Барилгын салбарынхан төдийгүй олон нийтийн дунд ихээхэн хүлээлэлт үүсгээд байсан Барилгын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг УИХ хэлэлцэж, баталсан. Энэхүү шинэчилсэн найруулгаар барилгын салбарт тулгамдсан болон зайлшгүй шийдвэрлэвэл зохих олон асуудлуудыг тусгасан. 

      Тухайлбал барилгын тусгай зөвшөөрөл, барилгын ажлын зөвшөөрөл болон бусад зөвшөөрлийг хурдан шуурхай шийдвэрлэх.  Мөн ихэнхи төрийн байгууллагад байгаа хүнд сурталтай, чирэгдэлтэй, хүндрэлтэй байдаг үйл ажиллагаануудыг төрийн бус мэргэжлийн байгууллагуудад шилжүүлж, олон нийтийн байгууллагын оролцоог нэмэгдүүлсэн зэрэг ач холбогдолтой юм.  Барилгын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга нь салбарын эрх зүйн шинэчлэлд дэвшил болно хэмээн салбарын мэргэжилтнүүд дүгнэж байна.

       Барилгын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгатай холбоотойгоор Барилгын Хөгжлийн Үндэсний Нэгдсэн төвийн Удирдах зөвлөлийн дарга Г.Мягмараас дараах зүйлүүдийг тодрууллаа.

БАРИЛГЫН ХӨГЖЛИЙН ҮНДЭСНИЙ НЭГДСЭН ТӨВИЙН
УДИРДАХ ЗӨВЛӨЛИЙН ДАРГА Г.МЯГМАР


 

      Барилгын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл боловсруулах явцад барилгын салбарын асуудал эрхэлсэн сайдын тушаалаар байгуулагдсан ажлын хэсэгт салбарын төрийн бус байгууллагуудын төлөөлөл оролцсон.  Мөн хуулийн төслийг албан байдлаар төрийн бус мэргэжлийн байгууллагуудад хүргүүлж саналыг нь авсан. Нийтдээ 30 орчим төрийн бус байгууллага болон аж ахуйн нэгж байгууллагуудаас ирүүлсэн саналыг ажлын хэсгээр нэг бүрчлэн хэлэлцэж, боломжтой саналуудыг тусгаж, заримыг нь бусад хууль тогтоомжид тусгах шаардлагатай гэж үзсэн.  

      Барилгын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга нь хуучин хуультай харьцуулахад зайлшгүй байвал зохих зарчмын шинжтэй шинэ бүлэг, зүйлүүд нэмэгдсэн.  Хуучин хууль 7 бүлэг 26 зүйлтэй байсан бол шинэ хууль 9 бүлэг 50 зүйлтэй болсон. Тэгэхээр энэхүү хуульд нилээд зүйл шинэчлэгджээ гэдэг нь бүлэг, заалтын хувьд харагдаж байна.

      Хуульд орсон зарчмын шинжтэй зарим зохицуулалтаас дурдвал:

      Барилгын үйл ажиллагаа эрхэлж буй иргэн, байгууллага, оролцогчдын эрх, үүргийг тодорхой болгож, үүрэг хариуцлагыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр тусгасан.

      Манай салбар хурдацтай хөгжиж, техник технологиуд шинэчлэгдэж байна. Гэтэл барилгын салбарт мөрдөгддөг норм, норматив, стандартын асуудал хөгжлийн хурдыг төдийлөн гүйцэж чадахгүй байна гэдэг асуудал яригддаг. Тиймээс олон улсын болон гадаад орны норм, дүрэм, стандартыг хэрхэн хүлээж авч зөвшөөрөх вэ гэдэг асуудал хуульд нэг бүлэг болон тусгагдсан. Мэдээж Монгол улс байгаль цаг уур, зан заншил нь өвөрмөцөөс гадна эдийн засаг, техникийн өнөөгийн хүрсэн түвшин, ирээдүйн хөгжлийн бодлого зэргээрээ онцлогтой. Тиймээс олон улс, гадаад орны барилга байгууламжын норм, дүрэм, стандартаас хэрэглэх боломжтойг нь бүртгэдэг, хэрэглэдэг байх тухай зохицуулалтыг оруулсан. Олон улс гадаад орнуудын барилга байгууламжын норм, дүрэм, стандартыг бүртгэх хэрэглэх тухай Монгол улсын Засгийн газраас журам баталж мөрдөнө.

