн шинжлэх ухаан нь хүний нийгмийн харилцааг судалдгаараа ялгаатай.
            Шинжлэх ухааны онол, судлагаа, туршилт, тооцооллоос гарсан шинэ дэвшилтэт технологи, материал, бүтээц, арга, ажиллагаа, зураг төсөл, төсөв, заавар, зөвлөмж, стандарт, норм норматив нь  амьдралд бодитоор хэрэгждэг төдийгүй үр өгөөж сайтай байдаг. Иймд дэлхий дахинд аливаа асуудлыг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй шийдвэрлэх нь хамгийн оновчтой хувилбар гэж үздэг ажээ. Бид ч ингэж ярьдаг. Гэхдээ ярьдгаа хэрэгжүүлж байна уу гэвэл эргэлзээтэй.

Түүнчлэн энэ салбарт олон жил ажилласан ахмад инженер барилгын салбарт буруу зөрүү, алдаа оноо байсан ч нэгэнт бий болгосон шинжлэх ухааны байгууллагаа хувьчлал нэрийн доор үгүй хийсэн нь хамгийн том алдаа байж дээ хэмээн чин сэтгэлээс харуусахыг сонсоод эртнээс энэ талаар бичихийг хүсэвч судлагаа, баримт материал дутмаг байдлаас хойш тавьсаар өнөөг хүрэв.
 
            1980 оны эхэн үеэс барилгын салбарын тэр дотроо барилгын шинжлэх ухааны хөгжил машид эрчимтэй хөгжсөн ч 1990 оны ардчилсан хувьсгалын дараагаас огцом уналтанд орж, магад нэмж дорвитойхон барилга барилгүй 10-аад жилийг үдсэн байна. Тэгвэл 1990 оноос өмнө ямар байв.
 
     Барилгын үйлдвэрлэл эрдэм шинжилгээний институт гэх 300 шахам ажиллагсадтай том өрх энэ салбарыг шинжлэх ухаанч байдлаар хөгжихөд барилгын материал, бүтээц, хөрс, суурь, дулаан техник, удирдлага, технологи, хөдөлмөр зохион байгуулалт, байршил, хэтийн төлөв, эдийн засаг, үнэ, төсөв, норм норматив, стандарт гээд бүх чиглэлийг дэмжин ажиллаж байв. Үүнээс үндэслэн манай орны нөхцөл, онцлогт тохирсон тухайн үеийн шинэ материал, технологи, машин механизм, тоног төхөөрөмж, үндэсний стандарт, норм нормативууд амьдралд, үйлдвэрлэлд олноор нэвтэрч, барилгын салбарт 70 гаруй мянган мэргэшсэн барилгачин ажиллаж байсныг тухайн үеийн бичиг баримтууд нотлоно. Энэ байгууллагад ажиллаж байсан эрдэмтэд салбартаа үнэнч хэвээр өдгөө ч ажиллаж, бүтээж байгаа ч сэдэвт ажил, судлагаа, нээлт үр дүнг нь дэмжих, үнэлэх, үйлдвэрлэлд нэвтэрч хэрэгжихэд нь туслах урьдынх шиг байгууллагатай болохсон гэж мөрөөдөж явна. Тухайн үед Барилга, барилгын материалын үйлдвэрийн яамны тулдаг тулгуур нь эрдэм шинжилгээний байгууллага байжээ. Тийм ч учраас тухайн үед салбарт амин чухал хэрэгцээтэй тушаал шийдвэрүүд гарч байсан биз.

