Өнөө цагт хүн төрөлхтөн эрчим хүчний шууд хамааралтай амьдарч байна. Ахуйн болон үйлдвэрлэлийн байнгын хэрэглээнээс гадна хүйтний улиралд дулаацах, зуны улиралд сэрүүцэх гээд маш олон төрлийн шалтгаанаар бид өдөр тутамдаа цахилгаан эрчим хүчийг ашиглаж байгаа. Энэ хэрэгцээ өсөн нэмэгдэхийн хэрээр байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөө ихсэж байгаагаас түүнийг бууруулах, эрчим хүчний хэмнэлт хийх шаардлага тулгарсан. Иймд цэвэр эрчим хүч ашиглах, түүнийг илүү хэмнэлттэй дэвшилтэт техник технологиор гарган авах, хэрэглээндээ ногоон тоног төхөөрөмж нэвтрүүлэх, өдөр тутмын цахилгаан зарцуулалтдаа ухамсартайгаар хандах нь хүмүүс бидний ирээдүйд чиглэсэн зөв хандлага болно.

     Нарны цахилгаан үүсгүүрийн дэлгэц хавтан, салхин хөдөлгүүр зэрэг эрчим хүчний шавхагдашгүй цэвэр эх үүсвэр, дэвшилтэт технологийг амины орон сууцанд ашиглах, цахилгааны хэмнэлттэй бүтээгдэхүүн, тоног төхөөрөмж хэрэглэх тухай олон улсын туршлага, тогтсон зөвлөмжүүд ч бий.

     Дэлхийн Хүрээлэн буй орчныг хамгаалах хүрээлэнгээс гэр ахуйн хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж болон эрчим хүчний эх үүсвэрээ ногоон болгох зөвлөмж өгсөн байдаг. Тухайлбал, эрчим хүчээ хэмнэх, түүнийг гарган авах цэвэр эх үүсвэрүүдийг хэрхэн ашигладаг талаарх заавар гаргасныг хүргэж байна. Үүнд:

Гэрийн эрчим хүчний хэрэглээг бууруулах



1. Үр ашиггүй, хэмнэлтгүй эрчим хүч ашиглалтыг цэглэх: Аливаа төхөөрөмж, гэр ахуйн цахилгаан хэрэгслүүдээ унтраалттай байсан ч залгуураар нь салгаж хэвшээрэй.

2. Эрчим хүчний хэмнэлттэй бүтээгдэхүүн худалдан авах: Цахилгаан бага зарцуулдаг тэмдэглэгээ, шошго бүхий төхөөрөмж, гэр ахуйн хэрэгсэл ашиглаж байх нь өдөр тутмын урсгал зардлыг хэмнэх давуу талтай.

3. Гэрлээ унтраах: Шаардлагагүй үед гэрлээ тогтмол унтрааж хэвшихээс гадна эрчим хүчний хэмнэлттэй, хэт улайсч халдаггүй Лед гэрлийг хэрэглэх нь эрүүл мэнд болоод эдийн засгийн хэмнэлт гээд олон талын ач холбогдолтой.

Төвийн эрчим хүчний сүлжээнээс татгалзах

     Хэрэв та сэргээгдэх эрчим хүч ашиглах гэж байгаа бол гэртээ хувийн цахилгаан үүсгүүрийн систем суурилуулах талаар бодоорой. Мэдээж, аливаа барилга болон засвар шинэчлэлд үүнийг нэвтрүүлэх нь хямд биш ч нар болон салхины өөрийн гэсэн цахилгаан үүсгүүрийг суурилуулах өртөг дараагийн хэдэн жилд зарцуулах зардлаас бага тусах болно. Мөн энэ нь тухайн үл хөдлөх хөрөнгийн үнэ цэнийг хадгалахад ч сайнаар нөлөөлнө.

Тиймээс хэрэглэгч та эрчим хүчний дараах үүсгүүрүүдээс сонголт хийх боломжтой. Үүнд:

Нарны эрчим хүчийг ашиглах нь



     Нар бол хамгийн найдвартай, сэргээгдэх, цэвэр эрчим хүчний эх үүсвэр. Нарны эрчим хүчийг байшинг дулаацуулах, сэрүүцүүлэхэд ашиглах төдийгүй, өөрийн гэсэн халаалт болон тусгай дэлгэц хавтан ашиглан эрчим хүчийг гарган авах боломжтой. Өмнө нь хэрэглэж байсан энгийн дэлгэцүүд нь өртөг өндөр боловч хэмнэлт багатай, овор хэмжээ ихтэй, болхи хийцтэй байсан. Харин уг технологийг шинэчлэн сайжруулсан дараагийн хувилбар худалдаанд гарснаар нарны эрчим хүчийг өргөнөөр ашиглах боломж нээгдсэн.

     Гэрлийн эрчим хүчний систем нь илүү хямд өртөгтэй, хэмнэлт ихтэй болсноор цахилгааны хамгийн чухал эх үүсвэрүүдийн нэгт тооцогдох болжээ. Хуучны болхи хийцтэй дээврийн дэлгэц хавтангуудтай харьцуулахад энэ нь илүү үзэмжтэй болсон. Дээврийн дэлгэц, нимгэн төмөр төхөөрөмж болон шилэн цонх гээд нарны эрчим хүч хураагч маш олон төрлийн бүтээгдэхүүн худалдаанд гараад байна.