      Барилгын үйл ажиллагаанд оролцогчид барилгын тусгай зөвшөөрөл, барилгын ажлын зөвшөөрлийг олон шат дамжлагатайгаар, хүнд сурталтай, цаг хугацаа их зарцуулж авдаг тухай ярьдаг. Үүнийг боловсронгуй болгох талаар хуульд тодорхой тусгагдсан. Барилгын тусгай зөвшөөрөл, барилгын ажлын зөвшөөрөлтэй холбогдуулаад хуульд орсон хамгийн чухал өөрчлөлт нь Барилга байгууламжийн ангилал юм. Үүнийг нэг бүлэг болгон шинээр нэмсэн. Энэхүү ангиллаар барилга байгууламжийн зураг төсөл боловсруулах, барьж байгуулах, төвөгшлөөр нь 5 ангилсан.

    1-рт    Барилга ажлын зөвшөөрөл шаардагдахгүй барилга байгууламж
  2-рт  Төвөгшлийн зэргийнхээ хувьд бага зэргийн төвөгшилтэй барилга байгууламж
    3-рт  Дунд зэргийн төвөгшилтэй барилга байгууламж
    4-рт  Өндөр түвшинтэй барилга байгууламж
    5-рт  Онцгой төвөгшилтэй барилга байгууламж гэж ангилсан.
 

   Ийнхүү ангилаад ангилал тус бүрт хамаарах барилга байгууламжийн хүчин чадал зориулалтыг нь салбарын асуудал эрхэлсэн засгийн газрын гишүүн тогтоохоор хуульд тусгасан. Байгаль цаг уурын онцлогоос шалтгаалаад барилгын ажил явуулахад урт хугацаа шаардагддаг. Тиймээс барилгын тусгай зөвшөөрлийг 3 жилээр олгодог байсныг 5 жилээр олгож, мөн хугацаагаар сунгадаг байхаар зохицуулсан. Энэ нь барилгын үйл ажиллагааг тогтвортой үргэлжлүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлж байгаа юм.

     Тусгай зөвшөөрөл, барилгын ажлын зөвшөөрөл авах хүсэлтээ иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллага нь цахимаар гаргаж, тус хүсэлтийг шийдвэрлэх эрх бүхий байгууллага ажлын 10 хоногт багтаан шийдвэрлэж байхаар тусгасан. Энэ нь хүнд суртал, хүндрэлтэй асуудлыг шийдвэрлэх ач холбогдолтой. Барилгын аливаа зөвшөөрөл болон үйл ажиллагааны талаарх мэдээллийг ил тод байлгаж, нэг цэгийн үйлчилгээгээр олгоно. Мөн барилга байгууламжийг байнгын ашиглалтанд оруулах асуудлыг орон нутгийн засаг захиргааны чиг үүрэгт бүрэн шилжүүлсэн. Энэ нь барилгын үйл ажиллагаа орон нутагт бэхжих, төвлөрөл саарах, ажил нь хөнгөн шуурхай болох боломж бололцоо бүрдэнэ. Тусгай зөвшөөрөл олгодог төрлүүд нь хэвээр хадгалагдаж байгаа.