 
            Түүхээс харвал зөвхөн барилгын салбарынх ч бус бусад салбарын эрдэм шинжилгээний байгууллагыг хувьчлал нэрийн доор устгаж үгүй хийсэн байдаг. Энэ ажил 1997 онд эхлэсэн бөгөөд салбарын эрдэм шинжилгээний байгууллагуудад “Шинжлэх ухаан үйлдвэрлэл, бизнесийн корпораци” гэх нэр өгч зорилго, чиглэл, үүргийг нь гажуудуулаад дараа нь менежмэнтийн хувьчлал нэрийн дор нэг мөр устгаж, өнөөдөр сэргээж чадахгүй байгаа бөгөөд салбараа мэдэх, ажлаа ойлгох хэдхэн хүн ийм байгууллагатай болохыг мөрөөдөж сууна.
Салбарын шинжлэх ухааныг их, дээд сургууль түшиглэн хөгжүүлнэ гэх чиглэл шийдвэр гарсан ч тэдний хийсэн ажлыг амьдралд нэвтрүүлэх талаар дэмжлэг үзүүлэхгүй тул барилгын салбарт шинжилгээ судлагааны ажил ёстой л  дутуу алсан могойны тасархай толгой адил амьтай голтой хөдлөж, их бие нь саланги тусдаа хардлага, маргаан дагуулсан чанартай, чанаргүй барилга барьж байх шиг санагдана. Хардлага, маргаан дагуулсан гэхийн учир сүүлийн үед манайд баригдаж байгаа энэ олон барилгын аль нь чанартай болохыг батлаж, нотолгоожуулсан, шинжилгээ дүгнэлт хийсэн нь үгүй учраас тэр юм.  

Сүүлийн 20-иод жилд барилгын салбарын хөгжлийн чиг хандлагыг тодорхойлсон, үр өгөөжөө өгч үйлдвэрлэлд нэвтэрсэн эрдэм шинжилгээний сэдэв, төсөл бараг байхгүй байгаа талаар салбарын эрдэмтэд ярьж байна. Салбарын яамнаас захиалж, “Шинжлэх ухаан” технологийн сангаас санхүүжин гүйцэтгэсэн зарим нэг судлагааны ажлын сэдэв, төсөл байгаа сураг дуулдах боловч гүйцэтгэсэн ажил, гарсан үр дүн нь эрчимтэй хөгжиж буй өнөөгийн үйлдвэрлэлээсээ хол хаягдсан байдаг талаар халаглаж сууна. Тэгэхээр барилгын салбарт асуудлыг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй урьдчилан харж шийдвэрлэх бус нэгэнт хийдэг байсан зүйлээ хийж чадахгүй болсон, амьдралд нэгэнт нэвтрээд хоцрогдсон зүйлийг судладаг нэг тийм будлиу төрх харагдана.

Тухайлбал энэ салбарт нэвтэрч буй технологийн дэвшлийг шинжлэх ухааны байгууллагаас нь судлагааны үндсэн дээр санал болгох бус баялаг бүтээгчид өөрсдийн санал санаачлагаар оруулж ирэх бөгөөд энэ нь амьдралд нэвтрэхдээ сайн , муу аль алиныг нь дагуулж байгаа юм.

 
Ер нь тус салбар шинжлэх ухааны үндэслэлтэй хөгжих нь хэнд ашигтай вэ?  Мэдээж барилга байгууламж дотор амьдардаг хүн, цаашлаад Монгол улсад, ирээдүй хойч үед хэрэгтэй юм. Хүн амьдралынхаа 70 хувийг барилга байгууламж дотор өнгөрөөдөг гэх судлагаа бий. Гэтэл энэ чухал объёкт чанаргүй, дээрээс нь хувьсан өөрчлөгдөж байгаа хөгжлийн чиг хандлагыг дагаж чадахгүй хоцорч байна гэдэг зөвхөн барилгын салбарынхан ч бус  Төр засаг, улс орны хэмжээнд яригдах ёстой асуудал гэж үзнэ. Иймээс барилгын салбарыг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй хөгжүүлэх, эрдэм шинжилгээний ажлын үр өгөөжийг хүртэхэд Төр засгаас бодлогын түвшинд авч үзэн, энэ ажлыг нь хариуцсан эрдэм шинжилгээний байгууллагыг дахин яаралтай бий болгох, бааз суурийг нь бэхжүүлэх, дорвитой дэмжлэг үзүүлэх цаг нэгэнт болжээ.
Сэтгүүлч П.Өлзийням