Газрын дулааны эрчим хүчийг ашиглах нь



     Газрын дулааны эрчим хүч нь Исланд, Итали, Калифорни зэрэг дэлхийн геологийн өвөрмөц тогтоц бүхий идэвхтэй бүс нутагт ихээхэн хохирол учруулна гэсэн ойлголт хүмүүсийн дунд бий. Гэтэл эдгээр бүс нутагт газрын дулааны эрчим хүчний станцууд олон байдаг аж. Тиймээс дурын газар өрөмдлөг хийн зардал багатай, цэвэр эрчим хүчийг гарган авах боломж байдаг. Ингэснээр бусад эрчим хүчний эх үүсвэрүүдийн нэгэн адил байшинг дулаанаар хангах, мөн сэрүүцүүлэх, гэр ахуйн бүхий л цахилгаан хэрэгслийг ажиллуулах боломжтой.

     1993 онд Хүрээлэн буй орчныг хамгаалах хүрээлэнгээс газрын дулааны насосыг эрчим хүчний өндөр хэмнэлттэй, байгальд ээлтэй, орон сууцны халаалтын системд ашиглавал өртөг багатай хэмээн үзэж, хамгийн үр ашигтай цахилгаан үүсгүүр хэмээн зарласан байдаг.

Салхины эрчим хүч



     Сүүлийн жилүүдэд салхины эрчим хүч хурдацтай хөгжин тархаж байна. Салхи бол сүүлийн 10 жилийн хугацаанд жил тутам 29 хувиар өсч, дэлхийд хамгийн хурдацтай хөгжиж буй эрчим хүчний эх үүсвэр болж байгааг Дэлхийн бодлогын хүрээлэнгээсмэдэгджээ. Эргэлдэгч хөдөлгүүр нь эрчим хүчийг үүсгэдэг дотоод цацрагийг эргэлдүүлэх замаар салхинаас кинетик эрчим хүчийг цуглуулдаг аж. Эрчим хүч хуримтлуулах энэхүү үйл явц нь хүрээлэн буй орчинд хор нөлөөгүй, шавхагдашгүй учраас цэвэр эрчим хүчний үйлдвэрлэлд тооцогддог.

     Гэрийн нөхцөлд салхинаас эрчим хүч гарган авах үндсэн хоёр арга байдаг аж. Нэгдүгээрт эрчим хүчний компаниудын санал болгосон үйлчилгээг, эсвэл амины орон сууцанд зориулсан хэмжээ бүхий салхин хөдөлгүүрийг худалдан авах гэсэн сонголт бий. Үүнээс эхний аргыг сонгох нь илүү хялбар, хамрах хүрээний хувьд өргөн сонголттой, хэрэглээг найдвартай хангах боломжтой юм. Олон улсын хэмжээнд сэргээгдэх эрчим хүчний чиглэлээр чанартай, уян хатан үйлчилгээ үзүүлэх компаниуд ч олширсоор байна. Энэ төрлийн үйл ажиллагаа явуулдаг компаниуд хэрэглэгчдэд салхины эрчим хүчний хэсэгчилсэн болон бүтэн үйлчилгээг санал болгодог.

     Амины орон сууцанд суурилуулсан жижиг хэмжээний салхин хөдөлгүүр нь гэр ахуйн төхөөрөмжүүдийг цахилгаанаар хангах хүчин чадалтай төдийгүй бага хэмжээний эрчим хүчээр хэрэглээг хангах, зардал хэмнэх зэрэг давуу талтай. Өөрөөр хэлбэл, салхигүй үед ч заавал эрчим хүчний нөөц худалдан авах шаардлагагүй гэсэн үг.

Бичил усан цахилгаан станцыг ашиглах нь



     Бичил усан цахилгаан станц нь багахан талбайд усны урсгалаас эрчим хүч гарган авдаг технологи юм. Далайн түрлэг болон томоохон усан цахилгаан станцаас гарган авсан эрчим хүчтэй харьцуулахад голын урсгалаас гарган авсан эрчим хүч нь ойр байрлалтай жижиг хэмжээний хэд хэдэн байшинг цахилгаанаар хангах боломжтой. Энэ нь салхин хөдөлгүүрийн нэгэн адил усны уналтаар хүрд эргүүлэх, түрэх явцаар эрчим хүчийг гарган авдаг. Нарны болон салхин цахилгаан үүсгүүрийн нэгэн адил өргөн хэрэглэгддэггүй ч бичил усан цахилгаан станц нь эдийн засгийн хэмнэлттэй, өндөр үр ашигтай технологи юм. Ялангуяа төвийн шугам сүлжээнээс алслагдмал бүс нутаг, хөгжиж буй орнуудад ашиглахад нэн тохиромжтой ажээ.

Цэвэр хэмжүүр



     “Цэвэр хэмжүүр” нь сэргээгдэх эрчим хүчний төрөлд хэрэглэгчийн хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх, идэвхжүүлэх нэг хэлбэр юм. Нарны цахилгаан үүсгүүрт тус хэмжүүрийг ашигласнаар, хэрэглэгчдийн гарган авсан эрчим хүч тэдний хэрэглээнээс илүү гарахдаа нөөц болон хадгалагдаж, дэлгэц рүү жигд тараагдан сүлжээнд дахин нийлж тэжээл болно. Энэ нь хэрэглэгч, нийлүүлэгч хоёрт харилцан ашигтай бөгөөд эрчим хүчний эрэлтийн байгаль орчинд үзүүлэх хор нөлөөг эрс багасгах давуу талтай.