   Барилгын үйл ажиллагаанд баримтлах зарчмуудыг шинээр тодорхойлж хуульд тусгасан Үүнд:
   1-рт Барилга байгууламжийн механик аюулгүй байдлыг хангах
   2-рт Галын аюулгүй байдлыг хангах
   3-рт Хүрээлэн буй орчны аюулгүй байдлыг хангах
   4-рт Хүний ажиллаж, амьдрах аюулгүй байдлыг хангах
   5-рт Ашиглагчдын аюулгүй байдлыг хангах
   6-рт Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн эрх ашгийг хамгаалах
 7-рт Ногоон хөгжлийн бодлого, ногоон барилгад тавигдах шаардлагыг хангаж хэрэгжүүлэх

     Барилгын үйл ажиллагаанд даатгалын системийн талаар хуульд бүлэг болгон оруулсан. Барилга байгууламжийн үйл ажиллагаа нь захиалагч гүйцэтгэгчийн хооронд байгуулсан Даатгалын гэрээгээр зохицуулах боловч захиалагч байгууллага шаардвал барилгын байгууллага даатгуулна.

      Мөн Барилгын мэргэжлийн үйл ажиллагаагаа мэргэжлийн хариуцлагын даатгалд даатгуулсан байх нь чухал юм. Тиймээс бусад улс орны жишигт нийцүүлэн салбарын мэргэшлийн зэрэг бүхий ажилчид мэргэжлийн хариуцлагын даатгалд хамрагдах тухай зохицуулалтыг шинээр хуульчилсан.

       Барилгын салбарт хэл ам дагуулдаг асуудлуудын нэг бол улс, орон нутгийн төсөв, гадаадын зээл тусламжийн хөрөнгийн санхүүжилтээр баригдаж буй барилга байгууламжийн хувьд төсөв, төсөвт өртгийн талаар маргаантай асуудал их байдаг. Тиймээс улс, орон нутгийн төсөв, гадаадын зээл тусламжаар баригдаж буй барилга байгууламжийн төсвийн үнэлгээ, тооцоог заавал мэргэжлийн зэрэгтэй төсөвчин хийдэг байх, мэргэжлийн байгууллагаар жил бүр тайлангаа хянуулж байхаар журамласан. Мөн төсөвчний ёс зүйн дүрмийг төрийн захиргааны төв байгууллагаас баталж мөрдүүлнэ. Барилгын төсөв үнэ бүрдэлтэй холбоотой жишиг үнэлгээ, норм дүрмийг санхүү эдийн засаг хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага, барилгын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага хамтарч баталж хэрэгжүүлнэ.  

     Барилга байгууламжийн барилгын ажлыг тодорхой хугацаагаар зогсоодог. Энэ нь барилга байгууламжийн чанар байдал алдагдах сөрөг үр дагавартай байдаг. Тиймээс барилга байгууламжийн хамгаалалтын горим гэдэг асуудлыг хуульчилсан нь баригдаж буй барилга байгууламжийг 7 сараас дээш хугацаагаар зогсоохоор бол захиалагч, хөрөнгө оруулагч байгууллага нь барилгын хяналтын байгууллагад мэдэгдэж, хамгаалалтын горимд шилжүүлэн, гүйцэтгэсэн ажлын чанар, барилгын хэвийн ажиллагааг алдагдуулахгүй байх ач холбогдолтой. Энэ нь 2 жилийн хугацаатай байна. Энэхүү хугацааг сунгах тохиолдолд барилгын хяналтын байгууллагад мэдэгдэж, сунгуулна.  

       Мөн барилгын салбарын зөвлөх үйлчилгээ хуучин хуульд нэр төдий байсан бол шинэ хуулиар зөвлөх үйлчилгээний чиглэлийг тогтоож, өндөр төвөгшилтэй болон онцгой төвөгшилтэй барилгын ажлын хувьд заавал зөвлөх үйлчилгээ авч байхаар тусгасан. Энэ нь 10 гаруй төрлийн зөвлөх үйлчилгээ байх бөгөөд хуульд нарийвчлан тусгасан.

      Барилга байгууламжийг ашиглалтанд оруулах комиссын дүгнэлтийг үндэслэн тухайн барилга байгууламжид гэрчилгээ олгож паспортжуулах асуудал шинээр тусгагдсан. Үүнд барилга байгууламжийн бат бөх байдал, чанар аюулгүй байдал зэргээс нь шалтгаалан улаан, ногоон, шар өнгийн паспорттай байх юм. Хуучин барилгуудыг дээрх байдлаар паспортжуулах нь үл хөдлөх хөрөнгийн үнэлэмж, арилжаанд орох, сэргээн засварлалт, бэхлэх зэргээрээ ач холбогдолтой юм.         

      Барилгын ангилал бий болсонтой холбогдоод барилгын ашиглалтын хугацааны асуудлыг хуульд нилээд тодруулж оруулсан. Үүнтэй холбоотойгоор барилгын ашиглагдах хугацаа нь олон улсын жишигт дүйцэхүйц байна. Тогтоосон хугацаа дуусмагц барилгын мэргэжлийн байгууллага үзлэг, шалгалт хийн тухайн барилгыг дахин ашиглах, өөр зориулалтаар ашиглах, сэргээн засварлах, нураах зэргийг тогтоодог харилцаа шинээр орсон.

       Барилгын зураг төсөл боловсруулдаг байгууллага, барилгын ажил гүйцэтгэдэг байгууллага, барилгын материал үйлдвэрлэдэг байгууллагуудад дотоодын хяналт сул байдаг. Тиймээс дотоодын лаборатори, чанарын хяналтыг хариуцдаг тогтолцоотой болж,  энэхүү тогтолцоо ямар байна вэ гэдгийг төрийн байгууллага хянадаг болно.

      Норм дүрэм зөрчсөн, хүний орох гарах орон зайг байхгүй болгож зураг төсөл, техникийн бичиг баримт зөрчиж барьсан барилгыг барилгын мэргэжлийн хяналтын ерөнхий байцаагчын дүгнэлт, шүүхийн шийдвэрийн дагуу албадан буулгаж, гарсан зардлыг буруутай этгээдээр төлүүлэх тухай зохицуулалтыг аймаг, нийслэлийн засаг даргын бүрэн эрхэд хамааруулж тусгасан.

    Энэ талаар тодорхой туссан. Хуульд төрийн захиргааны байгууллагын чиг үүрэгт багтсан 14 төрлийн чиг үүргийг төрийн бус мэргэжлийн байгууллагаар гэрээний үндсэн дээр хийж гүйцэтгүүлж болно гэдэг зохицуулалт орсон. Энэ нь шууд гэрээлэх, сонгон шалгаруулах эсэх нь тухайн төрийн захиргааны байгууллагын шийдэх асуудал юм.  Төрийн тодорхой чиг үүргийг төрийн бус мэргэжлийн байгууллагуудаар гүйцэтгүүлэх үйл ажиллагаа Засгийн газрын түвшинд шийдвэр нь гарсан боловч хууль эрх зүйн хувьд үндэслэл нь тавигдаагүй байсныг энэхүү хуулиар шийдвэрлэж өгсөн. Цаашид барилгын салбарт мэргэжлийн байгууллагуудын үйл ажиллагаа, тэдгээрийн хариуцлага, оролцох оролцоо нэмэгдэж, барилгын техник технологийн асуудал, салбарын хөгжлийн асуудал зохих голдрилоор явах боломж нь бий болж байна.

     Барилгын салбарын төрийн захиргааны төв байгууллага салбарын техник технологи, шинжилгээ судалгаа, эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох, хөгжлийн бодлогын асуудлаар бодлого боловсруулах бодитой үйл ажиллагаа явуулах боломж нь бүрдэж, аж ахуйн шинжтэй үйл ажиллагаанаас бүрэн чөлөөгдөнө. Энэ нь барилгын салбарт хийж, хэрэгжих хамгийн том зорилт юм.  Тиймээс төрийн байгууллагад ажиллагсад нь мэргэжлийн бөгөөд өндөр чадавхи, дадлага туршлагатай байхын зэрэгцээ төрийн бус мэргэжлийн байгууллагуудтай илүү уялдаа холбоотой ажиллаж, хариуцлагатай, тогтвортой ажиллах хэрэгтэй.

     Хуульд барилга байгууламжид тавигдах шаардлага гэсэн бүлэг байгаа. Энэ бүлэгт барилга байгууламжийн туршилт тохируулгын хугацаа 1 жил байна гэж оруулсан. Хуучин хуульд чанарын баталгаат хугацаа 3 жил байна гэснийг 1 жил болгож зохицуулалт хийсэн.  Өөрөөр хэлбэл шинэ хуулиар чанарын баталгаат хугацаа гэдэг ойлголт байхгүй болсон. Барилга байгууламж баригдсаны дараа тодорхой тохируулга, зүгшрүүлэлт, туршилтыг заавал шаарддаг. Энэ 1 жилийн хугацаанд зураг төсөл зохиосон, материал нийлүүлсэн, барилгын ажлыг гүйцэтгэсэн, захиалж бариулсан оролцогч талууд  өөрсдөө шууд хариуцлагаа хүлээнэ.  Мөн барилга байгууламжийн туршилт, зүгшрүүлэлт, тохируулгын 1 жилийн хугацаа өнгөрснөөс хойш, хэвийн ашиглалтын хугацаа 3 жил байна.  Барилга байгууламжийн ашиглалтын хугацааг барилгын асуудал эрхэлсэн засгийн газрын гишүүн тогтоохоор тусгасан. 

     Барилгын үйл ажиллагаанд оролцогч төрийн байгууллагуудын чиг үүргийг ил тод, хөнгөн шуурхай байлгах үүднээс янз бүрийн зөвшөөрлүүдийг тодорхой хугацаатай болгосон. Ихэнхи төрийн байгууллагад байгаа хүнд сурталтай, чирэгдэлтэй, хүндрэлтэй байдаг үйл ажиллагаануудыг төрийн бус мэргэжлийн байгууллагуудад шилжүүлнэ. Энэ нь салбар олон нийтийн хяналтад орж байна гэсэн үг. Барилгын үйл ажиллагаатай холбогдолтой бүх төрлийн зөвшөөрөл, ашиглалтанд оруулахтай холбоотой зөвшөөрлийн хүсэлтийг цахимаар авч, хуульд заасан хугацаанд шийдвэрлэдэг болно. Шинэ хууль гарсантай холбоотойгоор шинээр болон шинэчлэн гаргах дүрэм, журмуудаар энэ үйл ажиллагаанууд зохицуулагдана. Ингэхдээ хуулийн үндсэн үзэл баримтлалыг алдагдуулахгүйгээр богино хугацаанд баталж мөрдөх нь чухал юм

      Барилгын тухай хууль шинэчлэн батлагдсантай холбоотойгоор Засгийн газраар батлуулж мөрдөх дүрэм, журам ч бий барилгын салбарын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүнээр батлуулж мөрдүүлэх эрх зүйн актууд ч бий. Нийтдээ ойролцоогоор 24 орчим дүрэм, журам батлуулахаар төлөвлөж байна. Үүний 8-ыг нь Засгийн газраар батлуулах нийтлэг журмууд байна. Эдгээр дүрэм, журмуудыг Барилга хот байгуулалтын яам боловсруулж, зохих яамд, салбарын байгуулллагуудын саналыг авч, яаралтай батлуулах шаардлагатай.  Эдгээр дүрэм журмуудыг яаралтай баталгаажуулсанаар барилгын тухай хууль цогцоороо мөрдөгдөх нөхцөл бүрдэнэ. Хуультай нийцүүлэн одоо мөрдөж буй дүрэм, журмууд бүгд зохих хэмжээгээр өөрчлөлт орж зарим нь цоо шинээр батлагдана.